In deze aflevering van De Songwriting Podcast luisteren we naar de regel van Ed Sheeran: Dare to suck. Want of je hem nou leuk vindt of niet, Ed Sheeran is ongetwijfeld één van de grootste artiesten en songwriters van dit moment. Dat is hij ook al een aantal jaren. Los van dat succes, vind ik vooral zijn uitspraken over creativiteit heel interessant. Hij spreekt met zoveel positiviteit over zijn creatieve proces dat ik daar graag een aflevering over wilde maken.
https://www.annevandammemusic.com/100-songwriting-subjects/
Waarom je slechte liedjes wilt schrijven
De belangrijkste regel waar hij naar leeft is: dare to suck. Durf het aan om slecht te zijn. Om iets te maken waar je je voor schaamt, wat niet goed is, of wat nergens op slaat. Hij gaat zelfs zo ver als te zeggen dat writersblock eigenlijk alleen maar voorkomt als je het niet aandurft om ‘slechte’ dingen te maken. In de podcast leg ik uit dat ik het hier helemaal mee eens ben. Writersblock is geen externe blokkade van inspiratie, het is een lat die jij jezelf intern hebt opgelegd. Het is voor iedere schrijver van levensbelang (voor het schrijversdeel in jou) om slechte dingen te mogen maken. Om in beweging te komen ook als je niet zeker weet wat het resultaat zal zijn. En om ook de volgende dag weer te proberen, zelfs als je niet blij bent met wat je eerder hebt gemaakt.
Hoe het creatieve proces eruit hoort te zien
Volgens Ed Sheeran: messy en silly. Rommelig dus, en onnozel. Het moet niet comfortabel zijn. Nu ben ik het daar deels mee eens, maar ik herken niet alles. De keren dat ik me echt onnozel heb gevoeld tijdens het liedjes schrijven, zijn veruit in de minderheid. Veel vaker voel ik me emotioneel, serieus of gefocust. Ik heb me voorgenomen om een keer een schrijfsessie te starten vanuit het idee dat het silly moet voelen, puur om te kijken wat er dan uitkomt. Het serieuze gevoel belemmert mij namelijk niet, maar ik kan me voorstellen dat het bij andere songwriters voor een blokkade kan zorgen. Je kunt eens voor jezelf nagaan wat jouw mindset is tijdens het schrijven van liedje, en op welke manier zou je het ook eens kunnen proberen?
Schaam jezelf
Ed vertelt in het interview dat de teksten waar hij zich eigenlijk een beetje voor schaamt, juist de liedjes zijn die hij uit wil brengen. Uit de context begrijp ik dat hij hiermee songs bedoelt die zo persoonlijk, eerlijk en rauw zijn, dat het heel naakt voelt om ze te laten zien. Ik denk niet dat hij het heeft over liedjes die hij zelf niet sterk vindt. En van dat eerste uitgaande ben ik het heel erg met hem eens. Met name bij mijn album Surface vond ik het spannend om de teksten te delen. Dat album gaat over depressie, paniekaanvallen en veel donker en twijfel. Inmiddels vind ik het helemaal niet meer spannend om die liedjes te delen, misschien deels ook omdat ik dat proces ben aangegaan. En waarschijnlijk ook omdat ik veel mooie reacties van herkenning heb mogen ontvangen. Ed vertelt dat mensen niet zeggen wat ze voelen en dat het van grote waarde is als jij datgene dan in een liedje weet te vangen.
Hulpmiddel bij het kweken van je songwritingspiertjes
Zeer regelmatig eventjes schrijven en wat proberen helpt ontzettend bij het ontwikkelen van de songwriter in jou. Ik heb daar een leuk hulpmiddel voor gemaakt: een lijst met 100 Songwriting Subjects. Helemaal gratis! Je download hem hier:
https://www.annevandammemusic.com/100-songwriting-subjects/
In deze aflevering van De Songwriting Podcast praat ik met Joanne Bird, ofwel Merel Brusselers voor mensen die haar ook in het dagelijks leven kennen. Ze maakt Indie en Americana Folk muziek met een vleugje Jazz. Dat is al een hele mond vol, maar naast dat ze muzikant is, is Joanne Bird ook echt een ondernemer. Ze geeft les in cultureel ondernemerschap en zo ging ons gesprek niet alleen over muziek maken, maar ook over de acties die je als muzikant kunt ondernemer. Het credo ‘clarity & action’ heeft Joanne hoog in het vaandel staan.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
In beweging blijven
Een mooie levensles die Joanne Bird met ons deelt, is dat iets dat niet lukt in ieder geval betekent dat je het geprobeerd hebt. Ze kan er echt wel even van balen als haar muzikale plannen worden afgewezen of niet lukken, maar herpakt zichzelf daarna weer en komt weer in beweging. We hebben het over het belang van meerdere ijzers in het vuur hebben. Een afwijzing is nooit leuk, maar als je hele plan afhangt van één persoon die ja of nee moet zeggen, ligt de druk er nog eens extra op. Je wordt minder afhankelijk van externe partijen door juist meerdere mensen aan te schrijven.
Netwerk
Een grote tip van Joanne Bird is om je eigen netwerk in kaart te brengen. Wie ken je allemaal? Wat kunnen ze voor jou betekenen? En wat kan jij voor hen doen? Netwerken is altijd een beetje een vies woord als artiest in de muziekwereld, maar ook ik zie de waarde in van gelijkgestemden om je heen. Het is niet meer dan connecties maken. Verbindingen die niet alleen zakelijk iets kunnen opleveren, maar ook nog eens heel gezellig zijn. Waar het bestaan als zelfstandig ondernemer en muzikant zonder collega’s soms best alleen is, is het goed om te weten wie er nog meer in hetzelfde schuitje zitten.
