Во светот 28 мај се одбележува како ден на менструална хигиена, и овој ден служи како потсетник за подигнување на свеста и преземање акција до 2030 година секој да може да си дозволи производи за одржување менструална хигиена.

Во Македонија иницијатива за обезбедување на бесплатни производи за менструална хигиена забележавме во 2021 година кога Советот на Град Скопје донесе одлука за издвојување средства за бесплатни производи во средните училишта кои се наоѓаат на територијата на Градот. Сепак, средношколките не го добија ова право во годината што следуваше, учебната 2022/23. Премиерот Димитар Ковачевски во декември лани најави намалување на т.н „Розов данок“ од 15% на 8% за сите менструални производи, но и натаму не се знае како оваа одлука ќе се имплементира и кога ќе биде тоа, па ситуацијата со менструалната сиромаштија како да цупка во место.

Со Јана Коцевска, извршна директорка на Здружението за промоција на женската активност „Тиииит! Инк“. кое заедно со иницијативата „ПЕРИОД.Скопје“  утре (31 мај) ја организира конференцијата „Кршење на табуата: Менструална правда за сите“ во новата епизода на Мегафон разговараме за резултатите од нивното истражување „Менструална правда“ за менструалната сиромаштија и за тоа што треба да се направи за конечна промена на состојбата.

По пандемијата, колку младите почнаа да излегуваат на теренски активности? Имаат ли младите потреба од нови простори за здружување? Зошто е заглавен Законот за младинско учество, кој требаше да им помогне на младите во нивниот активизам и социјален развој? Потребна ли е Програма за служба на заедницата во училиштата?

На овие прашања дискутиравме во новата епизода од „Јасно и гласно“.

Соговорници ни беа Мариана Ангелова, генерален секретар на Националниот младински совет на Македонија (НМСМ), Ангел Димитриевски, програмски координатор на Здружението за едукативен развој „Еквалис“ и Михаил Каровски - Натрикс, дел од колективот на Социјалниот центар „Дуња“.

Соочување со минатото, избегнувањето на црно-белата перспектива, емпатијата и помирувањето се чини дека се тешки борби на Балканов, место во чија историја се измешани солидарноста и крвопролевањето.

Распадот на Југославија, растот на националистичкиот наратив и војните придонесоа младите на Балканот да растат во мултиетничка, но сепак поделена средина.

Во една ваква состојба регионалното списание „Балкански Перспективи“, поддржано од Форум ЗФД се труди преку своите текстови да отвори прашања кои би помогнале во демократизацијата на Западниот Балкан.

За тоа какви се Балканските перспективи зборуваме со Мартин Филиповски.

Од волшебно застарување на судски случаи против високи функционери, преку чудесни пресуди, до последниот блам со „Играта на тронови“ во Судскиот совет, македонското правосудство скока од скандал на скандал и само докажува дека ја заслужува ниската доверба кај граѓаните.

Во оваа епизода на „Јасно и Гласно“ разговараме за тоа како се најдовме во оваа ситуација, како состојбата во правосудството влијае врз младите и кои се решенијата за подобрување на оваа област.

Разговараме со Лејла Тутиќ, од Коалицијата Сите за правично судење и Гоце Коцевски од Македонското здружение на млади правници.

Новата Национална стратегија за млади за периодот од 2023 до 2027 година неодамна беше финализирана и претставена пред јавноста. Следниот чекор е таа да се усвои од Владата и да почне нејзината имплементација, но и фактички да ја замени веќе постоечката стратегија која моментално важи до 2025 година.

Согласно Законот за младинско учество и младински политики, Агенцијата за млади и спорт е институцијата која е задолжена да го спроведе и координира процесот на креирање на националната стратегија, која се изработува во соработка со повеќе страни. Во оваа епизода на подкастот Мегафон зборуваме со Гордана Цекова од Агенцијата за млади и спорт (АМС) за тоа што сѐ опфаќа стратегија, како се планира таа да се спроведе, но и целокупниот процес на нејзината изработка.

Дали се чувствувате како да пропуштате нешто додека сте „offline“?
Ја пропуштате најновата епизода од Youthink подкастот за медиумска писменост во која меѓудругото зборуваме и за Фомо-состојбата, односно стравот од пропуштање на важни настани додека сте исклучени од Интернет.
Оваа состојба сѐ повеќе се забележува кај младата генерација, а во оваа епизода се фокусираме на генерацијата Алфа.
Генерацијата Алфа се децата родени по 2010 година, но она што ги разликува од другите е дека се првата вистинска генерација на деца од 21 век која е родена во целосно дигитално опкружување, а токму технологијата со која се опкружени прави да размислуваат поинаку од другите генерации.
Во шестата епизода од Youthink подкастот ни гостуваат истражувачката Тамара Ќупева, професорката Ирена Христовска и психологот Ана Попризова, авторки на Водичот за медиумска писменост за родители и старатели насловен „Дигиталниот свет на генерацијата Aлфа“.

