Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο αποτελεί σύμβολο, για πολλούς λόγους και με πολλούς τρόπους. Σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα εναντίον της Χούντας των Συνταγματαρχών αλλά και σύμβολο της σπουδαιότητας του έργου των εθνικών ευεργετών για την πρόοδο της χώρας. Το κτιριακό συγκρότημα της οδού Πατησίων αποτελεί έξοχο δείγμα νεοκλασικισμού. Η Ιστορία όμως του Πολυτεχνείου ξεκινά πολύ πριν την οικοδόμηση του εμβληματικού του κτιρίου, όσο ακόμα στο ίδιο οικόπεδο βρισκόταν…ξενοδοχείο για τους Βαυαρούς και τους ξένους επισκέπτες.

Στην τελευταία μας βόλτα στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας θα μιλήσουμε για το ξενοδοχείο Hilton και θα σταθούμε μπροστά στη μαρμάρινη στήλη που υπάρχει στο σημείο όπου δολοφονήθηκε ο Ίων Δραγούμης. Θα περπατήσουμε στο Πάρκο Ελευθερίας, θα μάθουμε ποιοι δώρισαν τα δύο πανεπιστημιακά νοσοκομεία Αιγινήτειο και Αρεταίειο. Θα συναντήσουμε δύο αρκετά πιο σύγχρονα και μοντέρνα κτίρια: το κτίριο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Αμερικανικής Πρεσβείας. Θα μάθουμε ποιος δώρισε το κτίριο του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου και τί προοριζόταν αρχικά να στεγάσει, και θα φτάσουμε μέχρι τον «Πύργο των Αθηνών».

Στα τέλη του 1903, οργισμένοι αντιδημοτικιστές μπούκαραν στο τότε Βασιλικό Θέατρο, όπου ανέβαινε μεταφρασμένη η Ορέστεια του Αισχύλου και τα έκαναν γυαλιά καρφιά. Τα Ορεστειακά ήταν κι αυτά επεισόδια που σχετίζονταν με το γλωσσικό ζήτημα (τη χρήση δηλαδή της καθαρεύουσας ή της «μαλλιαρής» όπως έλεγαν τότε υποτιμητικά την δημοτική). Η κυβέρνηση έπεσε – όπως και μετά τα Ευαγγελικά – και θα έπρεπε να περάσουν 73 ολόκληρα χρόνια για να διευθετηθεί τελικά το γλωσσικό ζήτημα!

Η φράση «Σανίδα που σου χρειάζεται» προέκυψε από τα γεγονότα που ακολούθησαν τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1902. Με τον Θεοτόκη και τον Δηλιγιάννη να αναδεικνύονται ουσιαστικά ισόπαλοι, ο βασιλιάς Γεώργιος βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Και τη λύση την επέβαλε ο Δηλιγιάννης, μέσω των οπαδών του. Επί 5 μέρες έσπαγαν ότι έβρισκαν μπροστά τους στο κέντρο της Αθήνας, με κύριο «όπλο» τις σανίδες που έβρισκαν στις οικοδομές της οδού Σταδίου. Τελικά, ο Δηλιγιάννης έγινε πρωθυπουργός. Θαυματοποιός η σανίδα…

Τα Ευαγγελικά είναι τα πρώτα επεισόδια που ξέσπασαν στην Αθήνα και σχετίζονταν με το λεγόμενο «γλωσσικό ζήτημα». Η πρόθεση της βασίλισσα Όλγας να μεταφραστούν τα Ευαγγέλια στα ελληνικά συνδέθηκε από πολλούς με την απειλή του Πανσλαβισμού στη Μακεδονία. Παράλληλα, η μετάφραση του λόγιου και δημοτικιστή Αλέξανδρου Πάλλη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ακρόπολις έκανε έξαλλους ακόμα και τους πιο ουδέτερους, όταν είδαν τον «Μυστικό Δείπνο» να έχει μεταφραστεί «Κρυφό Τσιμπούσι». Ποιος βγήκε κερδισμένος από τις ταραχές και τα επεισόδια, που άφησαν πίσω τους νεκρούς και τραυματίες, ενώ έριξαν και την κυβέρνηση; Ο Δηλιγιάννης, ποιος άλλος;

