Trận chiến ngày một ác liệt, Huế chìm trong bom đạn. Khi quân Pháp mở cuộc tấn công dữ dội, đội thiếu niên trinh sát được giao nhiệm vụ dẫn đường cho bộ đội vượt qua những con đường đầy chướng ngại mìn và hỏa lực. Các em vừa hồi hộp vừa hăng hái, nhiều lúc phải bò qua từng bụi cây, luồn dưới làn đạn. Giữa lúc ấy, Mừng bất ngờ phát bệnh hen suyễn, thở dốc không đi nổi.
Trên đường hành quân, những người lính vượt qua các chướng ngại vật do chiến tranh để lại, đi qua cầu Bạch Hổ bị hư hỏng giữa mưa bụi, gặp những người công binh cao lớn giả dặn và nhận những món quà an ủi nhỏ bé.
Mừng tâm sự hoàn cảnh thiếu thốn, mẹ bị đánh đập và nỗi đau day dứt vì không thể chữa bệnh cho mẹ. Sau khi biết chuyện, đội trưởng đã vô cùng thương cảm và sẽ cho Mừng về phép để mang thuốc cho mẹ.
Trong những ngày Huế bị bao vây, đội thiếu niên trinh sát nhận lệnh chuẩn bị ra mặt trận. Đêm mưa gió, các đội viên tập hợp, lắng nghe đội trưởng kể chiến công cảm tử phá xe tăng, càng thêm háo hức lên đường.
Buổi tiếp nhận Mừng vào đội diễn ra giản dị mà trang nghiêm. Các anh lớn chia cho cậu từng món đồ, dặn dò như những người anh trong một gia đình. Còn Vịnh với gánh nặng riêng của tuổi thơ mồ côi, lại vui vẻ nhận phần chăm sóc em út. Trong không khí vừa nghiêm túc, vừa ấm áp ấy, nét hồn nhiên, những câu pha trò dí dỏm vẫn chen lẫn vào từng lời nói làm dịu bớt cái khắc nghiệt của chiến tranh.
Vào những năm đầu kháng chiến chống Pháp, Mừng - cậu bé mới 13 tuổi mồ côi cha, mẹ tần tảo nuôi con bằng nghề buôn bán nhỏ. Mừng sớm bộc lộ lòng yêu nước và ước mơ trở thành chiến sĩ. Dù mẹ hết lời can ngăn, Mừng vẫn tìm cách xin gia nhập đội thiếu niên trinh sát.
"Tuổi thơ dữ dội" là một tiểu thuyết được xuất bản năm 1988 của nhà văn Phùng Quán, có nội dung xoay quanh cuộc sống chiến đấu và sự hy sinh của những thiếu niên 13, 14 tuổi trong hàng ngũ Đội thiếu niên trinh sát của trung đoàn Trần Cao Vân.
Cường và Tấn, hai người sống sót cuối cùng của đại đội. Trước khi sang sông, cả hai đứng lặng lẽ tiễn biệt đồng đội. Trong không khí buồn bã ấy, Cường bất ngờ trông thấy Hồng, người con gái anh yêu mà tưởng đã mất. Họ đoàn tụ trong giây phút nghẹn ngào. Nhưng bên nhau chưa được bao lâu, họ lại bước tiếp vào trận chiến mới.
Người đồng đội thân thiết của Cường ra đi, đó là cái chết đau đớn của chiến sĩ trẻ tên Bình. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Bình chỉ kịp gửi gắm mong muốn đưa kỷ vật về cho cha, rồi ra đi trong vòng tay bạn bè.
Trong giây phút cận kề cái chết, Hải vẫn giữ vững khí tiết, bình thản như đã chuẩn bị từ lâu. Anh hiểu rằng cái chết của mình không chỉ là sự kết thúc một sinh mệnh mà còn là sự chứng minh lòng trung thành, danh dự và tinh thần bất khuất trước đồng đội và Tổ quốc.
Chiến sĩ Hải bị địch bắt và tra khảo. Gã Phan Thái dùng bạo lực, mỉa mai và cả đòn tâm lý để ép anh đầu hàng. Nhưng Hải vẫn giữ vững khí tiết. Dù bị đánh đập, bị súng kề vào đầu, anh vẫn đáp trả bằng lời lẽ bình tĩnh và đầy khí phách khiến kẻ thù nể phục. Anh kiên định rằng cái chết cũng phải có giá trị, không thể chết vô ích.
