Pszczoły towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat, a ich rola w historii sięga najstarszych cywilizacji. Już w Egipcie i Mezopotamii rozwinięto pierwsze techniki pozyskiwania miodu i wosku, które wykorzystywano w kuchni, medycynie i rytuałach. W starożytnej Grecji i Rzymie pszczelarstwo zyskało znaczenie gospodarcze i symboliczne, a w średniowiecznej Polsce i Europie bartnictwo stało się ważnym elementem życia wiejskiego i leśnego. Wraz z rozwojem miast i handlu miód stał się cennym towarem, a w XIX wieku rozpoczęła się rewolucja technologiczna – wprowadzono ule ramowe i nowe metody hodowli. XX i XXI wiek to czas nowoczesnych pasiek, badań nad biologią pszczół i refleksji nad ich znaczeniem dla środowiska. Ten odcinek ukazuje, jak historia pszczelarstwa – od starożytnych uli po współczesne pasieki – odzwierciedla zmieniające się potrzeby, gospodarkę i kulturę.
Kulisy powstawania podcastu, a także wpadki z nim związane.
Opowieść moja i Arka o Nowej Marchii, Szczecinie, śląskim dziedzictwie i political fiction. Wspólnie z Arkiem Czaplą opowiemy o planach na kolejne odcinki.
Wernher von Braun – człowiek, który wyniósł człowieka na Księżyc, a jednocześnie uwikłany w nazistowską przeszłość. W tym odcinku przyglądamy się jego karierze, od prac nad rakietami w III Rzeszy po program Apollo, oraz kontrowersjom ujawnionym przez film I Aim at the Stars i artykuł Paris Match. Dowiesz się, jak osiągnięcia kosmiczne splatały się z politycznymi kompromisami i jakie konsekwencje miała jego współpraca z Pentagonem.
Zapisz odcinek, obserwuj nasz podcast i podziel się wrażeniami w komentarzu. Czy geniusz naukowy może być oddzielony od kontrowersji politycznych?
Wsparcie kanału:Miejsca Nieoczywiste - Suppi by PatronitePostaw kawę dla Podcast Miejsca Nieoczywiste - buycoffee.to
Kanał Elbląski, dawniej znany jako Kanał Oberlandzki, to jeden z najbardziej niezwykłych zabytków hydrotechniki w Europie. Łączy północne części Warmii i Mazur z Zalewem Wiślanym, tworząc unikalny system wodny o łącznej długości 152 km. W tym odcinku odkrywamy początki budowy, poznajemy kulisy powstania pochylni Buczyniec, unikalnego systemu śluzy i akweduktu a także historię Georga Jacoba Steenkego – wizjonera, który stworzył ten XIX-wieczny cud inżynierii.
Dowiesz się:
jak wygląda początek trasy od Miłomłyna do Jeziora Drwęckiego,
jak działa system pięciu pochylni i 16 śluz,
dlaczego Kanał Elbląski jest jedynym takim obiektem w Europie,
jakie znaczenie miał dla rozwoju transportu, handlu i żeglugi w regionie.
Jeśli interesuje Cię historia, hydrotechnika i niezwykłe budowle XIX wieku – ten odcinek jest dla Ciebie!
Bernhard Grau był inżynierem hutnictwa, który zdobywał doświadczenie w zakładach należących do Guido Henckel von Donnersmarcka na Górnym Śląsku. Pod koniec XIX wieku uczestniczył w opracowaniu projektu budowy nowoczesnej huty Eisenwerk Kraft AG w Kratzwieku pod Szczecinem.
Lokalizacja nad Odrą umożliwiała łatwy transport rud żelaza ze Szwecji i Norwegii oraz węgla koksującego z Górnego Śląska. Zakład obejmował stalownię, cementownię, koksownię, cegielnię i własny port zakładowy. Huta Szczecin stała się jednym z głównych ośrodków niemieckiego przemysłu stalowego na Pomorzu, wspierając rozwój stoczni i eksportu wyrobów hutniczych.
