Literatura zaczyna się od rozmowy, a rozmowa zaczynasię w rodzinie. Losy rodzinnych rozmów toczą się różnie. Czasami kończą się, zanim na dobre się rozwiną. Wtedy trzeba je rozpruć: rozmowy, ale i więzi, relacje, zależności. Tu może przyjść z pomocą literatura. Potem przychodzi czas na szycie, ponowne wiązanie się, rozmowę, ale już na zupełnie innych zasadach.
Nagranie jest zapisem spotkania, które odbyło się 28września 2025 roku w ramach festiwalu Lublin Miasto Literatury. Z Ewą Wieżnawiec (Sviatlaną Kurs), białoruską pisarką, dziennikarką, redaktorką i badaczką oraz Aleksandrą Zielińską, pisarką, dramatopisarką i scenarzystką rozmawiała Anna Marchewka, redaktorka "Dziennika Literackiego".
W najnowszym odcinku Redakcyjnych rozmów spacerujemy niebezpiecznymi ulicami Limy '92 razem z chłopakami, bohaterami "Nocy szpilek" (przeł. T.Pindel, Wydawnictwo Artrage). Testujemy granice wolności, pytamy o władzę, bezradność oraz o to, kiedy skończy się wojna. W mroku (bo nie ma prądu) szukamy nadziei.Rozmawiają: Weronika Stencel, Natalia Charysz, Anna Marchewka i Szymon Kloska.
W najnowszym odcinku "Brakarni" gości KarolinaRak, orientalistka, arabistka, literaturoznawczyni, adiunktka w IBiDW UJ, redaktorka profilu Niswiyya poświęconego sztuce feministycznej regionu. Rozmawiamy o "Ciałach niebieskich" Jokhy Alharthi w przekładzie HannyJankowskiej. Prezentujemy sylwetkę omańskiej pisarki, pierwszej w historii arabskiej laureatki Międzynarodowego Bookera i analizujemy jej powieść o tym, co nas więzi i o tym, co czyni nas wolnymi.
Humanistyka na mieście to cykl realizowany przez Pracownię Pytań Krytycznych Wydziału Polonistyki UJ. Podkast jest zapisem rozmowy, która odbyła się podczas tegorocznej edycji Festiwalu Miasto Słowa w Gdyni. Już samo pytanie zawiera w sobie kluczową prawdę: tak, myślenie literaturą się wydarza, ale zgodnie z zawartą w nim sugestią może przybierać wielorakie formy. Jakie? Odpowiedzi na to pytanie udzielają: Dawid Kujawa, Barbara Rojek, Antoni Zając, Zuzanna Sala, a za wprowadzenie odpowiada Dorota Kozicka.
W kolejnym odcinku bierzemy się za „Trąbkę do słuchania” Leonory Carrington. Przyglądamy się temu, jak „Trąbka” podbiła nasze czytelnicze serca. Wspominamy „Surrealistyczne przestrzenie. Życie i sztuka Leonory Carrington Joanny Moorehead” . Zaglądamy do teatru. Zastanawiamy się nad tym, czym jest ekscentryczność. I przede wszystkim zachwycamy się Marion Letherby, być może najwspanialszą dziewięćdziesięciolatką w historii literatury.
Kim jest bierny wampir i jak działa rumuński surrealizm Gherasima Luki? O tym w Teksturionie rozmawiają Weronika Stencel i Jakub Kornhauser – nie po to, by wysysać energię, lecz by inspirować i dodawać mocy słuchaczom.
Z Martą Zdanowską, aktywistką literacką i społeczną, współtwórczynią Łódzkiego Szlaku Kobiet, rozmawiamy o siłaczkach i kariatydach. Sięgamy do historii nie tylko literatury, by zapytać: kim były tamte siłaczki, a kim są te dzisiejsze. Jak definiujemy siłę i do czego jej używamy? Jak pamiętamy (i dlaczego tak słabo) tamte bojownice, pisarki, terrorystki, robotnice pracujące na rzecz zmiany społecznej? Zastanawiamy się też, ile już udało się osiągnąć w ramach zwrotu herstorczynego, a ile jeszcze zostało do zrobienia. Zaprasza Anna Marchewka.
W kolejnym odcinku gościmy Filipa Dimevskiego, który tłumaczy współczesną prozę polską dla dorosłych i młodzieży na język macedoński. Przełożył całą beletrystykę Witolda Gombrowicza oraz jego słynne „Dzienniki”. Filip jest także założycielem wydawnictwa „Begemot” ze Skopje i od 18 lat pracuje jako redaktor. Rozmawiamy o jego działalności oraz drogach dojścia do polszczyzny. Zapraszają Maja Gańczarczyk i Szymon Kloska.
Rozmawiamy o tym, komu jeszcze brakuje dramatu, jaką tekst sceniczny spełnia dzisiaj rolę i co może dać innego niż daje wiersz, powieść czy opowiadanie.
Gościniami tego odcinka Brakarni są: Agata Dąbek, dramatolożka, dramaturżka i pedagożka, Joanna Oparek, pisarka, poetka i autorka utworów scenicznych oraz Aleksandra Zielińska, pisarka, dramatopisarka i scenarzystka. Prowadzi Anna Marchewka.