Trước lúc hy sinh, Tạ để lại lời trăng trối đầy xúc động gửi tới vợ con và mẹ già cùng đồng đội của mình. Anh mong sau chiến thắng, nếu có nhớ, vợ hãy về Quảng Trị để tìm phần mộ anh. Vào giữa đêm mưa, đồng đội tổ chức thủy táng cho người anh hùng kiên trung ấy ngay trên sông Thạch Hãn. Nỗi mất mát quá lớn khiến tất cả lặng đi.
Đại đội trưởng phía quân giải phóng là Tạ cùng đồng đội tiến hành một cuộc tập kích vào Ban Chỉ huy tiểu đoàn biệt động quân số 6. Dù bị cơn ho kéo dài hành hạ, Tạ vẫn cương quyết tham chiến đánh trận thành công, họ tiêu diệt được nhiều sĩ quan địch. Tuy nhiên, khi Tạ đang thu giữ tài liệu thì bất ngờ bị tên trung tá bắn lén khiến anh trọng thương.
Kẻ địch bất ngờ dùng xe tăng và pháo tăng ém sẵn khiến các chiến sĩ ta chịu tổn thất nặng. Tuy nhiên bằng tinh thần gan góc và sáng tạo, chiến sĩ Mạc Tần liệu mình dùng cối bắn thẳng vào xe tăng địch, góp phần xoay chuyển thế trận.
Cường và Hồng có buổi chia tay đầy cảm xúc bên bờ sông Thạch Hãn. Dòng sông yên ả nhưng lòng người dậy sóng. Lần này, Cường sắp vượt sông ra tiền tuyến, Hồng vừa lo lắng vừa không muốn rời xa, cả hai tâm sự về ảo giác chiến tranh, tình yêu nảy sinh giữa bom đạn và những nỗi sợ không thành lời.
Cường nhận được lời biểu dương từ Cục Chính trị mặt trận về hành động phá thế cắm cờ của địch, một chiến thắng mang ý nghĩa lớn trên mặt trận ngoại giao. Dù được đề nghị ra Bắc dưỡng thương và đào tạo nước ngoài, anh từ chối vì tình cảm với đồng đội và với Hồng.
Tiểu đội bảy người của ta nhận nhiệm vụ nhổ cờ trong đêm khuya. Họ mặc quân phục nghiêm chỉnh như để sẵn sàng ra đi trong tư thế đẹp nhất. Một cậu lính trẻ tên Tú nài nỉ được đi theo, xúc động vì được gọi là anh hùng. Ở một điểm khác, tiểu đội đặc nhiệm chia quân tiến vào khu nhà tù cũ, nơi dự đoán là mục tiêu cắm cờ của địch.
Trong khung cảnh rực lửa và đầy chết chóc của chiến trường thành cổ Quảng Trị, Bến Vượt trở thành địa danh khốc liệt nhất nơi máu thịt thương binh và lính mới nối nhau vượt sông. Giữa bãi pháo, hình ảnh dòng sông máu hiện lên bi tráng, xác người, xác thuyền bập bềnh, những người lính vượt sông mang theo thương tích hoặc hy vọng.
Sự hy sinh của Hải khiến không khí trong tiểu đội nặng trĩu. Cường chìm trong im lặng. Anh không khóc, không gào thét nhưng đôi mắt đục mờ vì nỗi đau. Hải không chỉ là người đồng đội mà còn là một phần ký ức, một người bạn thân từng chia sẻ những suy nghĩ sâu kín nhất về chiến tranh, lý tưởng và cả khát khao được công nhận.
Tại trận đánh giáp lá cà trong thành cổ, những binh lính tinh nhuệ của địch bị đánh trả quyết liệt. Dù có ưu thế về vũ khí và thể lực, chúng vẫn không thể áp đảo được những người lính với tinh thần chiến đấu như lửa. Tiểu đội của Cường thương vong nặng. Các chiến sĩ trẻ hy sinh khi chưa kịp sống trọn một đời, nhưng họ đã sống trọn một lý tưởng.