Hedef belirlemek şart mı? Süreç mi yoksa sonuç odaklı hedefler belirlemek mi daha doğru? Biz süreç odaklı hedefler belirlemek daha doğru dedik. Ya siz?

Kendimizi bir dereceye kadar önemsemeliyiz. Bu sağlıklıdır. Sağlıksız olan her durumda kendini haklı görmek, büyüklenmek ve başkasının halinden anlamamaktır. Sırf üzülmemek ya da acı çekmemek için haddinden fazla kendini korumak insanı daha fazla kendini önemsemeye iter. Bu da duvar örmemize yol açar. Bunun farkında olmamız önemlidir.

Joe Dispenza'nın aynı isimli kitabından hareketle mevcut benliğimizi baltalayan bilinçaltı işletim sistemimizi değiştirmek ve yeni bir benlik oluşturmak için neler yapabileceğimizden bahsettik.

Hayatta kalma dürtüsüyle dışımızdan gelen etkilere doğru ya da yanlış tepki vermeye devam ettiğimiz sürece hayatımızda olup biten şeyleri oldukları gibi algılayamayacağız. Bunun için bizatihi kendi içimizden dışa doğru etki yaratmaya başlamalıyız.

Geldiği Gibi-IV'ü yayınladığımız Aralık 2021'den bugüne kadar kendimizde ve çevremizde gözlemlediğimiz değişimleri ve gelişimleri konuştuk.

Yetişkin görünümlü çocuklarla örülü bir toplumda yaşadığımızın farkında mıyız?

Gelişim odağı olan insanların süreçte yaşadıkları gel-gitlerin aslında onları geriye götürmediğini, tam tersine ileriye doğru sıçramalarına vesile olduğunu konuştuk.

İnsanın hayatında iki tür uyumlanma var. Bunlar birbirleri ile etkileşim halindedirler. İlki anne (bakım veren) ile çocuk arasında anneden çocuğa doğru oluşturulması gereken pozitif uyumlanma (attunement), diğeri ise anne ile çocuk arasında ilk uyumlanma türünün oluşmaması halinde çocuğun anne ve babası tarafından bilinçsiz bir şekilde bastırılan, dolayısıyla çocukluğunda ifade edemediği birincil duyguları neticesinde hayatta kalmak için anne-babası nezdinde oluşturduğu negatif uyumlanmadır. İkincisi çok tehlikelidir ve insanın yetişkin hayatını olumsuz yönde etkiler. Bu bölümde her iki tür uyumlanmayı olabildiğince gerçekçi ve etraflı bir biçimde ele aldık.

Alice Miller "Yetenekli Çocuğun Dramı" isimli kitabında duyguları tanınmamış ve bu duyguları ifade etmesine izin verilmemiş çocuğun kutsallaştırdığı anne-babasının sevgi ve onayını alabilmek ve cezalandırılmamak amacıyla bu duyguları bilinç dışına ittiğini ve bu yüzden, her geçen gün kendisine yabancılaştığını anlatır. Böyle davranarak çocuk sahte benlik geliştirir ve anne-babası ile olan ilişkisini olumlu tasvir etmek için kendini zorlar, bu da otantisitesini yitirmesine yol açar. Bu şekilde çocuk kendisi gibi olmaktan vazgeçer vazgeçmesine de, bedeni vaktinde anne-babasına karşı ifade edemediği duyguları, o duyguların yaşandığı deneyimler ile ilişkilendirerek duygusal hafızasına kaydeder ve çocuğu hayatı boyunca o farkında olmaksızın takip eder. Bu yüzden çocuk yetişkinliğinde de yineleme zorlantısı içinde sürekli benzer kişi ve olayları hayatına çekerek anne-babasından karşılayamadığı ihtiyaçlarını onlardan karşılamaya çalışır, en çok da kendi çocuğundan. Bu kısır döngü ta ki çocuk, yetişkinlik döneminde kendi çocukluğunun deneyimsel gerçekleri ve bu gerçekler ışığında açığa çıkaramadığı duyguların farkına varıp, onları anlamlı birer duyguya dönüştürmek suretiyle yasını tutuncaya kadar sürüp gider. Bu süreç çok acı verici olmakla birlikte inkar etmekten ya da sürekli hayatımızda olup biteni rasyonelleştirmekten iyidir. Bu nedenlerle, gerçekten iyileşmek istiyorsanız beden hafızanızda kayıtlı çocukluk anılarınıza dönün ve daha da önemlisi, bu anılara içkin gerçek duygularınızı keşfedip, kendiliğinizi serbest bırakın. Ve unutmayın, bunu yaparken anne-babanızı affetmek ya da terk etmek zorunda değilsiniz, siz yeter ki kendi gerçeğinize sahip çıkıp, hayatınızı otantik bir şekilde yaşamaya cesaret edin, sonrası kendiliğinden gelir.

