Το κτίριο που αποτελεί την οικία του Βρετανού πρεσβευτή στην Αθήνα, επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας, ήταν το σπίτι του ζεύγους Βενιζέλου κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930. Αλλά η αλήθεια είναι ότι από τότε που το ζευγάρι μετακόμισε σε αυτό το σπίτι τους, έβρισκε το ένα κακό πίσω από το άλλο. Εκλογική ήττα, δολοφονική απόπειρα κι ένα μοιραίο Κίνημα, που θα σφράγιζε την πορεία της χώρας αλλά και το τέλος της πολιτικής καριέρας του Βενιζέλου.

Πάμε να συνεχίσουμε τη βόλτα μας στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και να μάθουμε την ιστορία εμβληματικών κτιρίων όπως είναι του Μουσείο Μπενάκη, η πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας, το Μέγαρο Σταθάτου, το Σαρόγλειο Μέγαρο και το Πολεμικό Μουσείο. Παράλληλα θα μιλήσουμε για το Άλσος Ριζάρη όπου κάποτε βρισκόταν η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή και σήμερα σώζεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου, αλλά και για την πλατεία Ρηγίλλης ή Παύλου Μελά όπου συναντάμε ένα γλυπτό που είναι δημιούργημα της εγγονής του.

Ο δρόμος που κανένας μας δε λέει με το επίσημό του όνομα, η οδός Πανεπιστημίου, ενώνει την πλατεία Συντάγματος με την πλατεία Ομονοίας και φιλοξενεί ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά κτίρια της πρωτεύουσας. Από το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το Μέγαρο Σλήμαν, μέχρι το Οφθαλμιατρείο και το Αρσάκειο, η οδός Πανεπιστημίου δεν έχει να δείξει μόνο την περίφημη Αθηναϊκή Τριλογία. Πάμε μια βόλτα και θα το διαπιστώσετε!

Λίγους μήνες μετά την πρωθυπουργοποίηση του Δηλιγιάννη η Βουλγαρία προσάρτησε πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία, δημιουργώντας νέα κρίση του Ανατολικού Ζητήματος. Τότε, ο πρωθυπουργός μας που δεν ήθελε να πάει κόντρα στο λαϊκό αίσθημα αλλά ούτε μπορούσε να κάνει πόλεμο αποφάσισε να εφαρμόσει μία πολιτική που έμεινε στην Ιστορία ως «Ειρηνοπόλεμος» ή αλλιώς «ένοπλος επαιτεία». Τα αποτελέσματα ήταν τραγελαφικά και θα εξελίσσονταν σε ολέθρια.

«Το κορδόνι, το κορδόνι, την ελιά την ξεριζώνει». Στα 1885 ο 61χρονος Θεόδωρος Δηλιγιάννης γίνεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός κι εγκαινιάζεται έτσι η περίοδος του ελληνικού δικομματισμού. Τρικούπης και Δηλιγιάννης εναλλάσσονταν στην εξουσία για τα επόμενα δέκα χρόνια, μέχρι την τελευταία εκλογική νίκη του Δηλιγιάννη επί του Τρικούπη το 1895. Ο συντηρητισμός και ο εκσυγχρονισμός βρήκαν στα πρόσωπα των δύο αυτών πολιτικών τους ιδανικούς εκφραστές τους, τη στιγμή που οι ζυμώσεις στα Βαλκάνια διατάρασσαν για ακόμα μία φορά τις ισορροπίες.

Πώς η αδυναμία συνεννόησης ενός χωροφύλακα κι ενός Βρετανού επιτετραμμένου, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου του τελευταίου στον Λυκαβηττό, παρ’ ολίγον να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο και τελικά κατέληξε στον δημόσιο εξευτελισμό της Χωροφυλακής; Μπορεί ο λαός να ήταν δυσαρεστημένος από την οικονομική και φορολογική πολιτική της κυβέρνησης Τρικούπη του 1882, η οποία συνέπεσε μάλιστα και με ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, αλλά τελικά την πτώση της κυβέρνησης αυτής την έφερε το λεγόμενο «επεισόδιο Νίκολσον».

