In the first episode of the Balkan Threads podcast, we talk about Sandzak with Vernesa Colic. What makes this Serbian region unique, and how did the Ottoman Empire shape its cultural life? We also explore interfaith relations, focusing on how the region’s Muslim majority coexists with the Christian Orthodox community. The conversation concludes with reflections on identity and belonging.

🎙️Hosted by Lazar Tripinovic.

Në episodin e gjashtë dhe të fundit të serisë së podkasteve “Përtej Ekstremizmit”, bisedojmë me dekanin dhe profesorin e shkencave politike në Universitetin e Prishtinës, Bekim Baliqi. Mes tjerash, profesori Baliqi shprehet se:

🌍 Krizat e fundit ekonomike dhe të sigurisë në botë kanë nxitur rritjen e ekstremizmit të djathtë në shumë vende. Edhe pse Kosova dhe Ballkani nuk janë të ekspozuar në të njëjtin nivel, kjo nuk do të thotë se jemi të paprekshëm. Duhet të jemi vigjilentë dhe të marrim masa parandaluese. Në Kosovë, tash për tash, ky fenomen është i kontrolluar.

🧨 Që nga vitet ’90, Ballkani ka qenë dëshmitar i ekstremizmit etnonacionalist me pretendime territoriale. Këto ideologji ende janë prezentë në skenën politike të shumë vendeve të rajonit.

📣 Në Kosovë, diskursi populist ofron "zgjidhje të shpejta" në vend të ndërtimit të politikave afatgjata e të qëndrueshme. Kjo përforcohet nga polarizimi shoqëror dhe diskursi shovinist, që e nxit ndarjen dhe tensionin ndërmjet qytetarëve.

Të papunët, të zhgënjyerit, dhe grupet e margjinalizuara – janë terren i përshtatshëm për radikalizim. Populizmi gjeneron mite të pastërtisë etnike dhe nxit fajësimin e elitave të “korruptuara” që “lanë vendin bosh”. Kjo lëvizje krijon një ndarje të rreme: “Ne, populli i vërtetë” kundër “atyre, elitave të korruptuara”. Ata që kanë pushtetin, pasurinë dhe ndikimin – stigmatizohen si armiq. Ky narrativ krijon një ndarje të rrezikshme sociale që mobilizon votuesit.

🇪🇺 Në shumë vende të Evropës, partitë e djathta kanë fituar terren përmes diskursit kundër emigrantëve, islamofobisë dhe përjashtimit të grupeve të ndryshme. Kjo ndodh edhe në shoqëritë ku ekzistojnë elemente ende të patejkaluara të patriarkalizmit, mizogjinisë, dhe stereotipeve gjinore apo brezore.

🌈 Ndonëse publikisht shprehet mbështetje për të drejtat e komunitetit LGBTI+, në asnjërën nga partitë politike në Kosovë nuk ka figura të deklaruara nga ky komunitet në pozita publike. Kjo dëshmon kufizimet e vërteta të përfshirjes dhe barazisë.

📢 Dëgjojeni episodin e plotë me profesor Bekim Baliqin në Youtube apo Spotify!

Ky podkast realizohet me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Holandës në Kosovë.