W kolejnym podkaście redakcyjnym rozmawiamy o „Mieście" Waleriana Pidmohylnego. Jest to pierwsza ukraińska powieść urbanistyczna. Choć ukazała się w 1928 roku, wciąż pozostaje w topie ulubionych klasycznych lektur ukraińskich czytelników. Przekład Marcina Gaczkowskiego daje szansę, by zyskała podobną pozycję na gruncie polskiej literatury. Rozmawiają: Anna Marchewka, Ołesia Mamczycz, Roman Honet, Magda Huzarska-Szumiec.
„Miasto" wywołuje dyskusję na temat głównego bohatera, który w latach 20. ubiegłego wieku przyjeżdża ze wsi podbijać wielkie miasto. Kim jest Stepan? Narcyzem? Utalentowanym pisarzem? Bezdusznym uwodzicielem? Znajdziemy tutaj ironiczne opisy funkcjonowania środowiska literackiego, awansu społecznego i relacji miłosnych.
W trzecim odcinku gościmy Jerzego Jarniewicza: poetę, tłumacza i eseistę, który zdradza, że przekład nigdy nie jest ukończony. To pierwszy z naszych gości, który jest tłumaczem na język polski. Punktem wyjścia do naszej rozmowy były dwie książki: „Tłumacz między innymi. Szkice o przekładach, językach i literaturze" i „Frotaż. Szkice o literaturze anglojęzycznej". Ta rozmowa była dla nas, a mamy nadzieje, że i dla słuchaczek i słuchaczy, próbą ustawienia głosu, zarysowaniem obszaru, po którym będziemy się poruszać w kolejnych rozmowach. Zwrot tłumacki, w dużej mierze dzięki Jarniewiczowi, jest już faktem społecznym, jakie będą jego dalsze koleje - posłuchajcie w tym i następnych odcinkach!"Nie takie obce - rozmowy o przekładzie" to cykl spotkań z tłumaczkami i tłumaczami. Osoby goszczące w Kolegium Tłumaczy Instytutu Książki będą opowiadać o swoich zawodowych wyborach i strategiach tłumackich, ale też o sprawach bardziej prozaicznych, jak na przykład jakim kosztem udało im się posiąść znajomość polszczyzny. Do rozmów będziemy namawiać również autorki i autorów przekładów z języków obcych na polski - o ile uda się ich oderwać od pracy. Finalny przekład to rezultat długiej i intensywnej pracy z tekstem, w trakcie której wydarza się dużo więcej niż to, co trafia do naszych uszu i oczu, i to wszystko będziemy wyciągać na światło dzienne. Gospodarzami podkastu są Szymon Kloska i Maja Gańczarczyk.
Gościnią Anny Marchewki jest Anna Arno, pisarka, eseistka, historyczka sztuki, tłumaczka między innymi próz Lydii Davis. W rozmowie o jednej z najważniejszych współczesnych pisarek amerykańskich Arno opowiada o swojej drodze do twórczości Davis, buduje też portret artystki.
Na czym polega jej wyjątkowość? W jakie tradycje się wpisuje, a z jakich wyłamuje? Jak przejawia się w opowiadaniach Davis wrażliwość na szczegół czy istnienia nieznaczne? Jakiego rodzaju wyzwania poza kategorią wyznania proponuje autorka „Asortymentu strapień”? Jak krótkie może być opowiadanie, by mogło pozostać opowiadaniem?
W drugim odcinku Patryk Kosenda, Weronika Mamuna i Magdalena Świerczek-Gryboś rozmawiają o opowiadaniach fantastycznych, ich możliwościach emancypacyjnych i wspólnotowych, wyjątkowości tej formy, osobistych topkach oraz pracy przy oddolnych inicjatywach wydających bezpłatne antologie, czyli Wydawnictwie Alpaka i Fantazmatach.
„Światy czytamy nowe” to podcast o FANTASTYCE (i nie tylko). Od romantasy i komediowego science fiction – przez space opery i paranormalne thrillery – do srogich weirdów czy niesmacznego bizarro. Rozmawiamy o książkach, fandomie, zjawiskach, historii i przyszłościach. Później mówiono, że podcast ten...
„Redakcyjne rozmowy” – jakie są, każdy usłyszy. W tym paśmie dyskutujemy o książkach wybieranych przez nas samych. W pierwszym odcinku omawiamy zbiór opowiadań Carson McCullers „Komu ukazał się wiatr” w przekładzie Michała Kłobukowskiego (Wydawnictwo Czarne, 2023). Oprócz Anny Marchewki, która zaproponowała książkę, w rozmowie biorą udział: Szymon Kloska, Weronika Stencel i Patryk Kosenda.
Weronika Stencel rozmawia z Łukaszem Kaniewskim o jego książce „O Panu O” (Wydawnictwo Nisza) podczas Imienin Jana Kochanowskiego w Warszawie. Tematami są: purnonsens i emblemat lekkości. Czy dalekim wujkiem pana O jest „Niejaki Piórko” Henriego Michaux? Co łączy bohatera z postaciami Franciszki Themerson? I dlaczego pan O nie ma twarzy?
