In deze laatste aflevering gaan we voor een livepubliek in gesprek met twee ontwerpstudenten van de faculteit Industrieel Ontwerpen in Delft: Jort Huitink, tevens de mixer en editor van de podcast, en Lotje van den Burg. Het gaat over inclusiviteit in ontwerpen, wat de opkomst van AI kan betekenen, en wat het boek en de podcast voor deze twee studenten hebben betekend en nog steeds betekenen. Natuurlijk kan Jasper het niet nalaten om nog even te benadrukken dat de architectuur veel gebruiksgerichter moet. En De Efteling, natuurlijk: De Efteling!
Meer lezen en kijken:
Jorts tip over het artikel van literatuurwetenschapper Inge van de Ven: Too Much to Read, over close en distant reading.
Podcastaflevering (en artikel) van de New York Times over hoe AI verandert hoe chef-koks koken.
Tweeluik van columns van Jasper (één en twee) over waarom de architectuur gebruiksgerichter zou moeten zijn.
Understanding Design, de podcast waarin Ianus praat met ontwerpers over ontwerpen.
Ook deze laatste keer grote dank aan Jort Huitink voor mix en montage!
En je kunt het bijbehorende boek onder andere kopen via Jasper's uitgever AtlasContact of via Managementboek.nl.
‘Je hebt een mes in handen gekregen’ luidt de ondertitel van het laatste hoofdstuk van het boek dat de basis vormt voor deze aflevering. We staan stil bij hoe gebruiksgericht ontwerpen ge- en misbruikt kan worden. Voor de verandering geen gast, maar Jasper en Ianus reflecteren, horen elkaar uit en kijken terug.
We horen dat Jasper ten diepste een functionalist is en Ianus een ontwerpvandaal, waarom de tijdloze vormgeving van Dieter Rams tegelijk een zegen en een vloek is en hoe de ontwerpsector een collectief trauma heeft van het zijn van de prostituees van de industrie.
En nieuws: er komt een live bonusaflevering - dit keer met twee studenten te gast - op vrijdag 20 juni! (Meer informatie hieronder)
Lees/kijk meer:
Dank aan Jort Huitink voor de mix en montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Hoe dóe je dat nou in de praktijk: gebruiksgericht ontwerpen?
In deze aflevering gaan we in op de vier voorbeeldprojecten die Jasper in het boek beschrijft: een mailtje opstellen, een klaslokaal herinrichten, een online overheidsdienst, en een hele organisatie – een fietsenfabrikant – gebruiksgericht maken.
We houden deze voorbeelden tegen het licht samen met Anneke Keller, CTO (hoofd IT) en eerder werkzaam bij onder meer KPN, TomTom, Coolblue, Wehkamp en Jumbo.
We bespreken de spanning tussen agile ontwikkelen en gebruiksgericht ontwerpen, hoe je een organisatie gebruiksgericht krijgt (via een top-down programma of van onderop met projecten), en ook de designer-user gap komt weer aan bod.
Meer lezen/kijken:
Dank aan Jort Huitink voor de mix en montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
De principes van gebruiksgericht ontwerpen zijn eenvoudig. Maar die principes ook daadwerkelijk toepassen is vaak allesbehalve makkelijk. Dat vraagt om een team én een organisatie die in staat zijn om een gebruiksgericht ontwerpproces te dragen.
In deze aflevering gaan we in gesprek met Wietske Rodenhuis, CEO van de Nederlandse tak van Eidra, een collectief van (ontwerp)adviesbureaus. We praten over wat het écht betekent om een gebruiksgerichte organisatie te zijn: over UX-volwassenheid, perverse bonusprikkels die goed ontwerp in de weg zitten, en hoger management dat bereid is de organisatie radicaal om te gooien voor een betere gebruikservaring.
Lees/kijk meer:
Met dank aan Jort Huitink voor de mix en montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Het ligt niet aan de gebruiker, het ligt aan het ontwerp. Denk niet vanuit, aan of voor gebruikers, maar werk mét gebruikers. Gebruiksgericht ontwerpen is niet alleen een aanpak, maar ook een houding. In deze aflevering bespreken we welke attitudes daarbij behulpzaam zijn.