Η Σοφία Τρικούπη ήταν μια γυναίκα με πολύ περισσότερα εφόδια από τη μέση γυναίκα της εποχής της, κι όμως επέλεξε συνειδητά να περάσει ολόκληρη τη ζωή της στη σκιά: πρώτα του πατέρα και ύστερα του αδερφού της. Η ζωή της Σοφίας Τρικούπη δεν έχει μόνο μυθιστορηματικό ενδιαφέρον, αλλά σε ορισμένα σημεία καλύπτεται από μυστήριο, που συνοδεύεται από φήμες που αιωρούνται ανεπιβεβαίωτες μεσ’ τις δεκαετίες.

Οι γωνιές της Αθήνας και οι ιστορίες που κρύβουν… πενηντάρισαν! Απίστευτο; Κι όμως αληθινό! Κι έχουμε μέλλον ακόμα! Σε αυτό το επεισόδιο λοιπόν, σκέφτηκα να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Να απαντήσω σε μερικές δικές σας ερωτήσεις, που έχω λάβει μέσα σε αυτά τα 2 χρόνια του podcast και αν μας αρέσει το concept, θα ακολουθήσει και συνέχεια!

Το κτίριο που αποτελεί την οικία του Βρετανού πρεσβευτή στην Αθήνα, επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας, ήταν το σπίτι του ζεύγους Βενιζέλου κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930. Αλλά η αλήθεια είναι ότι από τότε που το ζευγάρι μετακόμισε σε αυτό το σπίτι τους, έβρισκε το ένα κακό πίσω από το άλλο. Εκλογική ήττα, δολοφονική απόπειρα κι ένα μοιραίο Κίνημα, που θα σφράγιζε την πορεία της χώρας αλλά και το τέλος της πολιτικής καριέρας του Βενιζέλου.

Πάμε να συνεχίσουμε τη βόλτα μας στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και να μάθουμε την ιστορία εμβληματικών κτιρίων όπως είναι του Μουσείο Μπενάκη, η πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας, το Μέγαρο Σταθάτου, το Σαρόγλειο Μέγαρο και το Πολεμικό Μουσείο. Παράλληλα θα μιλήσουμε για το Άλσος Ριζάρη όπου κάποτε βρισκόταν η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή και σήμερα σώζεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου, αλλά και για την πλατεία Ρηγίλλης ή Παύλου Μελά όπου συναντάμε ένα γλυπτό που είναι δημιούργημα της εγγονής του.

Ο δρόμος που κανένας μας δε λέει με το επίσημό του όνομα, η οδός Πανεπιστημίου, ενώνει την πλατεία Συντάγματος με την πλατεία Ομονοίας και φιλοξενεί ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά κτίρια της πρωτεύουσας. Από το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το Μέγαρο Σλήμαν, μέχρι το Οφθαλμιατρείο και το Αρσάκειο, η οδός Πανεπιστημίου δεν έχει να δείξει μόνο την περίφημη Αθηναϊκή Τριλογία. Πάμε μια βόλτα και θα το διαπιστώσετε!

Λίγους μήνες μετά την πρωθυπουργοποίηση του Δηλιγιάννη η Βουλγαρία προσάρτησε πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία, δημιουργώντας νέα κρίση του Ανατολικού Ζητήματος. Τότε, ο πρωθυπουργός μας που δεν ήθελε να πάει κόντρα στο λαϊκό αίσθημα αλλά ούτε μπορούσε να κάνει πόλεμο αποφάσισε να εφαρμόσει μία πολιτική που έμεινε στην Ιστορία ως «Ειρηνοπόλεμος» ή αλλιώς «ένοπλος επαιτεία». Τα αποτελέσματα ήταν τραγελαφικά και θα εξελίσσονταν σε ολέθρια.