Joanne Bird vind je op Spotify: https://open.spotify.com/artist/046f6THMcnTnUdUFzn3tUD?si=TSPVPXuHRoym09gXAqm_jA
En Instagram: https://www.instagram.com/joannebirdmusic
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
In deze aflevering van de Songwriting Podcast praat ik met Luna de Veer. Deze Amsterdamse zangeres en songwriter heeft net haar eerste single Turbulentie uitgebracht. We praten over het proces om tot daar te komen, maar Luna kwam ook met een hele praktische vraag: hoe maak ik liedjes af? Dus duiken we in ons gesprek in de verschillende facetten van het afschrijven van songs. Wat maakt dat het soms niet lukt? Is dat erg? Hoeveel heb je in eigen hand? Hieronder lees je 6 tips die mij helpen in mijn schrijfproces.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Luister deze aflevering van De Songwriting Podcast hier:
1. Wat zeg ik hier?
En wat heb ik nog meer te vertellen? Als ik een half geschreven liedje wil afmaken is het eerste wat ik doe: lezen. Heel goed lezen wat er daadwerkelijk staat en wat ik heb willen zeggen. Dan denk ik na over welke dingen er al gezegd zijn en wat nog zou kunnen aansluiten. Kan ik een andere kant belichten? Kan ik wat er al staat nog meer uitdiepen?
2. Terug naar de allereerste schrijfvibe
Ja, bij gebrek aan een beter woord: ik ga terug naar de vibe waarmee ik het liedje in eerste instantie begon te schrijven. Ben ik nu in een staat van ‘snel snel, simpel, hoera!’, dan is het lastiger een nummer af te schrijven dat dromerig en gelaagd is.
3. Ideeën durven laten liggen
In de aflevering vertel ik over mijn schrijfboekje wat waarschijnlijk zo’n 200 pagina’s heeft. Het is van voor tot achter gevuld, toch tel ik ‘slechts’ 80 liedjes. Veel bladzijdes worden opgenomen door halve schrijfsels, gedichtjes en ideeën die niet verder zijn gegroeid. Dat is oké. Ik hoef niet iets met alles wat ik schrijft. Sommige schrijfsels komen eruit om de pijplijn schoon te spoelen, niks mis mee.
4. Schrijfsels recyclen
Het is wel eens voorgekomen dat ik bezig was met een nieuw liedje en ineens plek vond voor die andere paar zinnen van de week ervoor. Soms kom ik erachter dat een idee eigenlijk geen opzichzelfstaand bestaansrecht heeft, maar wel een hele toffe bridge/couplet/refrein vormt in een ander liedje. Het komt niet heel vaak voor, maar ik durf dus zeker dingen samen te voegen.
5. Discipline hebben, maar het leuk en luchtig houden
Ik bevind me vaak op het snijvlak van: discipline hebben, maar niet ongeacht wat dan ook blijven doorduwen. Een beetje pushen kan geen kwaad en kan juist tot hele mooie resultaten leiden, maar ik dwing mezelf nooit om koste wat kost een liedje af te schrijven. Ik werk daarin ook graag met kleine doelen. Niet: vandaag moet dit nummer af (‘vandaag’ is héél groot, ‘af’ is een vaag begrip). Wel: ik schrijf deze ochtend 15 minuten en als de wekker gaat, stop ik.
6. Verschillende versies maken
Als je de lat al heel hoog hebt gelegd (‘het eerste couplet is perfect, dus het tweede moet daar wel aan tippen!’), kan het helpen om te bedenken: ik ga drie verschillende versies maken van hoe het liedje verder zou kunnen gaan. Dit daagt je uit om te experimenten, je gaat immers niet drie keer hetzelfde schrijven, èn het haalt de druk van de ketel. Het hoeft namelijk niet in één keer goed. Alles wat je schrijft kun je sowieso altijd nog aanpassen, niks is definitief.
Dit zijn de 6 tips over het afschrijven van liedjes. Welke van de tips ga jij toepassen?
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Het liedje Turbulentie van mijn gesprekspartner Luna de Veer luister je hier!
En je vindt haar hier op Instagram.
De eerste ademteug. Weer terug bovenkomen na een tijdje onder de oppervlakte te zijn geweest. Ik noemde mijn vorige album Surface omdat het een verhaal van donker naar licht liet zien: van de diepte terug naar de oppervlakte.
Vier jaar geleden deed ik een livestream optreden, dat volledig opgenomen werd. Ik speelde die avond alleen maar nieuwe liedjes. De helft van die songs belande uiteindelijk met een studioversie op dat album Surface, de andere helft liet ik liggen.
Hoe ik die keuze maakte? Simpel. Het concept van het album was dat drieluik, de beweging van donker naar licht, de lijn in het verhaal. Niet alle liedjes volgden dat verhaal. Sommigen gingen niet eens over mezelf.
Dus hoewel het met pijn in mijn hart was, was de keuze wel snel gemaakt. Maar iedere keer als ik de opnames van dat optreden tegenkwam, werd ik weer herinnerd aan het feit dat ik een aantal mooie liedjes achterhield.
Specifiek 'Cards'. Ik kan je heel eerlijk vertellen dat ik niet meer weet over wie ik het liedje geschreven heb. Ik denk eigenlijk over niemand specifiek, maar dat het geboren is uit een schrijfoefening. Toch voel ik er veel bij. Het gaat over 'het lot', over hoe sommige dingen meant to be zijn. En dat betekent dat verlies dat soms ook is.
Omdat het zo specifiek over een persoon lijkt te gaan besloot ik het niet mee te nemen op Surface. Maar het is wel degelijk onderdeel geweest van dat schrijfproces. Vandaar dat het nu voor het eerst verschijnt op Surface: First Breath. Het live album met al die liedjes die voor het eerst gespeeld werden, dat aankomende donderdag uitkomt.
Helemaal voorbereid zijn op de release? Volg me alvast op Spotify of een andere streamingsdienst waarop jij muziek luistert!
In deze aflevering van De Songwriting Podcast ben ik in gesprek met Patrick van Zandwijk, beter bekent als Tuskhead. Hij is naar eigen zeggen een songwriter-singer binnen het Dutchicana genre, zijn term voor Americana muziek die uit Nederland komt. We hebben een gesprek over zijn carrière in de countrymuziek, het belang van bij jezelf blijven (write what you know), zijn groei op social media en wat dat voor hem betekent, en de co-writes die hij doet met zijn eigen country helden.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Je eigen muzikale pad kiezen
Meer dan eens keren we in ons gesprek terug naar het onderwerp: bij jezelf blijven. Patrick vertelt over hoe het een jongensdroom was die werkelijkheid werd om in de Verenigde Staten met songwriters en muzikanten te werken die hij al jaren bewonderde. De stappen die hij in zijn carrière heeft gezet, maakte hij vanuit interne motivatie. Het volgen van zijn eigen passies en interesses zijn belangrijker dan wat industry standard is.