En dat doen we met Joris Leker, medeoprichter van ontwerp- en onderzoeksbureau Valsplat. Wat er langs komt? Het verschil tussen focussen op je ontwerp en focussen op het effect, waarom het lastig is om een ontwerp ‘op te leuken’ als de basis niet klopt (lees: als het niet gebruiksvriendelijk is), en waarom je als gebruiksgericht ontwerper beter Alfred kunt zijn dan Batman. Oh ja, en innovatie om de innovatie, daar vinden we ook iets van.
Lees/kijk meer:
Dank Jort Huitink voor de mix en montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Leren wat je moet maken, doe je door het te maken. Itereren is een basisprincipe van (gebruiksgericht) ontwerpen. In deze aflevering praten we met Ger Baron, Chief Technology Officer van de gemeente Amsterdam. Over itereren in publieke innovatie, waarom aanbestedingen dat vaak frustreren, en hoe je je ontwerp én ontwerpproces flexibel maakt om iteratie toe te laten.
Lees/kijk meer:
Dank aan Jort Huitink voor de mix en montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Gebruiksinzichten zijn goud waard, maar alleen als ze landen bij je team en organisatie. In deze aflevering ontdek je hoe je onderzoeksresultaten effectief communiceert, met hulp van rijke verhalen, slim gekozen materiaal en het BEEB-model (Begrip, Erkenning, Empathie en Betrokkenheid).
We spreken met gebruiksonderzoeker en -strateeg Maike Klip (o.a. CJIB, DUO, de Nationale Ombudsman en TU Delft) over haar ervaringen in de praktijk én haar onderzoek naar overheidsdiensten die goed zijn voor mensen.
Lees/kijk meer:
Prototypes zijn tijdreismachines! Een 'ervaringsprototype' stelt je namelijk in staat om een ontwerp te testen met gebruikers, terwijl het ontwerp nog niet is geproduceerd. Een kartonnen mock-up van een ziekenhuiskamer stelt personeel en patiënten in staat een oordeel te vellen over een onderdeel van een nog te bouwen ziekenhuis. Tijdreismachine!
Maar naast het ervaringsprototype zelf, is het bij evaluaties ook belangrijk in welke context je test: de zogenaamde omgevingssimulatie. Is het in een lab of bij mensen thuis, bij regen of zon, en kunnen proefpersonen rustig hun gang gaan, of staan er mensen achter ze te dringen?
Te gast om over deze onderwerpen haar licht te laten schijnen is Anna Offermans, UX-director bij interactieontwerpbureau Fabrique.
Lees/kijk meer:
En dank wederom aan Jort Huitink voor de montage (en onze excuses dat we hem dit keer opzadelden met ietwat ondermaatse audio-tracks).
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
En dan zie je ineens dat iedereen die ene knop over het hoofd ziet. En dat kinderen dat met veel moeite ontwikkelde nieuwe lesmateriaal totaal links laten liggen. Waarom? ‘First time right’ komt in gebruiksgericht ontwerpen maar zelden voor. Menselijk gedrag is te grillig om volledig te voorspellen. Om te voorkomen dat je pas achter deze fouten komt als je ontwerp al gelanceerd is, moet je tijdens het ontwerpproces testen hoe het in gebruik werkt.
In deze aflevering hebben we Arnold Vermeeren te gast: onderzoeker naar gebruiksgemak en -ervaring, en expert op het gebied van gebruikstesten.
We hebben het over wanneer je in het ontwerpproces welk type evaluatie doet. We staan stil bij de altijd terugkerende vraag: hoeveel deelnemers heb je eigenlijk nodig voor een goede gebruikstest? Ook gaat het over gebruiksinspecties: hoe je met checklists, experts en inspectiemethoden grotere gebruiksproblemen soms al vóór een test boven water krijgt.
