Wie is die ongrijpbare figuur die 'speelde' met de machthebbers van weleer, die hen een spiegel voorhield en vragen stelde die niemand durfde te stellen? En wie zijn de narren van vandaag? Wie spelen er nu met de macht? Of is het allemaal slechts theater? Het Theaterinstituut Nederland, dat vecht om vanaf 2013 als Theatermuseum door te kunnen gaan, presenteert deze week een tentoonstelling over de nar, Wie is de nar? Spelen met de macht. Het is een zoektocht naar narren van toen en nu, in de politiek en het theater, geïllustreerd met unieke foto's affiches en objecten uit de collectie. Botte Jellema spreekt met samensteller Trudy Zadelhoff.

Dit jaar danst de van oorsprong Zuid-Afrikaanse Tim Persent vijfentwintig jaar in Nederland. Op het Holland Dance Festival staat A Dance Concert op het programma, waarbij korte dansstukken, livemuziek en filmfragmenten worden afgewisseld die door Persent zelf zijn samengesteld. Hiervoor werkte hij samen met enkele van zijn grootste inspiratoren, bijdragen zijn er van o.a. choreografen Andrea Leine en Harijono Roebana en sopraan Claron McFadden. De regie is in handen van Theu Boermans. Een gesprek met Tim Persent, filmmaker Daniel Gallenkamp en Claron McFadden n.a.v. A Dance Concert.

Oud-danseres, NRC-dansrecensent en festivalganger Ine Rietstap staat stil bij de twee dansers en choreografen die de afgelopen week van ons heengingen: Ton Lutgerink (1946-2012) en Rudi van Dantzig (1933-2012).

Het dansduo Drew Jacoby en Rubinald Pronk stelt zich ten doel om een vernieuwende fusion van dans, visuele kunst en fashion te presenteren. Drew Jacoby The Dance Goddess en Rubinald Pronk Holland’s Sexiest Ballet Dancer Ever zijn nu op het Holland Dance Festival te zien. Laura Stek praat met Rubinald Pronk over de choreografieën van Jacoby & Pronk.

De samenwerking tussen choreograaf Conny Janssen en Codarts Rotterdam krijgt een vervolg met de voorstelling Meer ruis. Ze selecteerde voor deze voorstelling tien jonge, eigenzinnige dansers die met elkaar een spannende afspiegeling van de maatschappij vormen. Laura Steek vraagt aan Conny Janssen wat deze nieuwe generatie dansers onderscheidend maakt. Welke danstaal spreken zij? Welke energie moet er vanuit gaan?

Alida Dors ontwikkelde zich in de afgelopen tien jaar van een hiphopdanseres naar een choreograaf van nieuwe bewegingsstijlen. In Den Haag geeft ze een workshop die is toegepast op de voorstelling Living apart Together, die ook te zien is tijdens het Holland Dance Festival. Ook de Braziliaan Samir Calixto biedt ‘masterclasses’. Hij heeft een meer klassieke achtergrond en ontwikkelde zich zowel als autodidact als door de samenwerking met de vele choreografen die hij in Europa ontmoette. Botte Jellema praat met de twee choreografen over (onder meer) de workshops die ze geven.

Samuel Wuersten is al achttien jaar directeur van het Holland Dance Festival. Maar routineus een festival programmeren? Dat zou Wuersten niet kunnen. Stilstaan zit niet in de aard van een danser. Daarom is het festival, dat sinds 1987 wordt georganiseerd, internationaal befaamd. Bij elke editie streeft het Holland Dance Festivalernaar een brede selectie van relevante ontwikkelingen in de hedendaagse dans te tonen. Botte Jellema vraagt aan Samuel Wuersten wat de dertiende editie van het Holland Dance Festival zoals te bieden heeft.

