Gisteren de verkiezingen van een nieuwe Tweede Kamer en vandaag de aftrap van nieuwe onderhandelingen en een formatie. Dat is geen eenvoudige opgave nadat je elkaar weken in campagnesfeer de maat hebt genomen, elkaars fouten hebt belicht en vooral gewezen hebt op de verschillen tussen de partijen. Als we de komende weken hetzelfde patroon zien als de afgelopen jaren en formaties dan wordt het een inhoudelijke discussie tussen partijen waarbij iedere partij (naar gelang het aantal zetels) inhoudelijke punten in het regeerakkoord wil zien. Dat regeerakkoord moet dan de leidraad zijn waaraan de kabinetspartijen zich houden de komende vier jaar, zodat bij de volgende verkiezingen alle partijen kunnen laten zien wat ze bereikt hebben.
Helaas blijkt dit steeds lastiger… vooral ook omdat de wereld geen vier jaar stabiel is. En dus zijn de afspraken die we deze maanden maken wellicht volgend voorjaar alweer achterhaald. De bedrijfskundige benadering geeft een ander en meer houdbare benadering – ook in een wereld die snel kan veranderen. En die methode werkt ook voor organisaties.
Karin en Marischka gaan in deze aflevering van de DNHS podcast dieper in op de feitelijke communicatie – als verdieping op het thema ‘aanspreken en aangesproken worden’ van vorige week.
Want ook in de manier waarop we communiceren gaat nogal eens wat mis. Denk bijvoorbeeld aan het teamlid dat een aantal zaken met je door wil spreken omdat hij ergens vastloopt, of laag in de energie zit, of dat er privé een aantal dingen spelen – en jij als manager dit gesprek plant terwijl je in de auto zit. Met alle bijgeluiden, versnipperde aandacht omdat je ook op het verkeer moet letten en misschien wel een medepassagier die op de stoel naast je zit. Of hoe we mails en apps maken die letterlijk zijn hoe we het ook uitgesproken zouden hebben, terwijl we bij geschreven woord niet de toon en de non-verbale communicatie hebben om ons te helpen met het interpreteren van wat we lezen.
In veel organisaties ontstaan sub-optimalisaties, een tekort aan leren en allerlei onderstromen omdat we niet goed zijn in elkaar aanspreken en aangesproken worden. Reden genoeg voor Karin en Marischka om dit fenomeen eens aan de vork te prikken tijdens deze aflevering van de DNHS podcast.
Wat is aanspreken en aangesproken worden, waarom is het belangrijk en wat zit ons in de weg om goed aan te spreken? En om ook echt te ontvangen waarop je aangesproken wordt? En dat betekent niet dat je alles aan moet nemen om ook te veranderen, maar wel dat je het aan moet nemen, zodat je het voor jezelf als reflectiepunt mee kunt nemen. Want uiteindelijk ben en blijf je zelf in de regie als het gaat om hoe jij je ontwikkelt.
Deze maand bestaat YES!Delft - de incubator van de TU Delft - 20 jaar! En dat is een mooi moment om het eens te hebben over hoe we er innovatief als land nu eigenlijk voor staan. En dat is ondanks alle mooie innovatieve start-ups die uit onze universiteiten voortkomen, eigenlijk minder goed dan we zouden mogen verwachten.
Karin en Marischka bespreken wat er nodig is om de innovatieve initiatieven die we al hebben - als land, maar ook als organisatie - tot wasdom te brengen. En belangrijk daarbij is bijvoorbeeld een visie hebben welke innovaties nu bij gaan dragen aan wat we willen. Waar we innovatief in willen zijn. Zodat innovaties en initiatieven elkaar kunnen versterken en we lessons learned kunnen inzetten. Maar ook het besef dat niet elk initiatief het tot volle wasdom gaat brengen.
Indeed publiceerde deze week een onderzoek waaruit blijkt dat meerdere Nederlandse werkgevers grip proberen te krijgen op de krappe arbeidsmarkt door de opzegtermijn te verlengen. Dat kan wettelijk oplopen tot 6 maanden – als de werknemer opzegt. Het is natuurlijk maar de vraag wat 6 maanden effectief aan voordeel oplevert als de werknemer in kwestie mentaal al afscheid heeft genomen.
Tegelijkertijd publiceerde Randstad (het uitzendbureau) een onderzoek dat Gen Z sneller dan eerdere generaties van baan wisselt omdat ze willen ‘groei-hoppen’. Elke dag moet een ontwikkelingsvraagstuk in zich hebben, anders gaan ze op zoek naar iets nieuws. Karin en Marischka bespreken deze ontwikkelingen en hebben nog wel wat tips als het gaat om het boeien en binden van medewerkers.