Na początku XX wieku Konstanty Ciołkowski stworzył podstawy teorii lotów rakietowych, które stały się fundamentem radzieckiej kosmonautyki. Po II wojnie światowej ZSRR przejął niemiecką technologię rakiet V-2, rozwijając własne konstrukcje – R-1 i R-2 – które doprowadziły do powstania rakiety R-7. Jej głównym konstruktorem był Siergiej Korolow, kierujący programem w warunkach zimnowojennej rywalizacji.
W 1957 roku rakieta R-7 wyniosła na orbitę Sputnika 1, pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Wydarzenie to rozpoczęło globalny wyścig kosmiczny i zdefiniowało nowy etap technologicznej rywalizacji między supermocarstwami. Odcinek przedstawia proces powstawania radzieckiego programu kosmicznego, łącząc aspekty naukowe, techniczne i polityczne.
Otton I Wielki – pierwszy cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego, władca, który zapewnił Niemcom godność cesarską i wyniósł ich na szczyt potęgi w Europie. Zwycięzca spod Lechowego Pola, reformator monarchii i fundator katedry w Magdeburgu, nadał władzy królewskiej nową, prestiżową symbolikę, inspirowaną tradycją rzymską. Jego katedra, pierwsza w Niemczech w pełni gotycka świątynia, stała się centrum arcybiskupstwa i pomnikiem cesarskiej ambicji. Grobowiec Ottona w Katedrze Magdeburskiej to nie tylko miejsce spoczynku władcy, lecz także trwały symbol dynastii ottońskiej i jej roli w kształtowaniu historii Europy.
Po kapitulacji III Rzeszy Werner von Braun trafił do USA w ramach tajnej operacji Paperclip. Amerykanie przejęli jego zespół oraz technologię rakiet V2. Zanim powstała NASA, von Braun opracowywał rakiety Redstone i Jupiter dla armii USA — testując je na pustyniach Teksasu i w bazach Alabamy. To właśnie wtedy rozpoczął się jego wizerunkowy zwrot: od nazistowskiego inżyniera do medialnej twarzy amerykańskiej myśli rakietowej. Zanim poleciał na Księżyc, służył Pentagonowi.
Henryk I Ptasznik był jednym z najważniejszych władców wczesnośredniowiecznych Niemiec. Uznawany za pierwszego króla niemieckiego, przejął władzę w 919 roku i zapoczątkował dynastię Ludolfingów. Jego panowanie przypadło na czas głębokiego kryzysu wewnętrznego i zewnętrznego, z najazdami Madziarów oraz napięciami na wschodnich rubieżach. Henryk zreorganizował obronę kraju, rozpoczął budowę systemu grodów i stworzył podstawy pod przyszłe Święte Cesarstwo Rzymskie.
Quedlinburg, miasto z którym był silnie związany, stało się jednym z symboli jego panowania. To właśnie tam został pochowany. Dziś Quedlinburg figuruje na liście światowego dziedzictwa UNESCO, a jego romańska kolegiata i układ urbanistyczny świadczą o znaczeniu tego miejsca w X wieku. W podcaście omawiamy nie tylko politykę Henryka, ale i rolę Quedlinburga jako ośrodka władzy, pamięci i propagandy rodzącego się państwa niemieckiego.
Nie mieli map, nie rozumieli żywiołu, nie ufali faktom. Wierzyli w znaki.Na morzu nie obowiązywały prawa lądu. W świecie, gdzie burza mogła nadejść bez ostrzeżenia, a horyzont skrywał nieznane, najpewniejszą bronią była wiara – w przesądy, rytuały i niewidzialne siły.
Dlaczego marynarze bali się kobiet, a widok kota mógł wstrzymać rejs? Kto był „Jonaszem” i dlaczego wyrzucano go za burtę? Czemu wierzono, że dziobowe oczy łodzi widzą to, czego nie dostrzega załoga?
W tym odcinku odsłaniam prawdziwe źródła morskich zabobonów. Od „Smugi cienia” Conrada po legendy o potworach, które nie były tylko metaforą. Zobacz, jak brak wiedzy rodził systemy wierzeń silniejsze niż liny, którymi spinano żagle.