Moderator: Kreshnik Gashi

Sigla: Atdhe Hoda

#Podcast #PërtejEkstremizmit #Ekstremizmi

Radikalizmi islamik në Kosovë nuk ishte organik. Ai nuk u rrit nga brenda, sepse identiteti kombëtar ka qenë i pakontestueshëm, pavarësisht religjioneve apo ndikimeve të ndryshme. Radikalizmi u ushqye nga jashtë – nga elemente të huaja që vepruan kundër interesit kosovar.Politika përdor shpesh tema të ndjeshme kombëtare si teknikë manipulimi për të ndikuar opinionin publik dhe për të arritur pushtet. Kjo përzierje mes patriotizmit dhe nacionalizmit krijon mjegull në perceptimin shoqëror, duke e bërë më të vështirë ndarjen mes interesit të përgjithshëm dhe ambicieve politike.Një nga sfidat më serioze për demokracinë në Kosovë është vetëkënaqësia – një ndjenjë e rreme rehatie që i mban qytetarët larg realitetit. Kjo gjendje e bën të paqartë kufirin mes të vërtetës dhe propagandës, mes fakteve dhe opinioneve, duke lehtësuar manipulimin.Lufta hibride zhvillohet duke shfrytëzuar polarizimet e brendshme dhe pasiguritë shoqërore. Aktorët e huaj e përdorin këtë klimë për të minuar shtetësinë e Kosovës, duke e diskredituar atë përmes dezinformimit dhe instrumentalizimit të brishtësisë së institucioneve.Për Rusinë, kjo situatë përbën terren të përshtatshëm për zhvillimin e luftës hibride – me kosto të ulët por ndikim të lartë. Ajo nuk ka nevojë të krijojë kriza të reja, mjafton t’i shfrytëzojë ato që ekzistojnë për të arritur objektivat e saj.Stabiliteti shoqëror dhe shtetëror varet nga tre komponentë të ndërlidhur: siguria njerëzore, besimi në institucione dhe kufizimi i ndikimit të jashtëm. Dështimi në cilindo prej tyre krijon hapësirë për radikalizim dhe manipulim të opinionit publik.Dëgjojeni episodin e pestë të podkastit “Përtej Ekstremizmit” me Besa Kabashi-Ramaj në kanalin tonë në Youtube apo Spotify.Ky podkast realizohet me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Holandës në Kosovë.Moderator: Kreshnik GashiSigla: Atdhe Hoda#PërtejEkstremizmit #Ekstremizmi #RadikalizmiIslamik #Podcast

A mundet ekstremi i djathtë të vijë në pushtet në Ballkan? A paraqet ende kërcënim për paqen në rajon?

Në episodin më të ri të podkastit tonë, biseduam me Mirza Buljubašić, ligjërues në Fakultetin e Drejtësisë Penale, Kriminologjisë dhe Studimeve të Sigurisë në Universitetin e Sarajevës, Bosnje dhe Hercegovinë. Mirza ngre shqetësime të thella mbi mënyrën se si grupet ekstreme në Ballkan e fshehin fytyrën e tyre të vërtetë prapa maskës së social-demokracisë.

Ai tregon sesi shumë politikanë në rajon vetë-identifikohen si “socialdemokratë”, por nëse i analizojmë me vëmendje diskurset e tyre shohim se ata promovojnë ide përjashtuese dhe autoritariane.

Kjo strategji, sipas Mirzës, nuk është e rastësishme—por një përpjekje e qëllimshme për të zgjeruar bazën elektorale përmes gjuhës së kujdesit social.Mirza thekson se për të kuptuar format e reja të ekstremizmit, duhet të largohemi nga kategoritë tradicionale politike. Shumë parti në Ballkan shfaqen si pro-evropiane, por nuk zbatojnë asnjë nga vlerat që i shpallin në letra si sundimi i ligjit dhe pavarësia e gjyqësorit.

Në fund, ai e përmbledh me një thirrje për ta lufuar fashizmin brenda nesh, si mënyra më e mirë për ta luftuar atë individualisht dhe kolektivisht.

Dëgjojeni episodin e plotë në kanalin tonë në Youtube apo Spotify.

Ky podkast realizohet me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Holandës në Kosovë.

Moderator: Kreshnik Gashi

Sigla: Atdhe Hoda

#PërtejEkstremizmit #Ekstremizmi #Ballkani

🎙Në episodin e tretë të podkastit Përtej Ekstremizmit, bisedojmë me Saša Djordjevic Analist i lartë nga Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional.

Saša flet për ekstremizmin dhe rritjen e së djathtës ekstreme në Ballkan, duke e krahasuar me kontekstin e Evropës Perëndimore. Sipas tij, etno-nacionalizmi është forma më e përhapur e ekstremizmit në rajon dhe shpesh shndërrohet në dhunë.

Ai po ashtu ndan të dhëna nga hulumtimet mbi grupet ekstreme dhe mënyrat e financimit të tyre, si dhe diskuton për ekstremizmin fetar dhe presionin politik që pengon hetimet mbi rrjetet financiare që i mbështesin ato.