„Teksturion” to podkast literacki – przestrzeń, w której tekst żyje, pulsuje i przekształca się. Tu literatura spotyka awangardę, przecina się ze sztuką wizualną i dźwiękiem, przyjmując formy nieoczywiste i prowokujące. „Tekstura” to punkt wyjścia – miękka, szorstka, gęsta lub przezroczysta – ale „Teksturion” to ruch: laboratorium słowa, pole zakłóceń, scena dla języka w stanie płynnym. To rozmowy z twórcami i osobiste rozmyślania o prozie i poezji w stanie teksturionów – dynamicznych napięć, warstw, zgrzytów i migotliwych struktur języka.
„Gdzie mieszkają książki” to podkast o literaturze dla dzieci. W premierowym odcinku Szymon Kloska rozmawia z Witem Szostkiem o „Wylince” – pierwszej książce autora kierowanej do najmłodszych czytelników, a także o wyzwaniach, jakie stają przed pisarzem tworzącym literaturę dziecięcą.
W drugim odcinku rozmawiamy z Hanną Jankutą, która przyjechała do Kolegium Tłumaczy, by pracować nad przekładami twórczości Bolesława Leśmiana. Jankuta jest pisarką i tłumaczką z polskiego i angielskiego na białoruski. Poza Leśmianem tłumaczyła też wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej i Adama Mickiewicza. Hanna opowiada nam o swojej pracy translatorskiej, a także o białoruskim rynku książki.
„Nie takie obce - rozmowy o przekładzie” to cykl spotkań z tłumaczkami i tłumaczami. Osoby goszczące w Kolegium Tłumaczy Instytutu Książki będą opowiadać o swoich zawodowych wyborach i strategiach tłumackich, ale też o sprawach bardziej prozaicznych, jak na przykład jakim kosztem udało im się posiąść znajomość polszczyzny. Do rozmów będziemy namawiać również autorki i autorów przekładów z języków obcych na polski - o ile uda się ich oderwać od pracy. Finalny przekład to rezultat długiej i intensywnej pracy z tekstem, w trakcie której wydarza się dużo więcej niż to, co trafia do naszych uszu i oczu, i to wszystko będziemy wyciągać na światło dziennie. Gospodarzami podkastu są Szymon Kloska i Maja Gańcarczyk.
W drugim odcinku „Brakarni” Anna Marchewka rozmawia z Iwoną Boruszkowską, specjalistka od defektów, dyskursów choroby, znawczyni modernizmu polskiego i ukraińskiego. Głównymi bohaterkami rozmowy są Aniela Gruszecka i jej „Przygoda w nieznanym kraju”, czyli powieść uznawana za arcydzieło, powieść widmo, powieść legenda.
Co wydarzyło się w i wokół tej powieści? Kim była Gruszecka i czy rzeczywiście była polską Virginią Woolf? Czy powieść o tym, że „Klara lubiła Julię”, wymaga szczególnej uwagi, wyjątkowego traktowania? Jak na nowo wprowadzić „Przygodę...” do obiegu?
Iwona Boruszkowska opowiada również o innej modernistce, czyli Sofii Jabłońskiej, ukraińsko-francuskiej pisarce, architektce, dziennikarce, autorce trawelogów, fotografce, reżyserce i operatorce filmowej, ikonie nowoczesności.
We wrześniu tego roku w Muzeum Narodowym w Krakowie ruszy wystawa „Lwowianki”, a zapowiada ją autoportret Jabłońskiej.
„Humanistyka na mieście” to cykl realizowany przez Pracownię Pytań Krytycznych Wydziału Polonistyki UJ. Podkast jest zapisem rozmowy z Tomaszem Cieślakiem-Sokołowskim, autorem książki „(jednak z odniesieniem do awangardy)”, którą przeprowadzili Jakub Kornhauser i Zuzanna Sala.
W premierowym odcinku Weronika Stencel rozmawia z Agatą Jabłońską na temat jej wystawy „Zu ziny” w Muzeum Komiksu w Krakowie. Czym są zeszyty Agaty? Dlaczego systematycznie zamalowuje w nich słowa, wycina je, składa na nowo i klei, tworząc pojedyncze, unikalne kodeksy? Rozmawiamy o tym, jak poetka mierzy się ze swoją przeszłością, ogląda kształty swoich smutków, lęków, ale i radości. Wystawę można oglądać do 22 czerwca.
„Teksturion” to podkast literacki – przestrzeń, w której tekst żyje, pulsuje i przekształca się. Tu literatura spotyka awangardę, przecina się ze sztuką wizualną i dźwiękiem, przyjmując formy nieoczywiste i prowokujące. „Tekstura” to punkt wyjścia – miękka, szorstka, gęsta lub przezroczysta – ale „Teksturion” to ruch: laboratorium słowa, pole zakłóceń, scena dla języka w stanie płynnym. To rozmowy z twórcami i osobiste rozmyślania o prozie i poezji w stanie teksturionów – dynamicznych napięć, warstw, zgrzytów i migotliwych struktur języka.