Groeiende following
En dat begint zijn vruchten af te werpen. Door zichzelf te zijn en over zijn eigen interesses te delen, wist hij de juiste mensen te bereiken. Zijn muziek staat daarin voorop, maar ook zijn liefde voor tatoeages en Americana stijl zijn dingen die hem met zijn publiek verbindt. In ons gesprek deelt hij over zijn experimenten met social media en hoe dat er intussen tot heeft geleidt dat hij ruim tienduizend volgers heeft die ook daadwerkelijk binnen zijn doelgroep passen. En dat heeft weer tot gevolg dat boekers die hem eerst niet boekten, hem nu wel interessant vinden.
Album in Amerika
Binnenkort vertrekt Patrick weer naar de Verenigde Staten om een nieuw Tuskhead album op te nemen. Inmiddels heeft hij goeie contacten met enkele songwriters en muzikanten daar. Met een aantal ideeën en schetsen van liedjes in zijn koffer zal hij het album daar afschrijven en opnemen.
Nieuwe single
Zijn nieuwe single ‘Up in Smoke’ kwam 21 augustus uit. Hij vertelt in de podcast over hoe dat eigenlijk een rewrite is van een ouder nummer, wat hij al een tijdje niet meer speelde. Vóór zijn nieuwe album wilde hij graag nog iets anders delen waar minder druk op lag. Een oud nummer in een nieuw jasje bleek de perfecte volgende stap voor hem.
Luister naar Tuskhead: https://open.spotify.com/artist/0T8KVwbjx8GIpZsgzpAoUH?si=AkeH7IYOQDebm6zPbvolrA
Volg Tuskhead: https://www.instagram.com/iamtuskhead/
Wil je zelf liedjes schrijven? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
We beginnen morgen! Nog een laatste keer alle info bekijken? Kijk hier: https://www.annevandammemusic.com/zomer-schrijfsessies/
Ik heb het er al een paar keer over gehad, maar nu gaan we echt bijna van start. Na een succesvolle pilot zijn de Zomer Schrijfsessies terug! Of je nu songwriter, dichter, tekstschrijver of journaler bent — schrijvers van ieder niveau zijn welkom bij deze online schrijfmomenten.
https://www.annevandammemusic.com/zomer-schrijfsessies/
🔥 Wat zijn de Zomer Schrijfsessies?
Vijf online bijeenkomsten van ± 45 minuten waarin we:
Even kort inchecken
Gezamenlijk opwarmen
30 minuten individueel schrijven (met optioneel een startpunt van de 100 Songwriting Subjects)
Afsluiten met een korte check-out
📩 Kun je er een keer niet live bij zijn? Geen probleem — je krijgt de opname toegestuurd.
💬 Nieuw dit jaar: WhatsApp-community: Als bonus is er nu ook een WhatsApp-groep waarin je schrijfsels kunt delen en kunt sparren met anderen. Niet verplicht, wel leuk!
'Schrijf ik wel goed genoeg?'
Ja. Absoluut. Je ervaring of niveau doet er niet toe. Het gaat om op komen dagen en schrijven. Delen is optioneel. Je mag je schrijfsels voor jezelf houden, of de stap wagen en het delen in de groep. De laatste sessie van de reeks duurt wat langer, omdat we dan een showcase houden van iedereen die werk wil delen en feedback wil.
📅 31 juli, 5, 14, 19 en 28 augustus
🕖 Om 19:00 uur
📍 Online (met replay)
Reacties van vorig jaar:
“Hier zijn effectief al 3 volwaardige songs uitgekomen én een demo klaar.” - Jo
“Warm-up oefening werkte goed bij mij. Rijmen ging dit keer een stuk makkelijker.” - Rik
“Dankjewel! Vond het heerlijke momenten"- Marisa
Je krijgt:
5 Online schrijfsessies
Inspiratie, structuur en feedback
Toegang tot de WhatsApp-community
Opnames om terug te kijken
Voor €47,-
👉 Ik weet genoeg!
Heb je vragen of wil je even sparren over of de sessies wel bij jou passen op dit moment? Reageer gerust op deze mail! Ik denk oprecht graag eerlijk met je mee.
Hopelijk tot snel!
Liefs,
Anne
Letterlijk iedereen in deze wereld is creatief. Voor mijis het al heel lang duidelijk dat creativiteit hem niet alleen zit in mooi kunnen tekenen of goed muziek kunnen maken. Het zit hem in het vermogen om nieuwe verbindingen te kunnen leggen. Om ‘problemen’ op te lossen. Om iets tekunnen verzinnen waar er eerst nog niks of slechts losse elementen waren. Maar als iedereen dit vermogen bezit, hoe kan het dan dat niet iedereen er even goed in lijkt te zijn?
Ik heb een lijst gemaakt met 100 Songwriting Subjects. Als leidraad voor iedereen die meer wil schrijven en daarbij misschien iets fysieks nodig heeft of het gewoon leuk vindt. Je kunt hem hier gratis downloaden: https://annevandammemusic.com/songwriting
En 31 juli starten de Zomer Schrijfsessies! 5 avonden individueel schrijven in een groep. Na een gezamenlijke warming up ga je zelf aan de slag. Een moment toegewijd aan jezelf en jouw droom om te schrijven. Je leest hier meer: https://www.annevandammemusic.com/zomer-schrijfsessies/Creativiteit in al haar vormen en maten
We denken al snel aan kunst als we het over creativiteit hebben. Maar creativiteit vind je ook in de nanny die zijn oppaskinderen bezig weet te houden, in de bakker die maandelijks een nieuw gebakje verzint, en ook in de bouwvakker die moet zelf moet verzinnen hoe ze de wensen van haar klant omzet naar de werkelijkheid. Het zijn zulke normale dingen dat we er eigenlijk niet eens bij stilstaan. Creativiteit komt in vele vormen en maten. En vergelijken is dus niet nodig, want appels zijn geen peren, maar als we het allemaal op één hoop gooien kun je de conclusie trekken dat het fruit is. Maar de ene appel is wel lekkerder/mooier/sappiger dan de andere, toch? Net zoals bij fruitbomen het geval is, kunnen we ook van mensen stellen dat de één een betere bodem, sterkere wortels of een aangenamer leefklimaat heeft. Hoe we van kinds af aan omgaan met onze creativiteit is bepalend voor de ontwikkeling van onze creatieve spier. Ook je gewoontes als volwassene bepalen hoe jij je creativiteit onderhoudt, aanmoedigt of onderdrukt. Hoe meer jij gewend bent te knutselen of te proberen, hoe makkelijker jij dat door je leven heen doet.