Ευτυχώς για εμάς, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου δεν συνέφερε καμία άλλη ευρωπαϊκή δύναμη, εκτός από την Ρωσία. Οπότε συγκλήθηκε Συνέδριο στο Βερολίνο, με στόχο ουσιαστικά να ανατραπούν όσα είχαν συμφωνηθεί στον Άγιο Στέφανο, το προάστιο της Πόλης, ανάμεσα σε Ρωσία και Οθωμανική Αυτοκρατορία λίγους μήνες νωρίτερα. Τελικά, καμία χώρα δεν έμεινε ευχαριστημένη από όσα συμφωνήθηκαν το 1878 στο Βερολίνο, και τα Βαλκάνια θα εφεξής ένα καζάνι που έβραζε – η έκρηξη θα ερχόταν στις αρχές του 20ου αιώνα. Η Ελλάδα όμως κατάφερε το 1881 να επεκτείνει για δεύτερη φορά τα σύνορά της και μάλιστα αναίμακτα, με την προσάρτηση της Θεσσαλίας (πλην της Ελασσόνας) και της επαρχίας της Άρτας στον εθνικό κορμό.

Στα 1877-1878 ένας ακόμα Ρωσοτουρκικός πόλεμος θα «ξυπνήσει» και πάλι τους αλυτρωτικούς πόθους των Ελλήνων. Όλοι οι Βαλκάνιοι λαοί είχαν συμμαχήσει με την Ρωσία κι εμείς έμοιαζε να μένουμε στην απέξω. Αν συνυπολογίσουμε και τις σοβαρές υπόνοιες για οικονομικές καταχρήσεις, δεν άργησαν να ξεσπάσουν επεισόδια που έμεινα στην ιστορία ως «Πετσωματικά». Αυτά θα ανάγκαζαν τελικά την κυβέρνηση να κηρύξει μερική επιστράτευση και να πάμε μια και δυο να πολεμήσουμε. Μόνο που ο πόλεμος είχε τελειώσει…και η Ρωσία είχε φροντίσει να δημιουργηθεί μια Μεγάλη Βουλγαρία…

Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας δεν είναι μόνο ένας από τους κεντρικότερους δρόμους της Αθήνας. Φιλοξενεί ορισμένα από τα ομορφότερα νεοκλασικά κτίρια της πρωτεύουσας, που το καθένα έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Σε αυτό το επεισόδιο θα κάνουμε τη βόλτα μας σε τρία από αυτά τα αρχιτεκτονικά κοσμήματα της Αθήνας τα οποία σήμερα είναι πρεσβείες, ενώ δύο από τα τρία -που μοιράζονταν ουσιαστικά και το ίδιο όνομα - αποτέλεσαν κάποτε πριγκιπικές οικίες.

Την άνοιξη του 1870 μία παρέα Ευρωπαίων περιηγητών ξεκινούσε από το Hotel d’ Angeterre (Ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας) για να επισκεφθεί τον Μαραθώνα, ώστε να δει το σημείο της ιστορικής Μάχης. Η εκδρομή αυτή θα κατέληγε σε ένα από τα πιο γνωστά εγκλήματα στην ιστορία του ελληνικού κράτους, τη Σφαγή στο Δήλεσι, που θα αναδείκνυε την εγγενή αδυναμία της Πολιτείας να εγγυηθεί την ασφάλεια ακόμα και σε απόσταση μίας ώρας από την πρωτεύουσα, καθώς και τη διαπλοκή των συμμοριών ληστών με πολιτικούς αλλά και οικονομικούς παράγοντες της εποχής.

H οδός Ηρώδου Αττικού φιλοξενεί δύο από τα πιο εμβληματικά κτίρια της Αθήνας, που είναι άμεσα συνδεδεμένα να με την πολιτική ζωή της χώρας: το Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου. Το πρώτο χτίστηκε ως Ανάκτορο Διαδόχου, για το τότε πριγκιπικό ζεύγος Κωνσταντίνο και Σοφία ενώ το δεύτερο ξεκίνησε να χτίζεται για να αποτελέσει τη οικία ενός Χιώτη εφοπλιστή. Σήμερα αποτελούν την έδρα της Προεδρίας της Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού της χώρας αντίστοιχα. Πάμε να μάθουμε την ιστορία τους.