In het kader van het strategieseizoen – dat nu zo’n beetje losbarst in veel organisaties – staat in deze podcast het verschil tussen korte- en langeretermijndenken centraal.
Want onze samenleving heeft een aantal vraagstukken op de korte en op de langere termijn. Als je ‘eenzijdig’ kijkt, zie je de tekorten op bijvoorbeeld de huizenmarkt nu, en willen we oplossingen zien. Maar als we het langere termijnperspectief erbij nemen zien we ook dat we over 20 jaar een heel ander vraagstuk aan het creëren zijn, namelijk significante leegstand (van woningen die we nu willen bouwen). Andersom werkt het ook: op langere termijn hebben we een klimaatprobleem. Die we alleen kunnen managen als we op korte termijn acties ondernemen.
In onze organisaties hebben we ook van dit soort vraagstukken, waar we juist in dit komende strategieseizoen eens over na kunnen denken.
Hoe bepalend is de topman voor een organisatie als het gaat om cultuur? De nieuwe Jumbo-topman gaat ons daarbij een inkijkje geven. Want de supermarktketen uit het zuiden van het land heeft na twee interim-directeuren, na het vertrek van de in ongenade gevallen familiebestuurder, gekozen voor een Deense topman die ‘opgegroeid’ is bij de Lidl.
En dan kunnen we niet anders dan constateren dat hier iets van een uitdaging ontstaat. De Lidl heeft een andere positionering, een andere doelgroep, een andere propositie en een andere cultuur dan de Jumbo heeft. Wat gaat dit doen met de ambities van de Jumbo om de Albert Heijn van de nummer 1-positie in het topsegment supermarkten te stoten? Karin en Marischka bespreken de impact van deze keuze voor de nieuwe topman bij Jumbo.
De wereld om ons heen is allesbehalve stabiel, het lijkt alsof de dreigingen elke dag verder toenemen. Het resultaat is, als we de media goed volgen, dat we met z’n allen in een soort wachtstand aan het belanden zijn. Het nieuws over ondernemerschap en bedrijven is minimaal; we lijken in afwachting van welke kant het nu uiteindelijk op gaat.
Maar realistisch hebben we nu nog twee tot tweeënhalve halve maand in 2025 om onze jaardoelen te realiseren. En dan begint er weer een volgend jaar, waarvoor we de doelen, plannen en budgetten nu moeten regelen.
Hoe komt je dan weer in beweging? En hoe krijg je jouw team weer in beweging. Want juist nu, als iedereen in de wachtstand staat, ontstaan er mogelijkheden om juist wel te schakelen.
Deze week in de krant het bericht dat woonwinkels Kwantum en Leen Bakker in de financiële problemen zitten. Beide winkels zijn onderdeel van dezelfde moeder, die de afgelopen maanden al een aantal interventies heeft gedaan. Zoals: gezamenlijke inkoop, kostenbesparing en het uitonderhandelen dat een deel van de coronaschuld van 58 miljoen niet terugbetaald hoeft te worden. Mooi, allemaal acties die op de korte termijn borgen dat de winkels door kunnen. Maar kostenbesparing is nooit een langetermijnoplossing van het ontbreken van een ‘fit’ met de markt.
In deze aflevering van de DNHS podcast bespreken Karin en Marischka wat er dan wel nodig is om uit de problemen te komen (of een kans daarop te hebben). En waardoor deze winkels in de problemen zijn gekomen.
Als laatste in de serie podcasts over leiderschap staat het gedachtengoed van Lynda Gratton centraal. Deze Engelse leiderschap-onderzoeker benadrukt dat we allemaal wel weten dat we diversiteit moeten gebruiken om het gehele plaatje te zien, dat we kennis en ervaring zoeken bij teamleden omdat het werk daar beter van wordt… maar we in onze dagelijkse routines en werkwijzen nog te veel opdragen aan medewerkers. En als je medewerkers voorschrijft of opdraagt hoe er gewerkt moet worden, dan gaan ze al die ervaring en denkkracht niet inzetten. Ze voeren uit en nemen geen verantwoordelijkheid.
In het verlengde van deze discussie kijken Karin en Marischka ook terug naar de eerdere afleveringen van deze serie en concluderen dat leiderschapsontwikkeling dus eigenlijk over onszelf gaat, en dat we bij het leren en reflecteren goed gebruik kunnen (of zelfs moeten) maken van de inzichten van de besproken leiderschapsdenkers.