Hoe ik mezelf heb aangeleerd te schrijven wanneer ik wil
‘Learn the rules like a pro, so you can break them as an artist’ was een quote die altijd in het Songwriting lokaal hing. Origineel van Pablo Picasso, maar ook door anderen gezegd. Door de jaren heen heeft deze zin andere betekenissen voor me gekregen. Ik ben nu geland op: leer het vak. Leer jegereedschap hanteren. Maar maak er vervolgens je eigen ding mee. Blijf niet de modellen uit de handleiding nabouwen. Jij bent degene die de hamer hanteert. Jij bent de creator. Na mijn afstuderen moest ik mijn eigen vlammetje weer ontdekken. Bepakt en bezakt met zoveel gereedschap wist ik simpelweg niet meer hoe te beginnen. Tot ik het op den duur zat was. Ik sprak met mezelf afiedere dag een song te schrijven, al was het maar een stukje, al klonk het nergens naar. Ik deed dit een jaar. Het werd een gewoonte om even te gaan zitten, schrijven en proberen. Ik schreef dat jaar geen 365 liedjes, maar wel ruim 80. Meer dan ik ooit had geschreven. Dit is inmiddels jaren geleden, maar ik heb er nog steeds profijt van. Want zelfs als ik nu een maand niet heb geschreven (dat gebeurt gerust), kan ik er snel weer bij komen. Het is net als fietsen. Misschien wiebel je even in de eerste paar meters, maar daarna gaat het alsvanzelf.
Wil jij meer liedjes schrijven?
Dit is niet perse een pleidooi om jou iedere dag aan het schrijven te krijgen. Maar het is wel een direct verzoek om de druk van je liedjes af te halen. Maak Songwriting een gewoonte, net als tandenpoetsen. Het is een spier die onderhouden moet worden en hoe vaker je ‘even’ iets doet, hoe beter, sneller en kundiger je erin wordt. Maar laat het doel het schrijven zelf zijn. Wees trots op het feit datje het proces aangaat en laat het resultaat in het midden.
Veel schrijfplezier!
“Of je vraagt ChatGPT om hulp! Kost niks, en er komt geenwriterscamp aan te pas!” reageerde iemand op mijn vlog over een Songwriting workshop van eerder die week. Als ergens mijn nekharen van overeind gaan staan, is het wel de achteloosheid waarmee ‘de gewone mens’ zijn creativiteitoverboord gooit. There, I said it. Dit vraagt natuurlijk om nuance, daarom vandaag een aflevering over wat AI betekent voor de muziekindustrie èn voor onze eigen creativiteit (dat is namelijk niet hetzelfde).
Na een succesvolle pilot vorig jaar was het een no brainer: de Zomer Schrijfsessies moesten terugkomen. Je kunt er hier alles over lezen:
https://www.annevandammemusic.com/zomer-schrijfsessies/
Kan jij nog rekenen zonder rekenmachine?
Ik moet bekennen dat ik af en toe behoorlijk lang moet nadenken over simpele rekensommen. De tafels die ik op de basisschool uit mijn hoofd kende, zijn inmiddels rudimentaire kennis geworden. De hele wereld heeft een rekenmachine in zijn broekzak en ik weet niet of het wel eens getest is (ongetwijfeld), maar het lijkt me dat we collectief minder goeie rekenskills hebben dan 30 jaar geleden. Hoe zit dat met onze creativiteit? Een onderwijssysteem dat ons vooral klaarstoomt om een zo goed mogelijke consument te worden heeft een negatief effect op ons zelf creërend vermogen. Ik zie het iedere keer weer als ik workshopsgeef: de meeste volwassenen hebben veel meer moeite met iets maken of verzinnen dan kinderen. Ergens leren we het af om te proberen, te oefenen en simpelweg te spelen.
Ai gebruiken als gereedschap
We kunnen er natuurlijk niet omheen dat AI hier is om te blijven en dat het een steeds grotere rol in onze samenleving gaat krijgen. Ik ben er niet bang voor. Ik kies ervoor om het positief te bekijken, ondanks het ondankbare gevoel datAI getraind wordt met de kunst van miljoenen levende kunstenaars die daar geen cent voor terug zien. Er zijn zoveel dingen die het kan oplossen zodat wij mensen juist meer tijd krijgen voor het doen van menselijke dingen, daar hou ikme aan vast. Ik verdien toch al nauwelijks iets aan Spotify. Dat ligt niet aan AI, maar aan de systemen binnen de muziekindustrie en de grote spelers die het voor het zeggen hebben. Dus ik heb hoop. Dat AI een stuk gereedschap wordt wat ons helpt. Laat het mijn onkruid wieden, spammailtjes nog beter filteren, spinnen buiten zetten en de was doen. Maar laat mij schrijven. Laat het menszijn maar aan mij over.
Shocking, toch?! Je bent niet alleen maar muzikant, schrijver, moestuinier, skater, hondenliefhebber of beeldend kunstenaar. Je bent het allemaal. Tenminste, ik ben al die dingen, misschien ben jij een andere combinatie. Heel lang dacht ik dat ik balans moest zien te vinden tussenwerk en rust. Alsof mijn hele leven bestaat uit die twee dingen. Daarom vandaag een stuk over de openbaring die ik onlangs had over wat balans voor mij lijkt te zijn.