«Το κορδόνι, το κορδόνι, την ελιά την ξεριζώνει». Στα 1885 ο 61χρονος Θεόδωρος Δηλιγιάννης γίνεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός κι εγκαινιάζεται έτσι η περίοδος του ελληνικού δικομματισμού. Τρικούπης και Δηλιγιάννης εναλλάσσονταν στην εξουσία για τα επόμενα δέκα χρόνια, μέχρι την τελευταία εκλογική νίκη του Δηλιγιάννη επί του Τρικούπη το 1895. Ο συντηρητισμός και ο εκσυγχρονισμός βρήκαν στα πρόσωπα των δύο αυτών πολιτικών τους ιδανικούς εκφραστές τους, τη στιγμή που οι ζυμώσεις στα Βαλκάνια διατάρασσαν για ακόμα μία φορά τις ισορροπίες.

Πώς η αδυναμία συνεννόησης ενός χωροφύλακα κι ενός Βρετανού επιτετραμμένου, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου του τελευταίου στον Λυκαβηττό, παρ’ ολίγον να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο και τελικά κατέληξε στον δημόσιο εξευτελισμό της Χωροφυλακής; Μπορεί ο λαός να ήταν δυσαρεστημένος από την οικονομική και φορολογική πολιτική της κυβέρνησης Τρικούπη του 1882, η οποία συνέπεσε μάλιστα και με ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, αλλά τελικά την πτώση της κυβέρνησης αυτής την έφερε το λεγόμενο «επεισόδιο Νίκολσον».

Ευτυχώς για εμάς, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου δεν συνέφερε καμία άλλη ευρωπαϊκή δύναμη, εκτός από την Ρωσία. Οπότε συγκλήθηκε Συνέδριο στο Βερολίνο, με στόχο ουσιαστικά να ανατραπούν όσα είχαν συμφωνηθεί στον Άγιο Στέφανο, το προάστιο της Πόλης, ανάμεσα σε Ρωσία και Οθωμανική Αυτοκρατορία λίγους μήνες νωρίτερα. Τελικά, καμία χώρα δεν έμεινε ευχαριστημένη από όσα συμφωνήθηκαν το 1878 στο Βερολίνο, και τα Βαλκάνια θα εφεξής ένα καζάνι που έβραζε – η έκρηξη θα ερχόταν στις αρχές του 20ου αιώνα. Η Ελλάδα όμως κατάφερε το 1881 να επεκτείνει για δεύτερη φορά τα σύνορά της και μάλιστα αναίμακτα, με την προσάρτηση της Θεσσαλίας (πλην της Ελασσόνας) και της επαρχίας της Άρτας στον εθνικό κορμό.

Στα 1877-1878 ένας ακόμα Ρωσοτουρκικός πόλεμος θα «ξυπνήσει» και πάλι τους αλυτρωτικούς πόθους των Ελλήνων. Όλοι οι Βαλκάνιοι λαοί είχαν συμμαχήσει με την Ρωσία κι εμείς έμοιαζε να μένουμε στην απέξω. Αν συνυπολογίσουμε και τις σοβαρές υπόνοιες για οικονομικές καταχρήσεις, δεν άργησαν να ξεσπάσουν επεισόδια που έμεινα στην ιστορία ως «Πετσωματικά». Αυτά θα ανάγκαζαν τελικά την κυβέρνηση να κηρύξει μερική επιστράτευση και να πάμε μια και δυο να πολεμήσουμε. Μόνο που ο πόλεμος είχε τελειώσει…και η Ρωσία είχε φροντίσει να δημιουργηθεί μια Μεγάλη Βουλγαρία…

Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας δεν είναι μόνο ένας από τους κεντρικότερους δρόμους της Αθήνας. Φιλοξενεί ορισμένα από τα ομορφότερα νεοκλασικά κτίρια της πρωτεύουσας, που το καθένα έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Σε αυτό το επεισόδιο θα κάνουμε τη βόλτα μας σε τρία από αυτά τα αρχιτεκτονικά κοσμήματα της Αθήνας τα οποία σήμερα είναι πρεσβείες, ενώ δύο από τα τρία -που μοιράζονταν ουσιαστικά και το ίδιο όνομα - αποτέλεσαν κάποτε πριγκιπικές οικίες.