En we speculeren over hoe de palmtopcomputer en compactcassette eruit hadden gezien als ze waren uitgevonden door een vrouw.
Lees/kijk meer:
En dank aan Jort Huitink voor de fijne montage!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Ontwerpen is veel meer dan alleen de creatieve maakstap. Maar zonder maken geen ontwerpen. En dat geldt dus ook voor gebruiksgericht ontwerpen. Daarin is de synthese de stap waarin je iets zinnigs moet zien te fabriceren op basis van al die kennis over gebruik, gebruikers, hun context en alle belanghebbenden.
Hoe groeit zo'n ontwerp? Hoe ontwerp je voor goede mens-ding interacties? En welke afwegingen moet je dan maken en hoe doe je dat?
Over dat en meer praten we met Cees van Dok, een zeer ervaren digitale productmaker die werkte bij Microsoft, frog design, TomTom en Miro.
Lees/kijk meer:
En wederom heel veel dank aan Jort Huitink voor de montage.
Het boek is te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Een goed ontwerp begint niet met ideeën, maar met de vraag wat je eigenlijk probeert op te lossen. Het kaderen of 'framen' van een ontwerpopgave is het bepalen van wat het échte probleem is, en in welke richting je de oplossing zoekt.
En zo'n kader doet ertoe. Als je bij het ontwerpen van een IT-systeem voor politieagenten administratie kadert als iets dat er nu eenmaal bij hoort, krijg je een heel ander ontwerp dan wanneer je stelt dat het systeem moet voelen als een snelle, slimme en steunende collega.
Hierover gaan we in gesprek met Jaap Daalhuizen, onderzoeker en expert in ontwerpmethoden. Hij onderzoekt hoe ontwerpers keuzes maken en hoe ze methoden gebruiken om hun koers te bepalen – zoals het (her)kaderen van de opgave.
Lees/kijk meer:
Dank aan Jort Huitink voor de montage!
Een interview is geen gewoon gesprek, en observeren is meer dan alleen kijken. In deze aflevering duiken we in de technieken die je kunt toepassen als je onderzoek doet naar gebruik, gebruikers en hun context. Denk aan interviewen, observeren, metingen en zelfrapportage.
Samen met de ervaren gebruiksonderzoeker Meike Mak bespreken we de voordelen en valkuilen van een aantal technieken (waarbij we wat langer stilstaan bij interviewen, een hele belangrijke). En je hoort hoe inzichten uit gebruiksonderzoek verrassend en open deur tegelijk kunnen zijn en waarom de Philips Easy Line van eenvoudige consumentenproducten uit de jaren '90 geen succes werd.
Oh ja, en zoals het hoort bij zo'n aflevering, dissen ook wij natuurlijk een aantal sterke gebruiksonderzoeksverhalen op (zie onderstaand).
Lees/kijk meer (met veel boektips dit meer)
En dank aan Jort Huitink voor de montage en mix!
Waarom doen we eigenlijk gebruiksverkennend onderzoek - het leren over gebruik, gebruikers en de omgeving waarin ze bewegen? Wat is het belang ervan, wat kun je ervan leren, en waar moet je op letten bij het opzetten? Daarover praten we met Emmeliek Harren-Preijde, hoofd customer experience (CX) bij internationale treinreisverkoper Eurail/Interrail. We hebben het over onderzoek doen voor inspiratie en informatie, de kracht van de klantreis en waarom zelf doen en zien zoveel belangrijke inzichten geeft.
Meer lezen/zien:
Grote dank aan Jort Huinink voor de montage en mix!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Een aflevering over de eerste stap van het gebruiksgerichte ontwerpproces, de voorbereidende. De stap waarin je je een eerste verkenning doet van het gebruiksprobleem door erop uit te gaan of juist in documenten te duiken. En waarin je belanghebbenden in kaart brengt en spreekt. We praten met Michel van Baal, hoofd communicatie bij de Raad van State, over precies de goeie hoeveelheid onrust creëren om verandering in gang te krijgen, hoger management betrekken en overtuigen van nut en noodzaak van gebruiksgericht ontwerpen en de rol van emotie en taal.