Ако имаме добар смартфон и не ги користиме неговите функции, и тоа што има милион мобилни апликации, а се ограничуваме само за дел од нив, на пример, само за слушање музика или за онлајн обложување, не може да значи дека сме дигитално писмени.

Бојан Кордалов, комуниколог и експерт за солцијални медиуми, во подкастот „YouThink“ зборува за онлајн живеењето, со сите предности и одговорности.  

Според него, ако 90 отсто користиме интернет, а само 10 отсто го користиме на нешто корисно во работата или слободното време, тоа значи дека 80 отсто сме дигитални неписмени.

Кордалов посочува дека наместо да бараме младите да усовршуваат вештини и знаења за да си го олеснат дигиталниот живот, можеби тие треба да ги учат останатите.

„Традиционалните медиуми ретко ги таргетираат младите луѓе и многу малку луѓе креираат програма во традиционалните медиуми. За да дојдат младите во медиумите, но и медиумите кај младите, потребна е стратегија за тие да креираат содржина. Младите може да дадат многу нови форми, кои и пред 15 години кога се појавија социјалните медиуми беа несфатливи, но денеска терминот ‘социјална телевизија’ е многу видлив“, вели Кордалов.

Македонските граѓани се меѓу најхомофобичните и најксенофобичните во Европа, а истовремено и меѓу најрелигиозните. Имаат силни авторитарни ставови, не им веруваат во институциите, но не се ниту нешто посебно заинтересирани да учествуваат во демократските процеси за да ги променат работите. Подложни се на теории на заговор, се сомневаат во науката и сметаат дека живеат во држава со лошо образование, лоша економија и лоши политичари.

Ова го покажуваат податоците од неодамна објавеното Европско општествено истражување, во кое за првпат учествуваше и Македонија. 

Во оваа нова епизода на подкастот Мегафон разговараме и ги анализираме податоците од ова истражување заедно со професорката Анета Цекиќ, од Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања при УКИМ, која е и Национална координаторка на истражувањето.

„Дали ќе го преживеам ова возење со такси?“, „Дали ќе го преживеам овој месец?“, „Дали ќе го преживеам породувањето?“ се дел од прашањата што во последно време ѝ се актуелни на јавноста, а кои го предводат и слоганот на овогодинешниот осмомартовски Марш за женски права - „Ќе преживеат ли жените овде“.

Во оваа епизода на „Јасно и гласно“ заедно со Ангела Јовановиќ, млада земјоделка, Мерита Мустафи, параправничка во Асоцијација за Демократски Развој на Ромите - „Сонце“ од Тетово и Кристина Ампева, претседателка на здружението „Гласен текстилец“ од Штип, меѓудругото, разговараме за породилното отсуство на земјоделките, почитувањето на женските работнички права, како и можностите за образование на Ромките.

Излегувате ли некогаш од комфорт зоната на „Нетфликс“?

Мартин Чичовски, Мила Гроздановска Тодор Стојковски ги знаете од „Генерација бушави“, „Јас не припаѓам тука“ или „Јас не сум пе*ер“. Дел се од независната младинска продукција „Марви“ и снимаат кратки, долгометражни филмови и серии. Велат дека го користат филмот за да го кажат тоа што сакаат да го кажат.

Седмата уметност, филмот, како средство за испраќање пораки е во фокус на четвртата епизода на Youthink подкастот за медиумска писменост.

Со нив зборуваме за се'- како дружбата може да стане филм, како е да се има тоа „жарче“ во себе и да се прати порака до светот, како е да се зборува на теми за кои сите молчат... Зборуваме и колку е токсичен ТикТок и како Нетфликс може да се стане комфор зона.

Слушнете ја четвртата епизода од #Youthink подкастот на Радио МОФ

Активисти од целата држава кои работат на родова еднаквост, ЛГБТИ+ еднаквост и меѓуетнички соживот се здружија во Младинска мрежа за еднаквост, која периодов беше лансирана во склоп на петтиот роденден на Здружението за едукативен развој, Еквалис.