Ο Ανδρέας Συγγρός είναι ένας από τους πιο γνωστούς και μεγαλύτερους εθνικούς ευεργέτες της Ελλάδας. Έχει συνδέσει το όνομά του με πολλά κληροδοτήματα, όπως το Κτήμα Συγγρού, το νοσοκομείο λοιμωδών νόσων «Ανδρέας Συγγρός» και βέβαια την ομώνυμη λεωφόρο Συγγρού, που συνδέει το κέντρο της Αθήνας με το Φάληρο. Πέρα από αυτά όμως, ο Συγγρός συνδέεται άμεσα με το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο που έγινε στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις περιουσίες τους, ενώ παράλληλα έγινε η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου στη χώρα. Πρόκειται για τα «Λαυρεωτικά», το πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην Ελλάδα, πριν καν υπάρξει Χρηματιστήριο!

Τον περιμέναμε και πώς τον περιμέναμε τον διάδοχο του ελληνικού θρόνου. Εκεί που απέτυχαν παταγωδώς ο Όθωνας και η Αμαλία, Γεώργιος και Όλγα πέτυχαν και με το παραπάνω. Ο πολυπόθητος Διάδοχος ήρθε μόλις εννέα μήνες μετά τον γάμο τους και ακολούθησαν ακόμα τέσσερις γιοι και δύο κόρες. Ο μικρούλης έλαβε το όνομα «Κωνσταντίνος» και η μοίρα του θα συνδεόταν άμεσα με το όνομά του. Το όνειρο του βασιλιά – στρατηλάτη που παίρνει πίσω την Κωνσταντινούπολη βρήκε στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου τον απόλυτο εκφραστή του. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος ο Δωδέκατος, ο διάδοχος του Κωνσταντίνου Ενδέκατου Παλαιολόγου. Μόνο που κάποια όνειρα μετατρέπονται σε εφιάλτες.

Η βασίλισσα Όλγα, η Ρωσίδα Μεγάλη Δούκισσα που παντρεύτηκε τον βασιλιά Γεώργιο A΄ και έγινε βασίλισσα των Ελλήνων έζησε μία ζωή γεμάτη περιπέτειες και ανατροπές. Ήρθε στην Ελλάδα στα 16 της, ήταν βασίλισσα για περισσότερα από 45 χρόνια, απέκτησε 8 παιδιά, έζησε για να δει τον άντρα της να δολοφονείται, τον εγγονό της να πεθαίνει στα 27 του χρόνια από δάγκωμα μαϊμούς και τον πρωτότοκο γιο της να χάνει δύο φορές τον θρόνο και να πεθαίνει εξόριστος και έκπτωτος. Η Όλγα, μεταξύ άλλων, συνέδεσε το όνομά της με το φιλανθρωπικό της έργο, επιστέγασμα του οποίου ήταν η ίδρυση του νοσοκομείου ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ.

Ήρθε ο νεαρός Γεώργιος Α΄ στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1863, τον υποδεχτήκαμε με χαρές και πανηγύρια… αλλά ακόμα υπήρχαν δύο βασικές εκκρεμότητες. Η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και η ψήφιση νέου Συντάγματος από την Εθνοσυνέλευση. Στο ζήτημα των Επτανήσων σημαντικό ρόλο έπαιξε ο Χαρίλαος Τρικούπης, νεαρός διπλωμάτης τότε. Όσο για την ψήφιση Συντάγματος, ένας χρόνος είχε περάσει από την άφιξη του Γεωργίου στην Ελλάδα κι ακόμα τίποτα. Ώσπου έστειλε ένα «τελεσίγραφο» στην Εθνοσυνέλευση, δίνοντάς της διορία 10 μέρες για να ψηφιστεί το Σύνταγμα. Έτσι κι έγινε.