(Exhibiting) Baroque Bodies is een multidisciplinair festival in De brakke grond in Amsterdam, geïnspireerd op het decadente maar tragische leven van de zeventiende-eeuwse libertijn John Wilmot, the Earl of Rochester. Hij was dichter, pornograaf, intellectueel en hofnar aan het hof van Charles II. Rochester was een spiegel van de obsessies van zijn tijd: erotiek, lust, atheïsme, wetenschap, lichamelijkheid, theatraliteit, transgressie en barokke sensualiteit. Maar is de decadente, bandeloze wereld van Rochester niet in verregaande mate ook onze wereld? Katharina Smets spreekt met Inger Leemans, hoogleraar in de cultuurgeschiedenis aan de VU Amsterdam, en Stef Lernous, regisseur van theatergezelschap Abattoir Fermé, over het festivalthema waarbij theatermakers, performers, beeldend kunstenaars, muzikanten en schrijvers de (on)gelijkenissen opzoeken.

In het nieuws volgen de Griekse tragedies, Hollandse kluchten en Italiaanse soaps elkaar in hoog tempo op. Orkaters vaste schrijvers- en acteursduo Geert Lageveen en Leopold Witte dompelde zich maandenlang onder in de wereld van de media. Met de theatervoorstelling Breaking the News brengen zij een spel dat wordt bepaald door de waan van de dag en de strijd om de kijkcijfers, in een wereld vol ronkende quotes, hijgerige jingles, jachtige samples en de afgemeten soundbites van rockband Susies Haarlok. Emmie Kollau spreekt met Geert Lageveen en Leopold Witte over de voorstelling Breaking the News van Orkater.

Twee vrouwen verdwijnen van de wereld. Ze zijn het leven zat en kiezen voor een geruisloze persoonlijke aardverschuiving. Anne Gehring en Vera Ketelaars brengen dit verhaal in de voorstelling Kelder. Ze speelden het eerder al op het Amsterdam Fringe Festival, en de voorstelling werd toen lovend ontvangen. Dit weekend spelen ze hun voorstelling nog een keer in het Rozentheater in Amsterdam. Botte Jellema zocht ze op bij de repetities.

Een groot acteertalent krijgt onder het Nazi-regime in de jaren '30 in Hamburg alle kansen. Hij speelt jarenlang de rol van de duivel Mephisto in het voorgeschreven Faust van Goethe. De acteur hoop zo van binnenuit een tegengeluid te kunnen laten horen, maar wordt toch langzaam troetelkind en speelbal van de politieke macht. Schrijver Klaus Mann baseerde zijn beruchte roman Mephisto (1936) op ware gebeurtenissen. Erik-Ward Geerlings maakte er voor Toneelgroep Maastricht een nieuwe bewerking van. Botte Jellema spreekt regisseur Arie de Mol en acteur Olaf Malmberg tijdens de voorbereidingen voor de voorstelling Mephisto in het theater van Kerkrade.

Theatermaakster en dichteres Marjolijn van Heemstra en de Indiase acteur Satchit Puranik zagen als kleine kinderen ieder in hun deel van de wereld de verfilming van het heilige hindoeïstische boek Mahabharata door regisseur Peter Brook (in 1989). Beiden waren onder de indruk van het epische verhaal vol Hindu-goden en helden, maar vooral van de optimistische visie op de mensheid van de regisseur. Veel Indiers dachten daar echter anders over. Zij vonden dat een Westerse regisseur niet zomaar aan de haal mocht gaan met hun heilige boek. Van Heemstra onderzocht voor haar nieuwe theatervoorstelling Mahabharata wat er vele bomaanslagen, kapingen en oorlogen later overblijft van het ideaal van de film en toetst haar eigen idealen aan de werkelijkheid in India.

God van de Dans. Een portret van balletdanser en choreograaf Vaslav Nijinsky (1889-1950), die aan het begin van de 20e eeuw in de Ballet Russes, onder leiding van impresario Sergei Diaghilev een ster werd. Arthur Japin, auteur van het boek Vaslav en slavist Sjeng Scheijen, die een biografie over Diaghilev schreef, vertellen over sprongkracht, sterrendom, ingewikkelde liefdes en gekte. Een documentaire van Laura Stek.