Vanaf vandaag kun je je inschrijven voor de Zomer Schrijfsessies! Na een succesvolle pilot vorig jaar was het een no brainer: deze sessiesmmoesten terugkomen. Je kunt er hier alles over lezen: https://www.annevandammemusic.com/zomer-schrijfsessies/
Ik ben meer dan alleen werk
Eén van de grote openbaringen die ik gehad heb wil ik hier met je delen. Namelijk het feit dat balans niet gaat over werk en rust, zoals een weegschaal met twee kanten, maar over balans tussen alle facetten van wie je bent. Ik zie het als een spinnenweb met verschillende draden, of een octopus die schaaltjes balanceert op ieder ledemaat. Als die spin maar op twee kanten focust, krijg je een web wat volledig uit balans is. Want hoe makkelijk het ook is om te denken: ‘Oh, die moestuin, daar kunnen we toch niet van leven, die isniet belangrijk’, een essentieel onderdeel van jezelf ontkennen brengt disbalans.
Werk mag niet vóór creativiteit gaan
Kijk, afspraken die staan kun je niet zomaar afzeggen, maar als ik op maandagochtend liever eerst wil skeeleren en daarna naar mijn inbox wil doorspitten, is er niemand die me tegenhoudt. Zou je denken, toch? Echter zit het zo in ons collectieve systeem dat we eerst moeten werken voordat we iets leuks mogen doen, dat ik daar erg lang intern meegeworsteld heb. Inmiddels ben ik op een punt dat ik het skeeleren even belangrijk ervaar als het beantwoorden van mailtjes. Niet omdat dat een wezenlijk verschil maakt in mijn carrière, maar omdat ik weet dat die kant van het web ook gesponnen moet worden. En de balans in dat web is wat eruiteindelijk voor zorgt dat ik, degene die dit leven leidt, ook meer in balans is. En juist bij weinig energie is het verleidelijk om alleen datgene wat ‘moet’ te doen, maar daarmee ontwricht je het systeem alleen maar verder.
Jij bent een songwriter, wist je dat al?
Als je bij dit verhaal terecht bent gekomen, is dat waarschijnlijk omdat je wel eens liedjes schrijft of dat graag wilt gaan doen. Dus, noem jij jezelf al songwriter? Belichaam je al datgene wat je wilt zijn? Of is het schrijven één van die kanten van jouw webje wat niet zoveel aandacht krijgt? Als het belangrijk voor je is en regelmatig door je hoofd spookt (hoeveel of hoe weinig tijd je er ook aan besteedt), dan durf ik te stellen dat je een liedjesschrijver bent. En ik weet als geen ander hoe moeilijk het is om de balans te vinden tussen al die facetten van wie je bent. Ik heb het volledige antwoord erop ook nog niet gevonden, maar op gebied van Songwriting kan ik je helpen.
De Zomer Schrijfsessies keren terug!
Ik roep het altijd en overal: ‘gewoon doen’. Niet nadenken, maar in beweging komen en die pen oppakken. Dat is hoe je oefent en dat is hoe je schrijven een onderdeel van je leven laat zijn. Ik weet ook dat het moeilijk is om nieuwegewoontes te starten of om regelmaat te creëren. Daarom heb ik de Zomer Schrijfsessies in het leven geroepen. In de lome zomermaanden kun je prima een half uurtje per week schrijven of oefenen. En om ervoor te zorgen dat je datook daadwerkelijk gaat doen is de accountability van de Zomer Schrijfsessies perfect. We komen online samen waar we gezamenlijk opwarmen en vervolgens een half uur gaan schrijven. Nieuw dit jaar is ook de WhatsApp groepwaarin je, als je wilt, schrijfsels en ideeën kunt delen met de rest van de groep.
Hier lees je meer over de Zomer Schrijfsessies.
Het perfecte tijdstip om een song te schrijven bestaatniet. Slecht nieuws denk je? Juist het tegenovergestelde. Dat er geen moment op de dag is waarbij alle omstandigheden precies goed op elkaar afgestemd zijn, is een blessing in disguise.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Golden Hour is een term die we kennen vanuit de fotografie en hij wordt ook in andere situaties gebruikt. Het magische aan het uur voor zonsondergang is de verandering van het licht. Door de lage positie van de zon wordt blauw licht weggefilterd en hou je een mooie, gouden gloed over. Ook zorgen de lange schaduwen voor meer diepte in je foto’s. Wat heeft dit met Songwriting te maken? Nou, voorSongwriting heb je ook bepaalde omstandigheden nodig, maar gelukkig zijn we als liedjesschrijvers niet zo afhankelijk van de atmosfeer.
Er is geen perfect tijdstip om een liedje te schrijven
Er is geen window van 60 minuten waarin het allemaal moet gebeuren. Op letterlijk ieder tijdstip van de dag kan er een mooie song geschreven worden. Ik hoor vaak van songwriters dat ze alleen ’s nachts kunnen schrijven of dat erniets uitkomt wanneer ze er speciaal voor gaan zitten. Dat heeft eigenlijk niets te maken met het tijdstip, maar alles met je mindset. Daarover later meer.
De ideale locatie voor een schrijfsessie bestaat niet
Oké, het is fijn om in een mooie studio of een knus hoekje van je huis te zitten, maar in wezen is het niet noodzakelijk. Niet dat je omgeving geen invloed heeft op je creaties, maar het creatieve proces aangaan gaat veel meer over je focusdan over de plek waar je bent. Dat gezegd hebbende is het voor mij ontzettend moeilijk om te focussen als er andere mensen in de ruimte zijn of als ik het gevoel heb dat ik ieder moment gestoord kan worden. Kan ik dan alsnog schrijven? Ja, dat wel. Maar ik prefereer een coconnetje om me heen, zodat ik echt diep kan afdalen en vanuit mijn kern kan schrijven.