📌 Sipas Saša-s, edhe pse e djathta ekstreme po rritet në të gjithë rajonin, intensiteti i saj ndryshon nga një vend në tjetrin.

🎧 Dëgjojeni episodin e plotë në kanalin tonë në Youtube për të kuptuar më shumë mbi sfidat dhe kontekstin e ekstremizmit në Ballkan.

Ky podkast realizohet me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Holandës në Kosovë.

🎙 Në episodin e dytë të podkastit Përtej Ekstremizmit, bisedojmë me Fatjona Mejdinin – gazetare me përvojë të gjatë dhe Drejtoreshë e Observatorit të Evropës Juglindore, pranë Iniciativës Globale Kundër Krimit të Organizuar Transnacional (GI-TOC).

👉 Me Fatjonën flasim për praninë e ekstremizmit të djathtë dhe etno-nacionalizmit në Ballkanin Perëndimor dhe Shqipëri, për shkaqet historike të ngritjes së tyre në rajon dhe Evropë, për përhapjen e gjuhës së urrejtjes ndaj grave dhe komuniteteve LGBTQ+, si dhe për racizmin ndaj pakicave – veçanërisht ndaj komuniteteve romë, ashkalinjë dhe egjiptasë – dhe emigrantëve që kërkojnë një jetë më të mirë në Ballkanin Perëndimor.

💬 Fatjona na fton t’i shohim këto sfida si mundësi për të pasuruar shoqëritë tona me vlerat evropiane të bashkëjetesës dhe harmonisë shoqërore.

Ky podkast realizohet me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Holandës në Kosovë.

Episodi i parë i serisë së podkasteve “Përtej Ekstremizmit” sjell bisedën me Adelina Hasanin, autore e raportit hulumtues të Sbunkerit mbi luftimin e ekstremizmit në Kosovë. Në këtë episod ajo flet për ekstremizmin e djathtë, ekstremizmin fetar, etno-nacionalizmin, lëvizjet anti-gjinore, bullizmin në shkolla, dhe ndikimin e rrjeteve sociale duke ofruar një përmbledhje të mënyrës së shfaqjes së këtyre dukurive, lidhjeve mes tyre dhe ndikimit që kanë në diskursin publik dhe në zhvillimet shoqërore e politike.

Kjo seri e podkasteve u zhvillua në kuadër të projektit “Luftimi i Ekstremizmit në Kosovë Prirjet, sfidat dhe kundërmasat”, të mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Holandës në Kosovë.

Moderator: Kreshnik Gashi

Sigla: Atdhe Hoda

Në librin “Demokracia dhe totalitarizmi”, të botuar në shqip në Tiranë në vitin 1993 dhe 2018, filozofi Claude Lefort shtjellon konceptet e tij të demokracisë dhe të totalitarizmit duke analizuar statusin e ndryshëm të pushtetit në këto dy sisteme. Demokracia si sistem i hapur që shpik ose zbulon në vazhdimësi vetveten, i kundërvihet totalitarizmit si sistem i mbyllur i qëllimeve dhe i zbatimit të programeve politike të vendosura njëherë e përgjithmonë që i imponohen shoqërisë. Për të biseduar rreth këtij libri na bashkohet përkthyesi i tij, profesori i filozofisë dhe anëtari i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, Muhamedin Kullashi.

Kjo është pjesa e dytë e diskutimit të librit "Kurs i gjuhësisë së përgjithshme" të Ferdinand de Saussure-it, me përkthyesin e librit, profesorin Rexhep Ismajlin.