İnsan önce kendini görmezden geliyor, sonra da bir ötekini. İnsan önce aile ve sınıf ortamlarında görmezden gelinmeyi tecrübe ederek kanıksıyor, sonra da kendi çocuklarına öğretiyor. Görmezden gelenin kendisi ile olan içsel/duygusal bağı kopuk, dolayısıyla kendi dışındakilerle de kopuk. Güçlü gözükürken, son derece güçsüz ve dışa dönük bir savunma içinde aslında. Çocukken görülmeyen, tanıklığı yapılmayan insan, kendi içine dönük tanıklığını da geliştiremiyor ve bu nedenle, hep savunmada bir hayat yaşıyor. İstediği o eksik kalmış dış tanıklık ve onaylama aslında. Ama nasıl isteyeceğini bilemiyor.

Hepimizin öyle ya da böyle içine girdiği aşırılıklardan ve nedenlerinden bahsettik. İçine dönemeyen, duygularını gerektiği gibi ifade edememiş olan ve içinde oluşan boşlukları/anlamsızlaşan yaşamlarını hazla ikame eden insanlar içine doğdukları kültürün de teşvikiyle kendilerini aşırılıklara kurban ederler ve bunun ne yazık ki çoğunlukla farkına varamazlar. Bu bölümde biraz olsun aşırılıklarımızın nasıl ayırdına varacağımıza ışık tutmaya çalıştık. Kendi aşırılıklarımıza dem vurarak bu aşırılıklardan nasıl kurtulduğumuzdan söz ettik. Bir de aşırılıklardan kurtulmanın başka aşırılıklara kaçmamamızı garanti etmediğini bu yüzden iç denetimli olarak kendini gözlemlemeye devam etmemiz gerektiğinin altını çizdik.

Yaşamımızın her alanına sirayet etmesi gereken toplam kalite bilincini tanımladıktan sonra yaşamımızdaki önemi üzerinde durduk.

İngilizcesi Hedonic Adaptation olarak tanımlanan hazza alışma kavramı hayatımızın odağında yer alan ve farkında olarak ya da olmadan içine girdiğimiz bir bilişsel, ruhsal ve biyolojik bir durum. Hazza nasıl alıştığımız ve adapte olduğumuz konusu dengesiz bir şekilde haz peşinde koşmanın bizi mutlu etmeye yetmeyeceğini açıklamakta işe yaramaktadır. Bunun yerine elimizde olmayanlar yerine olanları istemek daha kalıcı bir mutluluk sağlayabilir. Ölüm bilincini aktif tutmak da aynı ölçüde yararlı olabilir.

Öfkemizi fark etmek kadar önemli olan ve belki de ondan daha önemli olan öfkemizin kaynağındaki asıl nedeni ve öfke nesnemizin kim olduğunu tespit etmektir. Bastırılmış öfkemizi ve bunun yol açtığı sorunları, öfkemizin nedenlerini ve çözüm önerilerini yukarıdaki tespitimizi de içerecek şekilde Stoa felsefesi ışığında değerlendirdik.