Omgevingsfactoren waar je wèl invloed op hebt
Zoals je hierboven al hebt gelezen gaat veel van de juiste omstandigheden voor het schrijven van liedjes over de juiste focus en mindset in jezelf vinden. Sommige omgevingsfactoren kunnen daarin storen of juist helpen. Het is belangrijk dat je voor jezelf ontdekt wat voor jou ideaal is. Hou je van het geroezemoes van de straat op de achtergrond of heb je liever je raam potdicht? Vind je het een probleem als je partner thuis is terwijl je schrijft of maakt dat niet uit? Ik heb mijn hond geleerd dat ze me niet moet storen als ik achter de piano zit, hoewel ze me soms komt troosten als ik moet huilen tijdens een schrijfsessie. Dat gebeurt overigens regelmatig, want ik raak mezelf behoorlijk met de dingen die ik schrijf.
De ultieme state of mind bestaat niet… of toch wel?
Het lijkt alsof we zo onze eigen Golden Hour kunnen creëren. Als de omstandigheden maar goed zijn, dan… Kan het nog steeds zo zijn dat er niets gebeurt. Je eigen manier van zijn heeft nog wel de grootste invloed op je schrijfproces. Ik vind het misschien het fijnst als ik me energiek voel en de woorden en akkoorden uit me vloeien, maar het is ergens ook bevredigend om te moeten stoeien voor de juiste zinnen op papier staan. Ik heb compleet verdoofd songs geschreven die veel voor me betekenen. Lachen, huilend en onverschillig heb ik creaties uit mijn gitaar laten komen. ‘Simpelweg’ door te geloven dat eruit zou komen wat eruit moest. Het enige waar ik me bewust op richtte, was in beweging komen. Ik had geen oordeel over het resultaat, maar focuste me op het proces voor me.
Golden Hour in Songwriting
En dat is voor mij de equivalent van Golden Hour binnen Songwriting. Een aantal factoren (die compleet variabel zijn) komen op het juiste moment (wat ook variabel is) bij elkaar door dat jij (in wat voor hoedanigheid dan ook) besluit die pen op te pakken.
In deze aflevering van De Songwriting Podcast vertel ik je over mijn plannen met de podcast, waar ik het afgelopen halfjaar mee bezig ben geweest en wat voor rol schrijven op dit moment in mijn leven heeft. En natúúrlijk trakteer ik,want aanstaande zondag ben ik jarig!
De webshop voor de online Songwriting cursussen en de Songwriting Inspiratie Kit:
https://www.annevandammemusic.com/shop/
Gebruik code: GefeliciteerdAnne! voor 32% korting op ALLES :-)
Of lees hier eerst meer over mijn aanbod:
https://www.annevandammemusic.com/songwriting/
Mijn lievelingsliedje ‘Glue’ dat je best mag opzetten op mijn verjaardag:
https://open.spotify.com/track/11d6V8kJOB8nPlE6QWZvIB?si=162244e547c74c40Veel schrijfplezier <3
In deze aflevering van De Songwriting Podcast praat ik met Pien. Pien is een Indie-Americana artiest die na een aantal jaar en een aantal releases haar eigen stem en stijl gevonden heeft. In deze afleveringen praten we over haar zoektocht naar haar authentieke zelf, het muzikale pad dat ze bewandeld heeft en de voor- en nadelen van werken binnen de muziekindustrie.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
In deze aflevering van De Songwriting Podcast:
• Je eigen stijl vinden
• Verschillende dingen durven te proberen
• Samenwerkingen met producers
• Schrijfsessies
• De muziekscene in Londen
• Haar musicalopleiding
• De gevolgen van technisch geschoold worden
• Vrijheid in stemgebruik vinden
Pien vond haar eigen stem
Pien is opgeleid in de musical wereld. Ze heeft een bachelor en master en beheerst behoorlijk wat techniek. Toch voelde ze zich altijd het zwarte schaap in haar opleiding. Het klikte net niet helemaal met wie zij was. Ze heeft ontzettend veel gehad aan haar aangeleerde zangtechniek, maar moest op den duur ook echt leren om weer als zichzelf te zingen. Ze ontdekte haar eigen stemgeluid tijdens een schrijfsessie en besloot vanaf toen niets anders meer te willen.
Een genre of stijl kiezen
Pien woont tegenwoordig in Londen en vertelt dat ze in de Engelse muziekscene veel focussen op: wat is je verhaal, wat is je stijl, in welk hokje kunnen we je plaatsen? Ik denk dat dat ook in Nederland veel het geval is, en hoewel datmarketingtechnisch natuurlijk slim is (een duidelijk ‘product’ kun je makkelijker verkopen) is het voor de kunstenaar zelf soms niet zo makkelijk. Pien vertelt dat ze door de jaren heen verschillende singles in diverse stijlen heeft uitgebracht. Het duurde even voordat het voor haarzelf duidelijk was watecht bij haar paste. Ze bedacht zelf de term ‘Indie Americana’, een samenvoegsel van de dingen die zij tof vindt. Ze creëerde zo haar eigen hokje en een term die goed bij haar past als artiest.
Luister naar Pien: https://open.spotify.com/artist/0M3W0VPiLEjryaAfMEoP8z?si=copaU_bSQ1OgAUc5oBrN4QVolg Pien op Instagram: https://www.instagram.com/pienmusic3/
Meer leren over Songwriting?
Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
In deze aflevering van De Songwriting Podcast praat ik metSYLVR, oftewel Sylvia Aimee. Ze is singer-songwriter en is onlangs overgestapt naar het maken van Nederlandstalige muziek. Niet alleen dat, ze werkt ook hard aan een fulltime muziekcarrière. In ons gesprek deelt ze over de stappen die ze heeft genomen, de overwegingen om van schrijftaal te wisselen, haar inspiraties en haar leermomenten.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Falen bestaat niet
Sylvia heeft het in ons gesprek over het nemen van kansen. Ze probeert liever iets uit wat misschien niet lukt, dan dat ze stil blijft staan. Ze ziet dat dan ook niet als falen, maar als goed geprobeerd. Toen ze besloot fulltime muzikantte worden werkte ze 4 maanden op een cruiseschip als aan boord muzikant. Waar ze de zomers altijd goed vol kreeg met bruiloften begeleiden, dacht ze dit in de winters te kunnen gaan doen. Inmiddels is ze blij dat ze het geprobeerdheeft, maar: nooit meer. Ik vind dat een mooi voorbeeld van ergens voor gaan en later toch je koers aanpassen.
