Speciale aflevering! We praten met ingenieur Vincent Vanderheyden in het kader van de aanstaande sluiting van Doel 1 (15 februari 2025). We duiken in de historiek, de technologie, en zoeken een antwoord op de vraag, kunnen we Doel nog redden? Wie Doel niet zomaar wil zien sluiten, en deel wil nemen aan de Stand Up For Nuclear. Alle info op www.standupfornuclear.be

Hoe zit het nou met kweekvlees? Hoe werkt het precies, 'vlees kweken'? Hoe ver staan we nog af van een definitief product dat je op de markt kan brengen? Kan kweekvlees een oplossing bieden voor de negatieve klimaat- en milieugevolgen van traditionele vleesproductie? Waarom kampt kweekvlees met negatieve beeldvorming? Over al deze vragen en meer praten we met Indi Geurs. Indi verricht onderzoek naar kweekvlees. Ze doet dat bij het FWO-project 'Customeat', dat een samenwerking is van diverse labo's van de UGent en de KU Leuven. Binnen dat onderzoek werkt Indi aan een nieuwe, 'slimme' matrix waarop spiercellen kunnen hechten en uitgroeien tot volwassen spiervezels.

Tessa Avermaete is landbouweconome aan de KU Leuven. Ze gelooft, zo schrijft ze zelf, een op feiten gebaseerde aanpak voor voedsel- en landbouwbeleid. Wij spraken met haar over de crisissen in de landbouw, en hoe een transitie naar een écht duurzame landbouw er kan uitzien.

Gaan we vlees eten uit het laboratorium? Krijgen we schone energie uit thoriumcentrales? Zullen we alle mankementen aan ons lichaam herstellen? Het zou zomaar kunnen. In het Antropoceen, het Tijdperk van de Mens, is alles mogelijk. En terwijl de mens sleutelt aan de natuur, aan het klimaat en aan zichzelf, wordt de één enthousiast over de mogelijkheden en huivert de ander voor de gevaren. Filosoof Sebastien Valkenberg voert ons langs technische innovaties die de toekomst kunnen vormgeven en wijst op de tegenkrachten. Gaan we een grauwe of een stralende toekomst tegemoet?

Om te zorgen dat burgers en bedrijven betrokken worden bij de bouw van kerncentrales en meedelen in de opbrengsten is De Atoomcoöperatie opgericht. De leden willen meehelpen om de toekomst van een schone en zekere energievoorziening in Nederland vorm te geven. Oprichters Patrick Bauduin en Wim Fleuren willen dat omwonenden en geïnteresseerden mede-eigenaar kunnen worden van een kerncentrale, zoals dat nu ook al gebeurt bij windparken of zonneweides. Op die manier kunnen ze meebeslissen en meeprofiteren. Volgens hen bestaat er nog nergens in de wereld zo’n coöperatie. Een gesprek over de idealen, de visie en de plannen van De Atoomcoöperatie.

Hij schreef een boek over de diepgewortelde angst voor vooruitgang. Hij schreef over het lange pad van sanitaire verbeteringen: van de beerput tot het splintervrije wc-papier. En nu is er ‘De uitvinding van patatfriet – en 49 andere uitvindingen die ons leven hebben veranderd’. Al meer dan tien jaar is filosoof Jaffe Vink gegrepen door hoe onze samenleving wordt voortgestuwd dankzij het werk van ingenieurs en anderen. Niet voor niets is Jaffe leider van de Bende van de Vooruitgang, de theatrale groep met daarin ook de gastheer van deze podcast. Een gesprek met mister Vooruitgang. Waarom is het onder intellectuelen zo normaal geworden om laatdunkend te doen over de vooruitgang? Waar komt het onbehagen bij de moderne samenleving vandaan? Hoe kunnen we meer waardering ontwikkelen voor de technische vondsten die het leven zoveel fijner maken? Bestel het boek: tinyurl.com/2p83ajn2

Altijd weer die doemscenario’s, en zo weinig aandacht voor échte oplossingen: wat zit daar toch achter? En dan die eeuwige verheerlijking van de nobele wilde, die zo fijn leefde in harmonie met de natuur: vanwaar toch zo weinig besef van hoe het écht zat? Milieuhistoricus Wybren Verstegen bespreekt wat er zit achter ons denken over het milieu. Bedoelen we wel wat we zeggen? Gaat het ons om het beschermen van de natuur, of willen we aan anderen laten weten dat de samenleving ziek is en de mens moet veranderen? Hoe is het milieubewustzijn in Europa opgekomen? Wat wil de milieubeweging? Een gesprek over de mythe van oervolkeren, het verlangen naar het paradijs en de lokroep van de apocalyps – en, hoe kan het anders: een scheutje kernenergie.