De Gijsbrecht van Amstel heeft de meest interessante opvoeringsgeschiedenis van alle Nederlandse theaterstukken. Na de première van de tekst van Joost van den Vondel 1638, is het vanaf 1641 elke nieuwjaarsdag uitgevoerd. Tot 1968, toen de 'Gijsbrecht' werd gezien als symbool van traditioneel toneel, terwijl men naar vernieuwing zocht. Maar nu wil gezelschap Het Toneel Speelt de oude traditie in ere te herstellen. Op 1 januari zal in de Amsterdamse Stadsschouwburg De Gijsbrecht van Amstel in première gaan. Omdat het zo ontzettend Nederlands is, schrijft Het Toneel Speelt. Botte Jellema bezocht een repetitie en sprak met bedenker en producent Ronald Klamer en de acteurs Carine Crutzen en Mark Rietman.

De laatste roes. Tegenwoordig is de tango het belangrijkste exportproduct van Argentinië en Uruguay. De tango is zelfs toegevoegd aan de werelderfgoedlijst. Maar de tango is niet altijd onverdeeld populair geweest. In de 19e eeuw werd de vulgaire en gevaarlijke dans met grote argwaan bekeken. De laatste roes voert naar Buenos Aires, waar we op zoek gaan naar de roots van de tango. Zanger Juan Tajes, danser Lalo Diaz en literatuurwetenschapper Ana Sebastian vertellen welke rol de tango in hun leven speelt en hoe de tango de woelige geschiedenis van de Rio de la Plata weerspiegelt. Een geschiedenis van hoeren en pooiers, maar ook van dichters en intellectuelen. Tweede deel over de geschiedenis van de tango, gemaakt door Laura Stek.

Midzomernachtdroom is een bittere komedie over de strijd tussen man en vrouw, in tijden waarin zelfs geliefden met minimale inspanningen een maximaal rendement willen behalen. Regisseur Theu Boermans maakt vanMidzomernachtdroom een stuk dat het ene moment klassiek Shakespeariaans drama is, het volgende een hilarische klucht, en dan weer een theatraal spektakel. Alle registers lijken open te zijn getrokken bij Boermans eerste regie bij het Nationale Toneel. Botte Jellema bezocht de voorstelling en sprak er over met Theu Boermans.

Afgelopen zondag ging In Ongenade in première, de toneelvoorstelling van de Vlaamse regisseur Luk Perceval bij Toneelgroep Amsterdam. Gijs Scholten van Asschat speelt de hoofdrol. In Ongenade is een toneelbewerking van het gelijknamige boek van J. M. Coetzee, die in 1999 de Booker Prize en de Nobelprijs literatuur kreeg uitgereikt voor zijn roman. Het vertelt het verhaal van professor David Lurie, docent van romantische poëzie, die zijn plaats niet meer kan vinden in het nieuwe Zuid-Afrika. Laura Stek vroeg Luk Perceval wat hem zo raakte in het boek van Coetzee.

De recensies zijn lovend over de voorstelling Wat nodig is van Laura van Dolron en Oscar van Woensel bij het Nationale Toneel. Het is een vervolg op Van Dolron's voorstelling van vorig jaar Sartre zegt sorry. Haar doel: het gat vullen dat de kerk heeft achtergelaten. In een positieve, niet-naïeve preek laat zij zien dat spiritualiteit niet anti-intellectueel is, maar sexy. Dat betrokkenheid weer belangrijk is. En dat je om “lief te zijn voor jezelf” niet naar een welnesscentrum hoeft. Botte Jellema bezocht de voorstelling en sprak met Laura van Dolron.

Toneelgroep Oostpool organiseert voor het derde seizoen Club Oostpool. In het tot club omgebouwde Huis Oostpool is een keur van jong talent uit Arnhem en omgeving te zien. Op verschillende podia presenteren muzikanten, dichters, dansers, beeldende kunstenaars en mensen die iets te melden hebben hun nieuwe werk. In De Avonden krijgen we een voorproefje, met Timothy de Gilde, jongerenregisseur en MC van Club Oostpool, Bart Rijnink als Linke Glipper en Onemanband Ottoboy.

Dennis Gaens is stadsdichter van Nijmegen. Op Wintertuin treedt hij op met rapper Macronizm en grafisch vormgever Smoove Business, samen creëren ze een voorstelling over Lucy: dat ene onbereikbare meisje. Aan tafel zitten dichter Dennis Gaens en rapper Macronizm.