Muziek uitbrengen
Een struggle die we beiden ondervinden is het financiële aspect van muziek uitbrengen. De opnames, het mixen en masteren, de fotoshoots… Het kost allemaal geld en wij verdienen dat niet terug aan streams. Indirect wellicht met het doen van optredens, maar directe geldstromen uit online muziekreleases zijn te verwaarlozen. Toch besloot Sylvia om ‘Applaus’ op te nemen en uit te brengen, haar eerste Nederlandstalige nummer. Nadat ze het live had gespeeld werd er door haar publiek om gevraagd en ze geniet nu enorm van de verbinding die het nummer heeft gecreëerd. Je luistert ‘Applaus’ hier.
Volg SYLVR op Instagram: https://www.instagram.com/sylvr.sylviaaimee/
Meer info over Songwriting? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Is het nou beter om in het Nederlands of Engels teschrijven? Het is een vraag die vaak terug blijft komen en zoals alles op gebied van Songwriting heb ik niet een heel eenduidig antwoord. Het is geen zwart-wit kwestie en er spelen verschillende factoren mee. In deze afleveringvan De Songwriting Podcast heb ik het over de voor- en nadelen van beide talen en mijn eigen voorkeur.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Nederlands
Nederlands is mijn moedertaal, die van jou misschien ook. Dat maakt het een taal waar we ons goed in kunnen uitdrukken, waarover we weinig na te hoevendenken en, ook niet onbelangrijk: die in Nederland ook goed en makkelijk begrepen wordt. Altijd fijn als je publiek ook begrijpt waarover je zingt. Daarnaast is er de afgelopen jaren een revolutie geweest in de Nederlandstalige muziek.Nederlandstalig is geen genre op zich meer. We hebben hiphop, pop en rock in onze moedertaal en het is helemaal van nu.
Engels
Engels is een veel universelere taal. En in mijn geval ook de taal van mijn muzikale DNA. De Canadese en Amerikaanse rockbands waar ik als tiener bezeten van werd en die ik nog steeds veel luister, zongen allemaal in het Engels. Ikheb tot op de dag van vandaag ook nog geen Nederlandse artiest of band gevonden die ik thuis in m’n uppie graag opzet. Maar Engels is niet mijn moedertaal. Hoeweet je of je een taal goed genoeg beheerst om erin te schrijven? Je kunt het antwoord misschien al raden als je vaker naar de podcast luistert… Door het gewoon te doen. Door te oefenen in Engels schrijven. Door jezelf te omringenmet de Engelse taal in series, podcasts en boeken. Dompel jezelf onder en schrijf, schrijf, schrijf.
Mijn voorkeur
Mijn voorkeur wordt nogal duidelijk in deze aflevering van de Songwriting Podcast: ik hou van Engelstalige muziek. Ik erken alle goeie Nederlandse muziek en het vakmanschap, maar op de één of andere manier is de klik er niet. Het isgeen onderdeel van mijn muzikale DNA. Dus ja, ik blijf hier en daar Nederlandse liedjes schrijven, in opdracht maar ook voor mezelf als dat toevallig zo uitkomt. Maar ik zie mezelf nog niet zo snel op het podium staan met Nederlandstaligwerk. Maar, you never know ;-)
Ik neem je in deze aflevering mee in mijn proces tijdens het schrijven van een liedje voor mijn 'Bewijs dat alles inspiratie is voor een liedje'-reeks op Instagram. Ik ging naar het Noordbrabantsmuseum waar ik o.a. de tentoonstelling van Abdelkader Benchamma bezocht.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier:https://annevandammemusic.com/songwriting
Keypoints van deze aflevering:
- writersblock is geen gebrek aan externe factoren
- actief op zoek gaan naar inspiratie
- het Noordbrabantsmuseum en de tentoonstelling van Abdelkader Benchamma
- registreren in het moment en inspiratie meenemen naar huis
- alles wat je in je opneemt kun je op een later tijdstip weer aanboren
- eerste ingevingen volgen om in flow te blijven
Het kunstwerk Inside the Trees:https://www.templon.com/works/landscapes-of-the-fall-inside-the-trees-2/
De Songwriting Inspiratie Kit:https://www.annevandammemusic.com/de-songwriting-inspiratie-kit/
De reel op Instagram over het liedje dat ik maakte:https://www.instagram.com/p/DFz9UBqIQty/
In deze aflevering van De Songwriting Podcast praat ik met singer-songwriter en muziekmakelaar van Breda: Anne Nederhoed. Juist ja, twee Annes met elkaar in gesprek! Het is een aflevering geworden over trouw zijn aan jezelf, maar ook jezelf ontwikkelen en nieuwe dingen uitproberen.
Meer weten over mijn online Songwriting cursussen, op de Songwriting maillijst komen en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
Keyspoints van deze aflevering van De Songwriting Podcast:
• Bewust geen muziek studeren
• Je ontwikkelen in muziek en je vocabulaire uitbreiden
• Nederlandstalige vs. Engelstalige liedjes schrijven
• Filmische beelden voor je zien bij het schrijven van muziek
• Wat muzikale samenwerkingen kunnen brengen
• Annes inspiratiebronnen, o.a. Lewis Watson
• Wat het betekent om terug naar de kern te gaan
• Na een droge periode weer gaan schrijven
• Songwriting is geen talent, het is een skill
• Stomme liedjes schrijven
• Proces vs. resultaat
• Writersblock is geen extern effect, het gebeurt intern
• Het doorbreken van je eigen patronen
• De betekenis van muziek maken
• Wat cijfers betekenen en wat het Spotify algoritme voor je doet
• Liedjes in een ander jasje stoppen
• Hoe je jezelf kunt blijven uitdagen
Hoe je jezelf als songwriter kunt blijven uitdagen:
Nederhoed geeft als ultieme tip dat het belangrijk is om jezelf uit te blijven dagen. Als je altijd alleen schrijft, ga dan eens samen schrijven. Schrijf je altijd in het Engels? Probeer het in het Nederlands. Als je altijd folkliedjes schrijft, probeer dan eens een hiphopnummer te maken. Gewoon om actief te
blijven. In eerste instantie is schrijven een kwestie van gewoon doen en niet te kritisch zijn. Een manier van Nederhoed om daar vanaf te komen is door iets te maken wat zo buiten haar comfortzone ligt dat ze van te voren al denkt dat het niet echt goed kan worden. En juist in dat uitproberen vindt ze haar groei.