Je wilt geld doneren aan een goed doel: hoe zorg je dan dat dit bedrag het beste wordt besteed? Hoe zorg je ervoor dat jouw euro’s de meeste impact maken? Kun je misschien met een klein bedrag al een leven redden? We gaan hierover in gesprek met Bram Schaper, directeur van Doneer Effectief, een organisatie die de beste goede doelen ter wereld ondersteunt met donaties uit Nederland en België. Wat is de beste besteding van je geld als je armoede wilt bestrijden, klimaatverandering wilt tegengaan en dierenleed wilt uitbannen? Meer informatie: www.doneereffectief.nl

Nederland maakt zich op voor verkiezingen. Deze podcast ook. RePlanet Nederland presenteert: een analyse van de partijprogramma’s aan de hand van onze visie op thema’s als klimaat, natuur en landbouw. Zijn de plannen ambitieus en realistisch? Gaan de idealen samen met een pragmatische insteek? Welke partij komt in de buurt van ons streven naar vermindering van de menselijke impact op het milieu, gekoppeld aan onze wens voor sociaal-economische ontwikkeling? Om die vragen te beantwoorden, legden wij alle partijprogramma’s langs het Ecomodernistisch Manifest uit 2015. Beter gezegd: Chat GPT deed dat. Deze chatbox op basis van kunstmatige intelligentie leverde zo de basis van onze analyse. Te gast voor context, duiding en borrelpraat: onze eigen extreem links-progressieve Hidde Boersma, ondersteund door Roman van Ree, onze huisconservatief. Lees onze analyse: www.replanet.nl/verkiezingen

Wie de wereld wil verbeteren, doet er goed aan om níet te kiezen voor lokaal, biologisch en fair-trade. Wil je dierenleed voorkomen, dan hoef je niet iedereen te bekeren tot het veganisme, maar kun je beter de ontwikkeling van kweekvlees stimuleren. Dit zijn enkele inzichten die Stijn Bruers opdeed tijdens zijn levenslange activisme voor een schoner milieu en dierenrechten. In een nieuw boek, ‘Goed bedoeld: 30 valkuilen voor de wereldverbeteraar’, legt Stijn uit dat we allemaal gevoelig zijn voor denkfouten. Wie ze niet herkent, kan blijven vasthouden aan irrationele argumenten en verkeerde aannames, waardoor onbewust en onbedoeld schade wordt aangericht. In dit gesprek houdt Stijn een pleidooi om altijd te blijven zoeken naar manieren om de effectiviteit van onze acties voor een betere wereld te verhogen, en legt hij uit hoe dat kan. Bestel het boek: tinyurl.com/4urycmsj

Als klimaatverandering ter sprake komt, gaat het vaak over iets anders. In een grafiek met stijgende temperaturen of in een nieuwsbericht over een natuurramp zien we vaak de bevestiging van ons vermoeden: de teloorgang van de natuur, of het failliet van het kapitalisme, of een technisch probleem dat wacht op een ‘fix’. Het gaat niet zelden over emoties als schuld en schaamte, vermengd met een merkwaardige behoefte aan een apocalyps. Zo rationeel als we soms willen klinken, zo emotioneel zijn we den diepste. Journalist Jurgen Tiekstra is gefascineerd door de soms verhitte discussies over de opwarming van de aarde. Met zijn boek ‘Het klimaatdebat als lachspiegel’ wil hij een einde aan de polarisatie. Bovenal wil hij inzicht geven in wat we níet zeggen als we praten over klimaatverandering. Bestel het boek via tinyurl.com/mvr3ujpc

Met de ontwikkeling van de atoombom wilde Robert Oppenheimer de wereldgeschiedenis veranderen. Dat lukte. Daarna wilde hij een nucleaire wapenwedloop voorkomen. Dat lukte niet. Nog altijd gelden kernwapens als de meest afgrijselijke wapens die de mens ooit heeft gemaakt. Misschien juist daarom is de oorlogsdreiging sinds 1945 spectaculair afgenomen... Frans Kingma en Machiel Kleemans schreven Splinters van de zon, een boek over het leven en werk van Oppenheimer. Een gesprek over hun fascinatie, hun boek en natuurlijk de Hollywoodfilm. Een gesprek over de man die ons de bom bracht – en ons volgens sommigen het Antropoceen heeft ingeslingerd.