Како оперативно дело на организацијата, мисијата на Мрежата е да ги вклучи младите од маргинални идентитети во процесите на донесување одлуки, да ги елиминира стигмите, предрасудите и стереотипите преку безбеден простор, активизам, лобирање и локална волонтерска работа. 

Оттука, во нашиот тазе #Мегафон ja имаме средношколката Софија Матовска, со која си направивме муабет и која од „прва рака“ ни кажа за Мрежата и нејзините активности. 

„Потребно да се даде дополнителен поттик за татковците да можат да останат и да се грижат за своето бебе. Дотолку повеќе за работодавачите кои сѐ уште се убедени дека ‘тоа е работа на мајката и нема што тука татковците да се плеткаат’“, вели Маја Атанасова од Македонското здружение на млади правници (МЗМП)

Атанасова е наш соговорник во новиот подкаст #Мегафон, каде зборуваме за предлог-законот за работни односи со кој би се дало можност за породилно отсуство и на татковците. Со новитетите, првите 20 недели ќе ѝ припаѓаат на мајката, за потоа секој од родителите да има по дополнителни четири месеци.

Таа нагласува дека во развиените европски земји ова не е веќе ниту предмет на дискусија. Заради тоа што е прифатен концептот на родова еднаквост, така што и двете страни подеднакво се вклучени во сите овие процеси.

❗Напади на новинари, директор кој навредува новинарка и поранешен министер во обид да цензурира новинарски текст. Се` ова се случаи само од минатиот месец.

👩‍💻Непријателската и небезбедна атмосфера во која работат новинарите се` повеќе наликува на едни времиња, кои требаше „никогаш да не се повторат“. Паралелно новинарите работат во лоши услови, мета се на притисоци и закани, примаат потпросечни плати и често работат и надвор од своето работно време.

📢За тоа во каква состојба се наоѓа „седмата сила“ во Македонија разговараме со Билјана Петковска од Македонскиот институт за медиуми, Драган Секуловски од Здружението на новинари на Македонија и Дарко Дуридански од Самостојниот синдикат на новинарите и медиумските работници 👇

Лажните дојави за бомби во школите периодов ги збунија средношколците, но можеби уште повеќе ги збунија сензационалистичките медиумски „бомби“ и дезинформациите што доаѓаа од дел од медиумите, а се поврзани со актуелните случувања. Ова беше изразено во текот на целата пандемија.

Младите средношколци се т.н. „дигитални домородци“, живеат на интернет, а  социјалните мрежи ги „бомбардираат“ со наслови кои ги скролаат многу брзо и често ги споделуваат без да прочитаат целосно некоја вест. Па и во случај кога голем број медиуми професионално известуваат, младите врсници меѓу себе си шират дезинформации и полу-вистини, или си играат „расипан телефон“.

Од друга страна, освен што македонските средношколци живеат во време на хиперинформираност, тие живеат и во време кога медиумската писменост конечно почна да влегува во формалниот образовен систем, па затоа за сите овие прашања зборуваме со Лука Павиќевиќ, претседател на Сојузот на средношколците и член на УРА тимот од проектот на УСАИД за медиумска писменост „Младите размислуваат“.

Павиќевиќ во подкастот се осврнува на разни аспекти од медиумската писменост. Каква е одговорноста на младите во онлајн просторот, како се „хранат“ на социјалните мрежи, но и за критичкиот однос и довербата што треба да ја градат кон различните видови медиуми.

Билјана Димитрова е уметник, активист, едукатор, другар. Таа е морален водач на дружината што доаѓа во „Колектив Ветерница“ и „Партизанска Штампа“, еден хибрид на автономен културен центар кој се занимава со перформативни и визуелни уметности, но и во доменот на она што се вика ангажирана уметност.

Работат со деца со типичен и атипичен развој, исто така и со возрасни, а преку активностите се обидуваат да направат база за понатамошен развој на уметностите, генерално.

Во овој Мегафон, Билјана ни раскажува за мисијата на „Колектив Ветерница“, дека уметноста е таа која може да направи позитивни промени, особено во инклузивното образование, а бенефит би имале сите.

Скорeшната дискусија по повод новиот Документ за јавни политики „Младинска вклученост во единиците на локалната самоуправа“ од Младинскиот образовен форум повторно ја поттикна темата за младите и нивниот интерес за вклучување во општеството, а застојот во имплемeнтирањето на Законот за младинско учество и младински политики го „сервираше“ на тркалезна маса. 

И по 2 години од усвојувањето на Законот, само во 10 општини има формирано Национален младински совет, а истовремено земјава бележи тренд на намалување на бројот на младо население, односно негово иселување.  Зорана Антовска беше една од учесничките во дискусијата, воедно таа е дипломиран политиколог, а во моментов и студентка на мастер студии по Меѓународни односи, европски интеграции и дипломатија. 