Anne Nederhoed volg je op Instagram: https://www.instagram.com/annenederhoed
Of Spotify: https://open.spotify.com/artist/4iA4Xpbf5TExyPWVCpJDXe?si=y2_XlypxQPS4GlxABu2XdQ
Ik was op 11 december 2024 op muziekconferentie No Man’s
Land in TivoliVredenburg. Dat was een dag vol lezingen en panels over verschillende zaken in de muziekindustrie. In deze aflevering van de Songwriting Podcast neem ik je mee door mijn dag en de verschillende inzichten die ik gekregen heb.
♥Lage voorraad Songwriting Inspiratie Kits♥ Er zijn nog slechts 5 kits over! Nog vlug eentje claimen? Kijk hier: https://www.annevandammemusic.com/de-songwriting-inspiratie-kit/
Op de Songwriting maillijst en gratis 100 Songwriting Subjects ontvangen? Kijk hier: https://annevandammemusic.com/songwriting
De panels waarbij ik aanwezig was:
• Keynote speaker Sylvana Simons, over zingeving als artiest en hoe belangrijk kunst is voor onze maatschappij en ons welzijn
• Het team van Froukje, over de werkingen van een team bij een grote act als Froukje
• Publishing & Synch, een inkijkje bij het werk als publisher en mijn overpeinzingen of ik als singer-songwriter een publishingdeal zou willen of wat daar voor nodig zou zijn
• How to get gigs, door de programmeur van Het Paard in Den Haag en een bookingsagent
• Songwriting met Neomie Speelman, over haar intuïtieve manier van werken en de samenwerking met haar co-writer Will Knox
• Benny Sings over zijn carrière als singer-songwriter en artiest in zowel binnen- als buitenland
Een dag vol inspiratie en inzichten waaruit ik heb meegenomen wat past bij mijn pad. Hier lees je meer over No Man’s Land: https://enternomansland.com/
De Songwriting Inspiratie Kit is… precies dat. Een fysiek pakket vol materialen en opdrachten om je inspiratie te geven. Extra uitleg en ondersteuning vind je in de 11 bijbehorende video’s. Ontspan van te voren met de Creatieve Meditatie óf duik direct de papieren in en zoek een leuke opdracht uit.
In deze aflevering vertel ik je over die kit, voor hij bedoeld is en wat je ongeveer kunt verwachten. Hier kun je het uitgebreid nog eens teruglezen en eventueel bestellen: https://www.annevandammemusic.com/de-songwriting-inspiratie-kit/
Pssst, alvast spieken wat erin zit?
• 3 akkoordprogressies
• 3 lyric blueprints
• 3 beginmelodieën
• 3 ritmes
• sensorische kaart
• 11 online video’s met extra uitleg/inspiratie
• creatieve meditatie
• 15 freewrites
• promptkaartjes
• handgemaakt kunstwerkje
• mysterieuze bladzijde
• locatieprint
• cadeautje voor je neus
• 7 wijsheden van andere songwriters
• A5 notitieboekje
• ‘Gave you all’ pen
In deze aflevering van De Songwriting Podcast vertel ik je hoe ik mijn eigen theatervoorstelling maakte rondom de
liedjes van mijn album Surface. Het was iets wat ik dacht dat ik nooit zou kunnen doen, en toch is het gelukt. ‘Onder de Oppervlakte’ speelde ik op 16 november voor het eerst in Kleintheater Zwaan in Gouda, voor een bijna uitverkochte zaal.
Keynotes van deze aflevering van De Songwriting Podcast:
• waarom ik dacht dat ik als popmuzikant niet in het theater thuishoorde
• wat voor type podium het theater is
• hoe ik songs heb uitgekozen voor de voorstelling
• hoe ik het verhaal en de rode draad heb bepaald
• hoe het repetitieproces eruit zag
• wat mijn grootste angst was
• het belang van hard werken, ervaring en oefening bij een nieuwe skill
Popmuzikant in het theater
Ik had altijd de vrij eenzijdige opvatting dat men in het theater alleen maar ‘speelt’. Dus dat je moet acteren of doen alsof. Met kwetsbare liedjes en een gevoelig verhaal leek me dat dus helemaal geen match. Toch was ik altijd op zoek naar
podia waar het publiek stil zou zitten luisteren. Laat dat nou net het geval zijn in een theater. Mijn eerste opvattingen waren oppervlakkig en ik ben heel blij dat ik ben gaan onderzoeken welke kanten theater allemaal heeft. Dat het
niet kleinkunst of cabaret hoeft te zijn, maar dat ook popmuziek een plek heeft.
Hoe het verhaal eromheen de liedjes kan versterken
Ik vertel bij ieder optreden waar de liedjes over gaan, maar nog nooit zo gedetailleerd. Vaak had ik het gevoel dat ik weer snel door moest met de muziek, want daar kwamen mensen tenslotte voor. Tijdens het spelen van mijn theatervoorstelling nam ik wel de ruimte om mijn verhaal uitgebreid te doen. Ik knoopte de liedjes zo logisch aan elkaar en er ontstonden verschillende lijnen die niet alleen op zich een verhaal vormden, maar ook de nummers verduidelijkten. Iemand uit het publiek vertelde me naderhand dat ze de teksten van de nummers
beter kon horen en begrijpen vanwege het verhaal wat ik van te voren had verteld.
Aftermovie van de eerste voorstelling zien? Kijk hier: https://www.instagram.com/reel/DCgxvU3I7L_/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==
Tickets voor 16 januari in Mascini Theater Amsterdam: https://www.theatermascini.nl/theater/533-anne-van-damme?datum=20250116
Meer leren over Songwriting of gratis de lijst met 100
Songwriting Subjects downloaden? Kijk dan hier: https://annevandammemusic.com/songwriting