Ol'mak ya da ol'mamak! İşte bütün mesele bu! William Shakespeare'in bu şiarını tartıştık. Bu şiarın yer aldığı Hamlet tiradını da aşağıda paylaşıyoruz. Yayının başında bizimle birlikte okuyabilirsiniz. Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu! Düşüncemizin katlanması mı güzel Zalim kaderin yumruklarına, oklarına Yoksa diretip bela denizlerine karşı Dur, yeter demesi mi? Ölmek, uyumak sadece! Düşünün ki uyumakla yalnız Bitebilir bütün acıları yüreğin, Çektiği bütün kahırlar insanoğlunun. Uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü. Çünkü, o ölüm uykularında Sıyrıldığımız zaman yaşamak kaygısından Ne düşler görebilir insan, düşünmeli bunu. Bu düşüncedir felaketleri yaşanır yapan. Yoksa kim dayanabilir zamanın kırbacına? Zorbanın kahrına, gururunun çiğnenmesine Sevgisinin kepaze edilmesine Kanunların bu kadar yavaş Yüzsüzlüğün bu kadar çabuk yürümesine Kötülere kul olmasına iyi insanın Bir bıçak saplayıp göğsüne kurtulmak varken? Kim ister bütün bunlara katlanmak Ağır bir hayatın altında inleyip terlemek Ölümden sonraki bir şeyden korkmasa O kimsenin gidip de dönmediği bilinmez dünya Ürkütmese yüreğini? Bilmediğimiz belalara atılmaktansa Çektiklerine razı etmese insanları? Bilinç böyle korkak ediyor hepimizi: Düşüncenin soluk ışığı bulandırıyor Yürekten gelenin doğal rengini. Ve nice büyük, yiğitçe atılışlar Yollarını değiştirip bu yüzden Bir iş, bir eylem olma gücünü yitiriyorlar. W. Shakespeare / Hamlet

Eleştirel iç sesimizin farkında mıyız?

Küçükken bakım verenlerimize ifade edemediğimiz otantik/birincil duygumuzu bilinçsizce bilinç dışına iterken sadece o duyguya yabancılaşmak ve bu duyguyu başkalarına yansıtmakla kalmıyor bu duygunun yerine o ortamda bakım verenimizin bizden sergilememizi beklediğini düşündüğünümüz davranışların yarattığı ikincil duyguları sahipleniyoruz. Ve bu duygular/şemalar (korku, üzüntü, yetersizlik, boyun eğicilik, duyguları bastırma gibi ikincil duygular) birincil duygumuzu (öfkemizi) yaşamamızı engellediği için büyük bir enerji kaybı yaşıyor ve bu yüzden kendimizi tekamül etme/mutlu, üretken ve müşfik bir yaşam sürme olanağından mahrum bırakıyoruz. Bakım verenlerimiz ile aramızdaki sevgi bağını korumak için otantik/kendimiz olmaktan vazgeçerek bir diğeri için yaşıyor ya da bir diğerini baskılıyor ve git gide kendimize yabancılaşıyoruz. Kendimizi en basitinden yetersizlikle tahakküm ederken aslında yetersiz değil, öfkeli olduğumuzun farkına varamıyoruz. Bu da bilinç dışımızda gölge yanımızın oluşmasına neden oluyor. Bu bölümde bu konuda edindiğimiz farkındalığı paylaşıyor, nedenlerini irdeliyor ve çözüm ipuçları veriyoruz.

Bu bölümde çok uzun yıllardan beri duyduğumuz ve bizzat deneyimlediğimiz aslında yaşamsal önemi ve felsefi yanı oldukça ağır basan bir yaklaşımı ele alıyoruz: "Senin en büyük sorunun ne biliyor musun? Sen çok düşünüyorsun ve bu yüzden hayatında/ilişkilerinde ve işinde sorun yaşamaktan kurtulamıyorsun." Bu savı ve karşıt savını ele aldığımız bölümde Alain De Botton'un "Romantik Hareket" isimli kitabı imdadımıza yetişti. Yıllardır benimsediğimiz görüşü bize daha akılcıl ve gerçekçi bir yerden açıklama fırsatı verdi.

Neden bu kadar olumsuzuz? Olumlu bakış açısı geliştirmemizi engelleyen nedenler neler? Olumsuzluk bulaşıcı bir sarmal yaratıyor ve çoğumuz bunun farkına bile varamıyor. Peki olumsuzluklara karşı olumsuzlamaya meyleden tavrımızı nasıl değiştirebiliriz? Bunun bir çözümü var mı? Tüm bu soruların cevabı bu bölümde.

Bu sözü neredeyse herkes duymuştur. Buna karşın düşünürler dışında ne yazık ki neredeyse hiç kimse bu sözü tam olarak idrak edip içselleştirebilmiş değildir. Bu gerçekten hareketle kendini bil sözünü daha anlaşılır kılmaya ve bir nebze olsun yaşamımıza etki edebilir hale getirmeye çalıştık.