Во оваа епизода на Мегафон разговараме со Антовска за позицијата на младите од помалите населени места и нивната инволвираност и ангажман во општеството.

Колку медиумите имаат капацитет да отстапат место во своите редакции за младите со атипичен развој, со разни состојби и попречености? Доволно ли е медумите само со еден текст да го одбележат Светскиот ден на лицата со попреченост, за да ја исполнат должноста кон јавноста за оваа група граѓани? Треба ли медиумите да се фокусираат и на нивните способности и потенцијали, наместо само тажни и пасивни приказни? Дали со тоа што се покриваат лицата на атипичните деца, медиумите вршат дополнителна маргинализација?   

Ова се дел од прашањата на дискусијата „Јасно и гласно“, со која Радио МОФ се приклучува на Деновите на медиумска писменост.  

Како говорници ги имаме Зоран Андонов - новинар и претседател на Здружение за церебрална парализа-Тетово, Марина Тунева - медиумски експерт, вонреден професор на Институтит за комуникациски студии и бивш директор на Советот за етика во медиумите, како и Владо Крстовски - програмски менаџер на Репубичкиот центар за поддршка на лица со попреченост „Порака“.  

Новинар: Бојан Шашевски   

#МедиумскаПисменост #MediaLiteracy #Inclusion #againstdiscrimination

Неколку инциденти што се случија последниов период, повторно во јавноста го актуелизираа прашањето на проблемот со меѓуврсничкото насилство. Истовремено, според истражувања од невладиниот сектор, учениците ја губат довербата во училишниот психолог.

Тоа претставува генерален проблем бидејќи токму училиштето е местото каде основците и средношколците поминуваат најголем дел од денот.

Како тие се справуваат со булингот на училиште и надвор од него? Колку учениците ја сметаат за достапна можноста за советување и барање помош од училишниот психолог, но колку истата учениците ја сметаат за достапна? Дали работата на психологот се сведува само на советување или е потребен поголем труд за да се зборува со учениците на за нив чувствителни теми?

За овие прашања, во оваа епизода на „Јасно и гласно“ разговараме со Гордана Блажевска Спиридонова, училиштен психолог во скопската гимназија „Никола Карев“, Ивана Илиев, социјална работничка вработена во здружението ХОПС и средношколката Анисија Угриновска, основачка на Организација за дијалог и афирмација на средношколците - ОДАС формирана под мотото „Од учениците за учениците“.

„Младите не сакаат во прво лице да зборуваат за себе како за сиромашни. Второ, немаме каде да ги чуеме младите, затоа што голем дел не се членови на граѓански организации, туку си бркаат своја работа, се обидуваат да направат нешто во животот, да се снајдат. И, во тоа снаоѓање во суштина лежи најголемиот проблем, бидејќи во тоа снаоѓање се губат сите нивни права - и од аспект на вработување, здравство, социјална заштита“.

Билјана Дуковска од Македонската платформа против сиромаштија е нашиот соговорник во новиот подкаст „Мегафон“, каде разговараме за животниот стандард, егзистенцијаните проблеми на младите, како тие преживуваат и се снаоѓаат во економската и енергетска криза.

Со Дуковска дискутираме за младинското учество што „стои на хартија“, отвораме теми за енергетската сиромаштија, но и за семејните последици, нарушеното ментално здравје и губењето вештини на младите.

Исто така, на крајот, зборуваме за мерките и институциите кои треба да ги дијагностицираат и решаваат проблемите на младите.

Сигурно редовно наидувате со содржини и вести кои почнуваат со зборовите „СКАНДАЛОЗНО“, „ШОКАНТНО“ или „НЕВЕРОЈАТНО“.

Но, единствено „шокантно“ е степенот до кој медиумите одат за да го добијат вашиот клик.

Се работи за тактика за привлекување на вниманието на публиката, преку која медиумите се обидуваат да стигнат до повеќе читатели, гледачи или слушатели, што на нив им носи повеќе пари и повеќе влијание.

Во оваа епизода зборуваме за тоа колку е опасен сензационализмот во медиумите, како да го препознаете, но и како да се заштитиме од ваквите содржини.

Разговараме со Огнен Јанески, кој преку повеќе примери од неговото новинарско искуство објаснува како тој ги избегнува замките и се справува со дезинформациите, сензационалистичките вести и медиумските лаги.

#YouThink #МладитеРазмислуваат #МедиумскаПисменост