Në librin tij “Kurs i gjuhësisë së përgjithshme”, të botuar në shqip në Prishtinë në vitin 1977 dhe të përkthyer nga Rexhep Ismajli, gjuhëtari Ferdinand de Saussure paraqet dhe shtjellon teorinë e tij për gjuhën që shkëputet nga gjuhësia tradicionale dhe propozon koncepte e metodë që hapi shteg të ri në studimet e gjuhës dhe mundësoi zhvillimin e gjuhësisë moderne. Teoria e tij për gjuhën përbën një zhvendosje paradigmatike dhe themeloi një lëvizje intelektuale që u quajt “strukturalizëm”, që pati ndikim rrënjësor jo vetëm në gjuhësi, por edhe në në teorinë e letërsisë, në filozofi, në studimet kulturore dhe në shkencat shoqërore. Për të biseduar rreth këtij libri na bashkohet përkthyesi i librit, profesori i gjuhësisë dhe anëtari i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, Rexhep Ismajli.

In episode 6 of Kosovo Dispatch, host Visar Xhambazi explores the achievements and challenges of the Kosovo-Serbia dialogue with EU Special Representative Miroslav Lajcak, who has guided the negotiation process since April 2020. Despite Lajcak’s success in securing a normalization deal between Kosovo and Serbia in March 2023, the implementation has encountered substantial hurdles, raising questions about the future of the dialogue process.

Senad Sabovic, a Senior Advisor from the European Institute of Peace, joins us on Episode 5 of Kosovo Dispatch. We discuss the implications of the lack of implementation of the Association of Serb-Majority Municipalities in Kosovo and its impact on Kosovo’s international consolidation.

Globalizimi, më saktë institucionet politiko-ekonomike që menaxhojnë globalizimin, si Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore, kanë edhe ndikimet e dëmshme për vendet të cilat më së shumti kanë nevojë të përkrahen në kontekst të ekonomisë së tregut global. Njëri nga autorët që kanë hetuar këto ndikime negative ekonomike në vendet në zhvillim është ekonomisti Joseph Stiglitz në librin e tij “Globalizimi dhe pakënaqësitë e shkaktuara prej tij” i përkthyer në shqip nga Adnan Kika dhe Ngadhnjim Berani dhe i botuar në Prishtinë në vitin 2007. Për të diskutuar për këtë libër, na bashkohet Kushtrim Bekteshi, arsimtar i lëndëve sociologji dhe edukim mediatik në gjimnazin “Sami Frashëri” në Prishtinë.

In the fourth episode of Kosovo Dispatch, we speak with Viola von Cramon, a member of the EU Parliament and the Standing Rapporteur for the European Parliament on Kosovo. The conversation centers on the impact of Josep Borrell and Miroslav Lajcak in facilitating the Kosovo-Serbia dialogue, as well as the commitment and approaches of Albin Kurti and Aleksandar Vucic.

Kur flasim për një “sistem besimesh, mitesh, ritesh e simbolesh, që interpretojnë dhe përcaktojnë domethënien dhe qëllimin esencial të ekzistencës njerëzore, duke ia nënshtruar një entiteti suprem fatin e individit dhe bashkësisë”, kemi folur për fenë, apo jo! Por, jo vetëm për fenë, por edhe për politikën. Është kjo një ide e argumentuar në traditën e shkencave shoqërore. Ky është edhe argumenti i historianit Emilio Gentile në librin e tij “Fetë e politikës: mes demokracive dhe totalitarizmave” të përkthyer në shqip nga Doan Dani dhe të botuar në Tiranë në vitin 2017. Për të diskutuar për këtë libër, na bashkohet Endrit Temaj, arsimtari i sociologjisë në gjimnazin Hajdar Dushi në Gjakovë.

Rreziku më i madh i demokracisë nuk vjen nga jashtë, por nga brenda botës demokratike. Mirëpo, ky rrezik nuk vjen nga populli, por nga elitat që mbështesin një të kuptuar populist të demokracisë. Ky është argumenti i profesorit të shkencave shoqërore dhe politikës Jan – Werner Muller në librin e tij “Ç’është populizmi?” i përkthyer në shqip nga Enela Topulli dhe i botuar në Prishtinë në vitin 2019. Për të diskutuar për këtë libër, na bashkohet Selim Daku, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Publik “Kadri Zeka”.