Lees/zie meer:
En wederom veel dank aan Jort Huitink voor de montage en mix!
Het boek is onder andere te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
Gebruiksgericht ontwerpen doe je om gebruik te verbeteren. Maar dan moet je dus wel helder hebben wat gebruik is. Daarom pellen we in deze aflevering de 'gebruiks-ui' af, met extra veel aandacht voor inclusiviteit vanwege de expertise van onze gast, Annelies Verhelst, expert op het gebied van digitale toegankelijkheid.
- Het verhaal achter de 'curb cuts' (verlaagde stoepranden) en het activisme van Ed Roberts dat daarvoor nodig was bij 99 Percent Invisible.
- Uitleg van de WCAG-richtlijnen voor webtoegankelijkheid door het bedrijf van Annelies.
- Uitleg over de verschillende taalniveaus (bijvoorbeeld B1, C1).
- Hoe de Cuisinart keukenmachine (uit 1978), een ontwerp van Marc Harrison, die zelf beperkingen had, leidde tot meer inclusief keukenontwerp.
- Jasper in een oudmaakpak tijdens een lezing over inclusief ontwerpen.
Wat is ontwerpen? Je kunt het moeilijk hebben over gebruiksgericht ontwerpen, zonder uit te spitten wat ontwerpen is. Dus daar hebben we het deze aflevering (en dit hoofdstuk) over, samen met de uitgever en redacteur van het boek, Marcella van der Kruk. Het boek bracht haar namelijk tijdens het redactieproces het inzicht dat zij in haar werk veel ontwerpend en gebruiksgericht bezig is. Ook hebben we het over de vele parallellen tussen ontwerpen en schrijven.
Lees/kijk meer:
En grote dank voor de scherpe montage aan Jort Huitink!
We praten met Paul Mijksenaar, bewegwijzeringslegende en handleidingsgoeroe, over wat ontwerpen bruikbaar maakt en hoe hij gebruiksgericht ontwerpen aanpakt. Paul is oprichter van Bureau Mijksenaar, bekend van de bewegwijzering in vele openbare gebouwen, waaronder Schiphol. Maar daarnaast is hij voormalig hoogleraar ontwerpen van visuele informatie aan de faculteit Industrieel Ontwerpen in Delft, waar hij les gaf aan zowel Ianus als Jasper. Wat komt er aan bod? Waarom bewegwijzering met alleen pictogrammen gebruiken absoluut niet gebruiksvriendelijk is, apps niet helpen en waarom de architect de ’natuurlijke vijand’ is van de bewegwijzeringsontwerper.
Lees/kijk verder:
In deze tweede aflevering gaat het naar aanleiding van Hoofdstuk 2 over de urgentie en waarde van gebruiksgericht ontwerpen. We praten met Maarten van Zaane, hoofd overheidsincasso bij het Centraal Justitieel Incassobureau (het CJIB). We bespreken wat de effecten zijn van (niet) gebruiksgericht werken, waarom gebruiksgericht werken binnen de overheid specifieke uitdagingen met zich meebrengt en hoe ontzettend gebruiksvriendelijk de verkeersboetes van het CJIB zijn.
Meer informatie:
Het boek is te koop via Managementboek.nl of rechtstreeks bij de uitgever AtlasContact.
In deze eerste aflevering kijken we naar het introductiehoofdstuk, samen met Ionica Smeets, hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden. Ionica ontdekt dat ze ontwerpt, en nog gebruiksgericht ook, maar het gaat ook over escape rooms en kwantitatieve argumenten voor kwalitatief onderzoek.
Meer weten:
- Ionica Smeets bij de Universiteit Leiden en haar persoonlijke pagina
- Delfts Blok op YouTube
- Documentaire Cracking Covid van de Australische documentairemaker Sonya Pemberton
- Over de treinramp in Griekenland, bij Larissa, waar het boek mee opent
- Meer over het boek 'Hoe makkelijk kun je het maken?'
- Host Ianus Keller
- Jasper van Kuijk's website