In de serie over leiderschap praten Karin en Marischka in deze podcast-aflevering over het belang van het kunnen maken van fouten. Want geen fouten is ook meteen geen ontwikkeling. Er is literatuur genoeg die ons laat zien dat fouten maken de enige weg is richting verbetering, om de heel simpele reden dat fouten ons laten zien waar het anders moet.
Wel kun je daarbij een onderscheid maken tussen verschillende soorten fouten. We volgen daarbij de indeling van Amy Edmondson en voegen daar de inzichten van Paul Iske aan toe. Daarmee ontstaat een repertoire dat voor elke middenvelder en elke organisatie bruikbaar is.
Rijpingstijd is belangrijk als het gaat om het ontwikkelen van leiderschap. Als we rijpingstijd verder uit elkaar trekken, komen we bij zaken als IQ, EQ en SQ - onze brein- en leercapaciteit, onze emotionele intelligentie en onze sociale intelligentie. We weten dat al deze drie zaken belangrijk zijn. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat emotionele intelligentie belangrijker is dan inhoudelijke kennis en intelligentie als het gaat om verzuim en betrokkenheid van medewerkers.
Toch is het voor organisaties in de praktijk lastig om te toetsen en te sturen op alle drie de componenten. En dat komt met name omdat IQ eenvoudig te meten is en je het aantoonbaar kunt maken met sturen op output. Terwijl er rond EQ en SQ alleen al veel definitiekwesties zijn. En dat laten Karin en Marischka in deze podcast-aflevering ook zien.
Leiderschap is anders als je 30 bent of als je 60 bent – meestal dan. Waar zit dat precies in?
Tomas Björkman introduceert het begrip ‘rijpingstijd’ als het gaat om leiderschap. Karin en Marischka bespreken het belang van rijpingstijd als het gaat om leiderschap en wat maakt dat je die rijpingstijd ook daadwerkelijk nuttig inzet.
Want we kennen leiders die wel ouder worden, maar zich qua rijpingstijd niet echt ontwikkelen. Die blijven praten en handelen vanuit ‘ik’. ‘Ik ben de beste’, ‘ik laat zien wat ik kan’. Terwijl rijping als leider je door laat groeien naar een volgende fase waarin het draait om ‘wij’. ‘Wij’ als team staan voor een bepaalde taak, ‘wij’ als gezin hebben een bepaalde samenhang, waarden.
Een laatste fase qua rijping draait om het centraal zetten van de waarde die je levert. Als mens, als collega, als organisatie. Dus: hoe rijp ben jij als leider?
De DNHS podcast van deze week is geïnspireerd door Barbara Kellerman – de Harvard hoogleraar die zich buigt over leiderschap en uitkomt bij volgerschap. Want wat ben je als leider als je geen volgers hebt? Eigenlijk alleen een gek die in zijn eentje in een weiland staat te dansen tussen de van de zon genietende mensen. Pas als er volgers komen is de eerste danser een leider, iemand met een vooruitziende blik.
Maar hoe goed zijn we eigenlijk als volgers? Vaak zit ons angst in de weg. De angst om gek gevonden te worden als we bij die eenzame danser gaan staan en mee gaan dansen. De angst om buiten de groep te komen staan. De angst om onze baan kwijt te raken. En dus volgen we, zonder onze mening, gedachten en expertise in te brengen. Daarom slikken we (te) veel van de mensen die ons leiden. En daar wordt het geheel niet beter van. Sterker nog: sterk leiderschap kan alleen bestaan dankzij sterk en mondig volgerschap…
Hoewel Trump er niet voor is, blijft diversiteit toch een belangrijk aandachtspunt voor organisaties. Het is in ieder geval een onderwerp waar organisaties die vooruit willen aandacht aan zouden moeten geven. Meerdere onderzoeken uit de afgelopen 30 jaar geven duidelijk aan dat diversiteit een positief effect heeft op winstgevendheid, de snelheid en kwaliteit van de besluitvorming, en de flexibiliteit en weerbaarheid van de organisatie ten goede komt. In de VUCA-tijden waar we nu mee te maken hebben, is dat geen overbodige luxe dus.