Ndoshta, keni menduar të lexoni një libër ku do të informoheni drejt rreth problematizimeve, pikëpamjeve, kauzave dhe lëvizjeve feministe në mënyrë të përmbledhur dhe të qartë. Sot diskutojmë një libër të tillë, pa terma të vështirë dhe zhargon akademik, “të lehtë për t’u kuptuar pa qenë tepër i thjeshtë”, siç thotë vetë autorja e librit. Libri quhet “Feminizmi është për të gjithë” dhe autorja është teoricienia sociale dhe pedagogia, bell hooks, i përkthyer nga Blerta Picari dhe i botuar në Tiranë në vitin 2007. Për të biseduar mbi këtë libër, na bashkohet Linda Gusia, profesoreshë e sociologjisë në Universitetin e Prishtinës.

Në episodin e 30 të Çelnajës, së bashku me profesorin e antropologjisë Nebi Bardhoshin, trajtojmë disa koncepte me rëndësi që janë pjesë e korpusit të lirisë, barazisë dhe pronës. Gjatë këtij emisioni diskutojmë për gurët megjeve apo shenjtërinë e kufijëve të pronës. Kufiri pronësor apo gurët e megjës janë kutpimi i lirisë negative, vija ku njeriu e ruan lirinë e tij, vija ndarëse ku ne e njohim njëri tjetrin e që shpesh bëhet pengesë edhe pushtuese. Po ashtu diskutojmë edhe për kufijtë midis publikes dhe privates, dhe ndërhyrjen e shtetit në emër të politikave urbanizuese ndërhyn në kufijtë privat të individëve për të cënuar në të drejtën e pronësisë. Flasim edhe për kanunin, aspkektet e tij si ligj i gjallë; pamundësinë e tij që të shndërrohet si faze kalimtare drejt të drejtës positive nga elita komuniste; mësimet që mund t’i marrim edhe sot njashtu edhe për kritikat ndaj tij. Flasim për modernitetin dhe fytyrën e dhunshme të tij ndaj shqiptarëve e cila erdhi përmes kolonizimit por edhe praktikat kur shteti e pushton shoqërinë e tij, bëhet totalitar dhe e mbytë shoqërinë. Nuk e kemi lënë pa prekur femicidin si fenomen dhe origjinën e dhunës në shoqëritë tona.

• Autor dhe moderator: Latif Mustafa

• Mysafir: Nebi Bardhoshi

• Montazhi dhe realizimi: Alb Muhaxhiri – Alb Films

Për çdo pyetje, sugjerim, a koment na shkruani në latif@sbunker.net.

*Projekti mbështetet dhe financohet nga Rockefeller Brothers Fund.

Në episodin 29 me Artan Kacanin, pedagog i urbanistikës në Universitetin Polis, flasim për përkatësinë dh të drejtën mbi qytetin, planifikimin urban të qytetit dhe shpërfaqjen pabarazisë sociale si pasojë e mosplanifikimit të duhur urban. Për më tepër, diskutojmë për identitetet e qyteteve tona, gjegjësisht të hapësirave urbane, në raport me qendrën dhe periferinë, gjentrifikimin dhe revitalizimin e zonave urbane. Gjatë bisedës sonë flasim për historinë e qytetit shqiptar, ndërhyrjen e regjimeve politike për të shënjuar semantikën e ideologjive të kohës dhe (pa)mundësinë e aktivizmit qytetar në debatin e përgjithshëm shoqëror në ndërtimin e qytetit dhe hapësirave urbane.

• Autor dhe moderator: Latif Mustafa

• Mysafir: Artan Kacani

• Montazhi dhe realizimi: Alb Muhaxhiri – Alb Films

Për çdo pyetje, sugjerim, a koment na shkruani në latif@sbunker.net.

*Projekti mbështetet dhe financohet nga Rockefeller Brothers Fund.

In the third episode of Kosovo Dispatch, we have a discussion with Edward P. Joseph, a Balkan expert immersed in both wartime and post-war reconstruction. The conversation delves into the U.S. strategy in the Kosovo-Serbia dialogue. Mr. Joseph offers his perspective on the U.S. approach in the Western Balkans, the coordination between the U.S. administration and the Department of State, and provides commentary on the recent appointment of James O’Brien as the new Assistant Secretary of State.