Η Β΄ Εθνοσυνέλευση συνήλθε το φθινόπωρο του 1862, και είχε δύο βασικούς στόχους: την ψήφιση νέου Συντάγματος και την εκλογή νέου Βασιλιά. Οι συνεδριάσεις πραγματοποιούνταν στην «Παράγκα», όπως αποκαλούσε ο κόσμος το πρόχειρα κατασκευασμένο κτίσμα, δίπλα στο υπό κατασκευή κτίριο της Βουλής, στη σημερινή οδό Ανθίμου Γαζή. Όσο για νέο βασιλιά, τελικά ψηφίσαμε ομόφωνα εκείνον που στο δημοψήφισμα που είχε προηγηθεί είχε λάβει μόλις 6 ψήφους από τις 241.202 (!) Αλλά, εφόσον οι Μεγάλες Δυνάμεις τα είπανε και τα συμφωνήσανε, εμείς ακολουθήσαμε, και η Β΄ Εθνοσυνέλευση ανακήρυξε ομόφωνα βασιλέα των Ελλήνων - και όχι της Ελλάδος - τον Χριστιανό Γουλιέλμο Φερδινάνδο Αδόλφο Γεώργιο του Schelwing-Holstein- Sonderburg-Glucksburg ως Γεώργιο Α’.

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1861 γίνεται δολοφονική απόπειρα εναντίον της βασίλισσας Αμαλίας. Επρόκειτο για ακόμα μία εκδήλωση του αντιδυναστικού ρεύματος, που μετά το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου όλο και φούντωνε. Η αποτυχία πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας, ο αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης και η ατεκνία του βασιλικού ζεύγους ήταν οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν τελικά στη έξωσή τους από την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1862. Βίττελσμπαχ τέλος – έρχονται οι Γλύξμπουργκ.

Ακαδημία Αθηνών - Πανεπιστήμιο - Εθνική Βιβλιοθήκη: τα τρία υπέροχα νεοκλασικά κτίρια που συναντάμε επί της οδού Πανεπιστημίου είναι γνωστά και ως η «Τριλογία των Αθηνών». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την «Τριλογία των αδελφών Χάνσεν», αφού είναι έργα των ομώνυμων Δανών αρχιτεκτόνων. Τα εμβληματικά αυτά κτίρια στεγάζουν φορείς άρρηκτα συνδεδεμένους με την πνευματική ζωή της Ελλάδας. Πάμε να μάθουμε τη συναρπαστική τους ιστορία.

Η Sophie de Marbois-Lebrun, γνωστή σε όλους μας ως Δούκισσα της Πλακεντίας, συνέδεσε τη ζωή της με την Ελλάδα, όχι μόνο στηρίζοντας οικονομικά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας αλλά και επιλέγοντας να εγκατασταθεί μόνιμα στη χώρα. Ιδιόρρυθμη, εκκεντρική και συνάμα τραγική φιγούρα, άφησε πίσω της ακίνητα που θαυμάζουμε μέχρι σήμερα και μια αμφιλεγόμενη υστεροφημία. Πάμε να μάθουμε ποια ήταν η Δούκισσα της Πλακεντίας λοιπόν, που δώσαμε το όνομά της σε στάση του μετρό, σε λεωφόρο και σε έξοδο της Αττικής Οδού.

Η Μητρόπολη των Αθηνών πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να χτιστεί. Λεφτά δεν υπήρχαν, πού θα τη χτίζαμε δεν συμφωνούσαμε… Τελικά περάσανε τέσσερις αρχιτέκτονες και είκοσι χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί ο ναός. Δίπλα της ακριβώς ο ναός την Παναγίας της Γοργοεπηκόου που προϋπήρχε, έχει κι εκείνος πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου, που μοιάζει μια σταλίτσα δίπλα στο κτίριο της Μητρόπολης. Πάμε λοιπόν να μάθουμε τα μυστικά που κρύβει αυτό το πασίγνωστο σημείο της Αθήνας μας.