In deze laatste aflevering gaan we nog één keer omkijken. We hebben in zeven afleveringen met alle belanghebbenden gesproken: de patiëntenvereniging, de oncoloog, de wetenschapper, de farmaceut, de toezichthouder, de pakketbeheerder, de verzekeraar en de gezondheideconoom. Te gast zijn Mariska Koster en Lucien Hordijk. Mariska is als columnist bij Arts&Auto messcherp vanuit haar achtergrond als longoncoloog en strategische rollen bij verzekeraar en farmaceut. Lucien kennen we als onderzoekjournalist bij onder meer Follow The Money, en hij schrijft over de zorg en farmaceutische industrie. Hoe kijken zij terug op onze gesprekken en wat moeten we ervan meenemen naar de toekomst?

De overheid speelt een belangrijke rol in ons zorgsysteem. De NZA en ZiN zijn zelfstandige bestuursorganen die een grote rol spelen bij het beschikbaar stellen van geneesmiddelen binnen het basispakket en houden toezicht op de toegang daartoe. Maar hoe doen ze dit precies? Te gast zijn Margot Overgaag, beleidsmaker bij de Nederlandse Zorgautoriteit en Rudy Dupree, adviseur bij het Zorginstituut. We spreken met hen over een maatschappelijk aanvaardbare prijzen voor geneesmiddelen, en over de grenzen die gesteld worden maar die niet worden gerespecteerd. Ook spreken we over het beoordelen en herbeoordelen van geneesmiddelen, en de drijfveren van Margot en Rudy: waarom is het zo belangrijk wat zij doen.

Erratum: Op minuut 12-14 worden per abuis verkeerde getallen besproken. De juiste cijfers zijn: In 2022 gaven we 2,5 miljard uit aan add-ongeneesmiddelen, waarvan 1,5 miljard aan oncolytica. Van die 2,5 miljard gaven we 2 miljard uit gaan monopoliegeneesmiddelen.

Te gast zijn oncoloog An Reyners en longarts Wouter de Jong, als leden van de Commissie BOM. 

We hebben vorig jaar gemerkt hoe belangrijk deze commissie en de PASKWIL criteria zijn. Waar de criteria lange tijd zijn bejubeld door voorstanders én critici, bleek het verhogen van de lat om positief beoordeeld te worden een gevoelige kwestie te zijn. Farmabedrijven kopten in het nieuws: “oncologen dwarsbomen passende zorg” en patiëntenverenigingen noemden het “onacceptabel”. Was dit als de twistappel die aanleiding was voor de Trojaanse oorlog? Want het is complex om de juiste criteria vast te stellen om middelen te beoordelen, dat zou je al een twistappel kunnen noemen, maar ook moet de CieBOM elke keer opnieuw middelen beoordelen met deze criteria, in een steeds ingewikkelder zorglandschap. Steeds meer appelen, die dikwijls met peren vergeleken moeten worden…

Met Joep de Groot, bestuursvoorzitter van CZ, praten we in deze aflevering over hoe we de zorg toegankelijk kunnen houden voor iedereen en hoe we de zorgkloof kunnen adresseren. Zorgverleners, de overheid, maar ook de zorgverzekeraars hebben een grote rol om zorg beschikbaar te houden voor iedereen. Dat kan gaan over de financiële problemen die kunnen ontstaan met een budgetpolis of reiskosten die een belemmering vormen voor behandeling. Maar misschien gaat dat ook over borstkankerpatienten die wel een 9e behandeling op rij kunnen krijgen, maar oogmelanoompatienten voor wie de enige behandeling die werkzaam is, niet beschikbaar is. We laten na keuzes te maken, waardoor er onvoldoende ruimte is voor innovaties.

In deze vierde aflevering gaan we met de voorzitter van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen Mark Kramer praten over het perspectief vanuit de farmaceutische industrie. We hebben een complexe verhouding met de farma. Aan de ene kant hebben we deze industrie hard nodig voor de ontwikkeling en productie van geneesmiddelen die ons leven soms kunnen verbeteren en verlengen. Aan de andere kant worden we geconfronteerd met steeds hogere prijzen, waardoor deze medicijnen steeds meer onbereikbaar worden. Dit terwijl we zelf, via onze pensioenfondsen, aandeelhouders zijn in deze bedrijven. We spraken in de eerste aflevering al met mythologische beeldspraak, en hier lijkt de Januskop toepasselijk. Janus was een Romeinse god, de god van het begin en het einde. Een Januskop heeft twee gezichten, aan elke kant één. Het is een beeldspraak voor iets dat diverse, vaak tegengestelde eigenschappen kan hebben. Luister mee naar aflevering 4 van de Bruggenbouwers.

In deze derde aflevering gaan we praten met gezondheidseconoom Matthijs Versteegh over het perspectief vanuit de gezondheidseconomie. Staan de prijzen van nieuwe geneesmiddelen in verhouding tot de kosten van de ontwikkeling of de waarde die ze creëren? Om die vraag te beantwoorden hebben we gezondheidseconomen nodig die de prijzen van nieuwe behandelingen analyseren en beoordelen of de kosten gerechtvaardigd zijn in verhouding tot de gezondheidsvoordelen en het beschikbare zorgbudget. We spreken over hoe Matthijs dat doet en wat hij daarbij belangrijk vindt. Ook hebben we het over de drempelwaarde die we bereid zijn te betalen voor een gewonnen levensjaar, en of deze gecorrigeerd moet worden voor inflatie. En we hebben het vooral over keuzes maken welke behandeling wel, en welke niet vergoed moet worden. Waarbij het in de zorg vaak voelt als varen tussen Scylla en Charybdis.

In de tweede aflevering is hoogleraar en medicijnbeoordelaar Gabe Sonke (Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis) te gast. Met hem praten we over wetenschappelijk onderzoek. Wetenschappelijk onderzoek is nodig om te bepalen of een medicijn actief is (daarmee wordt bedoeld: de tumor wordt er kleiner door) en of het effectief is (de patiënt leeft langer en/of heeft een betere kwaliteit van leven dan met de beste behandeling die we al hebben). Ook wordt er gekeken naar biomarkers die ons helpen te bepalen of een medicijn kansrijk is bij de patiënt die we willen behandelen. We hebben het met Gabe over de problemen in het ontwerp van onderzoek en welke gevolgen er zijn voor de vertaling naar de praktijk. En als we praten over oplossingen: welke richting zouden we dan op moeten? Panacea was de godin van de geneesmiddelen in de Griekse mythologie. Is er een panacee voor de problemen in geneesmiddelenonderzoek naar kankermedicijnen?

In de eerste aflevering spreken we met Marjolein Scholten (BVN - Borstkankervereniging Nederland) en Anne Sinke PhD (Gilead Sciences) over de gevolgen van dit complexe systeem wanneer medicijnen niet meer bij de patiënten komen die het nodig hebben. Medicijnen die goed genoeg beoordeeld zijn door oncologen en waar patiënten smart op zitten te wachten. Maar het onverwachte gebeurt toch: middelen worden niet vergoed, waardoor ze onbereikbaar zijn voor Nederlandse patiënten. Luister hier naar episode 1 van deze podcast over een Tantalus kwelling in de Lage Landen.