Maar waar hebben we het over als we praten over diversiteit? De nadruk nu ligt vooral op man-vrouw, etniciteit, religie, geaardheid, wel of niet beperkt, etc. De meer ‘zichtbare’ vormen van diversiteit die de organisatie meer een weerspiegeling maken van de klantgroep. Maar als we in de volledigheid praten over diversiteit dan gaat het ook over neurodiversiteit - de manieren waarop we denken en hoe we met energie en concentratie omgaan. Op individueel niveau. En bij een fusie-organisatie bijvoorbeeld over culturele diversiteit die de fusiepartners meenemen in de nieuwe organisatie.
De leiderschapsdenker waar Karin en Marischka in deze editie van de leiderschapscyclus van Let’s talk Business op ingaan is Brené Brown. Brown heeft naam gemaakt met haar gedachtengoed omdat die tegen alle management gewoonten ingaat, waarin zij juist aangeeft dat er kracht zit in je kwetsbaar durven opstellen.
Want alleen als je je als leider kwetsbaar op durft te stellen, kun je anderen uitnodigen om hun kennis, ervaring en vaardigheden in te zetten en zo gezamenlijk beter te worden. Als jij als leider aangeeft dat jij de wijsheid en dus de beste oplossing in pacht hebt, zul je nooit verder komen dan jouw kennis, ervaring en vaardigheden en worden jouw teamleden alleen uitvoerders. Het klinkt allemaal heel logisch, maar wat maakt dan dat zo weinig leiders zich ook kwetsbaar durven opstellen?
Als je kijkt naar de literatuur dan lijkt er een duidelijke scheiding te zijn tussen managers en leiders. En we hebben met elkaar het gevoel dat we te veel managers en te weinig leiders hebben. Of mensen die een stevig leiderschap laten zien.
Mintzberg zit op een geheel andere lijn – deze Canadese hoogleraar stelt dat managers en leiders geen afzonderlijke rollen zijn, maar dat elke manager leiderschap moet hebben en elke leider moet kunnen managen. Want alleen dan komen we verder dan werken en sturen op basis van spreadsheets, analyses van cijfers en het steeds verder optimaliseren van onze processen. Organisaties draaien om mensen. En dus om waarde, passie, creativiteit, oplossingsgerichtheid. En het wordt tijd dat we dat weer aan gaan boren, dat we de ziel terugbrengen in de organisatie.
Door de managementliteratuur van de afgelopen decennia hebben we soms het beeld gekregen dat de manager, de leider, het bestuur de belangrijkste factor is die het succes van de organisatie bepaalt. En dat maakt de leider als persoon belangrijk. Daarom schrijven veel theorieën voor hoe een leider zich wel of niet moet gedragen. De werkelijkheid is natuurlijk veel genuanceerder: niet de leider bepaalt het succes van de organisatie, maar de werking van het gehele systeem.
Leiderschapsdenker Adam Grant geeft ons dus ook als boodschap mee dat het bij goede leiders draait om het werk en niet om henzelf. En dat is het onderwerp van deze aflevering van de leiderschapspodcast die Karin en Marischka deze zomer centraal zetten. Want dit ‘het gaat om het werk en niet om de leider’ geldt zeker voor het middenveld van de organisatie.
Als we het hebben over leiderschap dan gaat het voor een belangrijk deel ook over hoe we informatie tot ons krijgen en hoe we die informatie plaatsen – waarde geven. Yuval Harari is historicus en komt vanuit de ontwikkeling van de mensheid en de manier waarop we samenleven tot inzichten over hoe we aan onze informatie en tot onze oordelen komen. Zijn stelling is dat de mens anno nu – en dus ook de leider anno nu – te veel informatie op zich af krijgt om er zorgvuldig mee om te gaan. We kunnen waar en niet waar, belangrijk en niet belangrijk niet meer van elkaar onderscheiden. Het is daarom belangrijk naast ons werk ook rustmomenten in te bouwen om stil te worden, inzichten en vragen op te laten komen en tot betere oordelen te komen.
Leiderschap is een soort van containerbegrip: iedereen heeft het er over en toch bedoelen we allemaal iets anders. Leiderschap is een soort toverwoord: als je het in de organisatie of het team hebt dan komt het allemaal goed. Toch gaat het niet altijd goed in organisatie en in teams… maar ligt dat dan aan het leiderschap?
Karin en Marischka doen een aftrap in het denken over leiderschap. Wat is het, hoe kun je het duiden en vooral ook: hoe maak je zichtbaar – voor jezelf en voor anderen – dat je bezig bent met het ontwikkelen van jouw leiderschap? Dit als aftrap voor een zomersessie met een special van deze DNHS podcast: Let’s talk Leadership!!