Την άνοιξη του 1870 μία παρέα Ευρωπαίων περιηγητών ξεκινούσε από το Hotel d’ Angeterre (Ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας) για να επισκεφθεί τον Μαραθώνα, ώστε να δει το σημείο της ιστορικής Μάχης. Η εκδρομή αυτή θα κατέληγε σε ένα από τα πιο γνωστά εγκλήματα στην ιστορία του ελληνικού κράτους, τη Σφαγή στο Δήλεσι, που θα αναδείκνυε την εγγενή αδυναμία της Πολιτείας να εγγυηθεί την ασφάλεια ακόμα και σε απόσταση μίας ώρας από την πρωτεύουσα, καθώς και τη διαπλοκή των συμμοριών ληστών με πολιτικούς αλλά και οικονομικούς παράγοντες της εποχής.

H οδός Ηρώδου Αττικού φιλοξενεί δύο από τα πιο εμβληματικά κτίρια της Αθήνας, που είναι άμεσα συνδεδεμένα να με την πολιτική ζωή της χώρας: το Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου. Το πρώτο χτίστηκε ως Ανάκτορο Διαδόχου, για το τότε πριγκιπικό ζεύγος Κωνσταντίνο και Σοφία ενώ το δεύτερο ξεκίνησε να χτίζεται για να αποτελέσει τη οικία ενός Χιώτη εφοπλιστή. Σήμερα αποτελούν την έδρα της Προεδρίας της Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού της χώρας αντίστοιχα. Πάμε να μάθουμε την ιστορία τους.

Ο Ανδρέας Συγγρός είναι ένας από τους πιο γνωστούς και μεγαλύτερους εθνικούς ευεργέτες της Ελλάδας. Έχει συνδέσει το όνομά του με πολλά κληροδοτήματα, όπως το Κτήμα Συγγρού, το νοσοκομείο λοιμωδών νόσων «Ανδρέας Συγγρός» και βέβαια την ομώνυμη λεωφόρο Συγγρού, που συνδέει το κέντρο της Αθήνας με το Φάληρο. Πέρα από αυτά όμως, ο Συγγρός συνδέεται άμεσα με το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο που έγινε στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις περιουσίες τους, ενώ παράλληλα έγινε η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου στη χώρα. Πρόκειται για τα «Λαυρεωτικά», το πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην Ελλάδα, πριν καν υπάρξει Χρηματιστήριο!

Τον περιμέναμε και πώς τον περιμέναμε τον διάδοχο του ελληνικού θρόνου. Εκεί που απέτυχαν παταγωδώς ο Όθωνας και η Αμαλία, Γεώργιος και Όλγα πέτυχαν και με το παραπάνω. Ο πολυπόθητος Διάδοχος ήρθε μόλις εννέα μήνες μετά τον γάμο τους και ακολούθησαν ακόμα τέσσερις γιοι και δύο κόρες. Ο μικρούλης έλαβε το όνομα «Κωνσταντίνος» και η μοίρα του θα συνδεόταν άμεσα με το όνομά του. Το όνειρο του βασιλιά – στρατηλάτη που παίρνει πίσω την Κωνσταντινούπολη βρήκε στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου τον απόλυτο εκφραστή του. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος ο Δωδέκατος, ο διάδοχος του Κωνσταντίνου Ενδέκατου Παλαιολόγου. Μόνο που κάποια όνειρα μετατρέπονται σε εφιάλτες.