Wśród łagodnych wzgórz Sudetów, na terenie dawnego Kupferbergu, obecnie Miedzianki, rozgrywa się historia nieujęta w podręcznikach. W 1935 roku porucznik Hugo Ueberschaer, urzędnik państwowy z prowincji, osiedlił się na tym odludziu, jakby przewidując nadchodzące wydarzenia z głębi Rzeszy, które miały dotknąć także to miejsce. Zbudował dom, założył bibliotekę i przygotował grób, pozostając na miejscu, gdy inni opuszczali okolice. Ta opowieść o Miedziance i jej mieszkańcach to ważny element lokalnego dziedzictwa Sudetów, który warto poznać.
Czterdzieści lat temu „Uroczysko” było tylko książką z biblioteki, dziś wraca jako niepokojący cień wspomnień. Kolegiata w Tumie, samotna na pustkowiu, nie zmieniła się – nadal milczy, choć widziała więcej niż niejeden kronikarz. Tomasz, młody dziennikarz z notesem, trafia tu przypadkiem, ale miejsce nie uznaje przypadków. Salomea z Bergu wyłania się z mgły historii – nie jako postać, lecz jako obecność.
Poznaj Walentego Roździeńskiego – barokowego poetę, hutnika, ewangelika (raczej) i autora dzieła, które opowiada o ciężkiej pracy fizycznej 300 lat przed Pawką Korczaginem.Urodził się pod panowaniem Habsburgów, pisał po polsku, znał piec hutniczy od podszewki, a jego poemat Officina ferraria to hymn na cześć stali, ognia i codziennego trudu.
Co wspólnego ma Kupferberg z poematu z Miedzianką Springera? Jak zaginął i jak cudownie odnalazł się unikalny egzemplarz poematu? Dlaczego ślub w kościele Mariackim budzi wątpliwości co do jego wyznania? I czemu jego nazwisko nosi dziś przemysłowa arteria, którą wjeżdżamy do Katowic z Warszawy – nie mając pojęcia, kim był? Słuchaj, jeśli chcesz odkryć nieoczywistą twarz polskiego baroku i prawdziwe źródła literackiej „stali”.
Wirtualna kawa: Postaw kawę dla Podcast Miejsca Nieoczywiste - buycoffee.to
Wsparcie kanału: Miejsca Nieoczywiste - Suppi by Patronite
W nowym odcinku podcastu – bez komentarzy, bez ocen – surowa opowieść o obecności Świętych w Dniach Ostatnich na ziemiach mazurskich. Kim byli amerykańscy mormoni, którzy przybyli tu w XIX wieku? Jak zostali przyjęci? I dlaczego ślad po nich niemal zniknął?
Rekonstrukcja obecności wspólnoty, która wyrosła w Utah, a pojawiła się w regionie znanym z jezior, lasów i milczenia. Opowieść o izolacji, misji i nieobecności.
Wirtualna kawa: Postaw kawę dla Podcast Miejsca Nieoczywiste - buycoffee.to
Wsparcie kanału: Miejsca Nieoczywiste - Suppi by Patronite
W drugiej części serii poświęconej początkom technologii rakietowej omawiamy kulisy niemieckiego programu broni V-2. Skupiamy się na dwóch kluczowych lokalizacjach – ośrodku badawczym w Peenemünde oraz zakładach produkcyjnych Mittelwerke, gdzie przy wykorzystaniu pracy przymusowej produkowano rakiety balistyczne. Analizujemy techniczne i logistyczne aspekty programu oraz jego tragiczne skutki, zwłaszcza w kontekście ataków rakietowych na Londyn i inne miasta. Podcast ukazuje ciemne początki podboju kosmosu i związek między militarną technologią a późniejszymi osiągnięciami kosmicznymi.
Wirtualna kawa: Postaw kawę dla Podcast Miejsca Nieoczywiste - buycoffee.to
Wsparcie kanału: Miejsca Nieoczywiste - Suppi by Patronite
Kolonizacja józefińska była przedsięwzięciem osadniczym realizowanym w latach 1781–1789 z inicjatywy cesarza Józefa II Habsburga. Dotyczyła głównie Galicji oraz innych peryferyjnych obszarów monarchii habsburskiej. Jej celem było zwiększenie liczby lojalnych poddanych, zagospodarowanie słabo rozwiniętych terenów oraz upowszechnienie nowoczesnych metod rolniczych.
Proces obejmował sprowadzanie niemieckojęzycznych kolonistów, głównie katolików i protestantów z Palatynatu, Wirtembergii, Hesji i Mozeli. Osadnicy otrzymywali ziemię, pomoc materialną, zwolnienia podatkowe oraz swobodę wyznania. Nowe kolonie budowano według regularnych planów urbanistycznych, z centralnym placem, kościołem i szkołą.
Wirtualna kawa: Postaw kawę dla Podcast Miejsca Nieoczywiste - buycoffee.to
Wsparcie kanału: Miejsca Nieoczywiste - Suppi by Patronite
Na początku XX wieku rakiety były jedynie eksperymentalnymi konstrukcjami, a myśl o eksploracji kosmosu nie wychodziła poza literaturę i teorię. Wernher von Braun, późniejszy architekt amerykańskiego programu Apollo, zaczynał karierę jako inżynier pracujący dla niemieckiego wojska. Jego pierwsze projekty powstawały w ścisłym związku z celami militarnymi, a nie marzeniami o podboju kosmosu.
W tej części przyglądamy się, jak rozwój technologii rakietowej w międzywojniu został podporządkowany logice zbrojeń. Von Braun, jeszcze przed V-2 i NASA, budował fundamenty swojej kariery w realiach rosnącej militaryzacji Europy. Jego awans zawodowy był możliwy dzięki zaangażowaniu w programy wojskowe, które kładły nacisk na siłę rażenia, a nie eksplorację.
To nie jest historia pionierskiej wizji, ale technicznego talentu, który rozwijał się w cieniu politycznych napięć i wojennych przygotowań. Początki kosmicznej ery nieodłącznie związane są z konfliktem i interesem państwowym, a von Braun był jednym z tych, którzy w tym systemie znaleźli swoje miejsce.
August der Starke (August Mocny) to niezwykły film z 1936 roku – pierwsza historyczna koprodukcja polsko-niemiecka, zrealizowana w cieniu narastających napięć politycznych w Europie. Film miał być czymś więcej niż tylko biografią Augusta II Mocnego, króla Polski i elektora Saksonii. Miał stać się symbolicznym mostem propagandowym między III Rzeszą a II Rzeczpospolitą – wspólną wizją historii, która łączy, a nie dzieli.
Podcast opowiada o kulisach tej produkcji, sylwetkach jej twórców oraz o tym, jak kino zostało wplątane w polityczne rozgrywki tamtych czasów. Choć dziś niemal zapomniany, film skrywa interesującą historię – nie tylko o dawnych monarchach, ale też o próbie stworzenia sojuszu za pomocą kamery i celuloidowej taśmy.
Warszawa to miasto, które nieustannie ewoluuje, a jednak skrywa w sobie miejsca, gdzie historia i współczesność splatają się w fascynujący sposób. Jednym z takich zakątków jest Jazdów, teren, na którym w przeszłości stała warowna osada, a dziś znajdziemy tu Zamek Ujazdowski i unikatowe osiedle domków fińskich. Przyjrzyjmy się bliżej tym miejscom, które od wieków kształtowały oblicze stolicy.
Po raz tzreci powracam do genialnego reportażu Melchiora Wańkowicza pt. "Na tropach Smętka". Opowiem historię staroobrzędowców w Wojnowie – wsi na Mazurach, gdzie od XIX wieku osiedlali się wyznawcy tradycyjnego prawosławia. Analizujemy ich życie, powody osiedlenia się w regionie oraz wpływ na lokalną społeczność.