Een groep jongeren uit Europa is internationaal volop in het nieuws vanwege hun dringende oproep aan Greenpeace om de strijd tegen kernenergie op te geven. Met de steun van RePlanet willen deze jongeren aan de zijde staan van de Europese Commissie in een rechtszaak die Greenpeace heeft aangespannen vanwege een besluit om kernenergie te accepteren als duurzaam, zoals wordt onderbouwd door de wetenschap. Volgens de jongeren is de actiegroep blijven hangen in een strijd uit de jaren zeventig. In de studio praten we met een van deze jongeren, de Amsterdamse rechtenstudent Freek van der Heide, en met Olguita Oudendijk, directeur van RePlanet Nederland. Zij vertellen over de wensen van de jongeren, over hun eigen kijk op het klimaatbeleid en over wat Greenpeace kan doen, zodat de strijd wordt gericht op de energiebron die wél zorgt voor CO2-uitstoot: de fossiele brandstoffen. Meer informatie: www.deargreenpeace.org

In bepaalde kringen klinkt een steeds luidere roep om ‘degrowth’: een planmatige krimp van de economie, zodat we een einde maken aan vervuilende industrieën en veilig binnen de planetaire grenzen blijven. Economische groei zou zijn overgewaardeerd. Voor een goed leven hebben we die groei helemaal niet nodig, stellen de pleitbezorgers van degrowth. Daar is Jan Deschoolmeester het niet mee eens. De Vlaamse co-auteur van ‘De wereld red je niet met minder’ heeft sympathie voor de doelstellingen van degrowthers, maar volgens hem kloppen de aannames simpelweg niet. Er zou in de samenleving ook helemaal geen steun zijn voor stelselmatige krimp. Beter zou je enkele correcties op het kapitalisme doorvoeren, zodat de huidige trend van ontkoppeling - waarbij groei gepaard gaat aan een lagere impact op het milieu - zich sneller kan voortzetten.

Bart Coenen werkte bij Groen!, de milieupartij van Vlaanderen, en de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren toen hij zich steeds meer stoorde aan de koppigheid in de ideologische milieubeweging. Hij wendde zich af en gaf mede vorm aan de jonge stroming van pragmatische ecomodernisten. Heilige huisjes over een leven in harmonie met de natuur schopte hij omver. Jaren later gooide Bart nogmaals het roer om. De eerste ecomodernist van Vlaanderen verhuisde naar een oude boerderij op het platteland, waar hij nu zoveel mogelijk zijn eigen voedsel verbouwt en moderne techniek vermijdt waar hij kan. Een persoonlijk gesprek over moeilijke, drastische keuzes. Over onze afhankelijkheid van technologie en de aantrekkingskracht van een eenvoudiger leven. Over het verlies van de menselijke maat in de moderne samenleving en de zoektocht naar een betekenisvol leven.

Het verlangen naar telkens meer spullen, meer geld, meer succes, meer macht, meer roem: het richt onze planeet ten onder en vergroot de maatschappelijke ongelijkheid. Niet voor niets is hebzucht al vroeg herkend als een hoofdzonde. Politiek filosoof Remko van Broekhoven schuift aan voor zijn beschouwing op hebzucht. Zit hebzucht ingebakken in de mens of wordt het aangewakkerd door de economie? Zit er ook iets goeds aan hebzucht? Is het misschien een compensatie voor een gebrek aan geestelijke voldoening? Het gesprek met Remko gaat verder over wie bepaalt waar de grens ligt naar hebzucht en waarom het altijd ánderen zijn die er last hebben van, maar wijzelf nooit. En: hoe kan het dat de oude socialisten die streden voor de arbeidersklasse ooit het ‘evangelie van overvloed’ predikten, maar tegenwoordig, in koor met de Randstedelijke elite, oproepen tot matiging?

Tientallen jaren nam de armoede in de wereld af – en daarmee de honger ook. We hadden het vaak niet door, want het nieuws gaat meestal over rampen en crises. Maar terwijl de wereldbevolking groeide met miljarden, waren er steeds minder mensen met chronische honger. Helaas, die trend stagneert. De Covid-pandemie en de energiecrisis slaan diepe wonden, juist in arme landen. Daarom moeten we het hebben over honger – en wat we eraan kunnen doen. Evelijne Bruning, directeur van The Hunger Project, zet zich al haar hele werkzame leven in voor armoedebestrijding. Wat werkt? En: hoe maken we het oplosbare probleem van armoede meer urgent? Meer informatie: www.thehungerproject.nl

Even leek het zo goed te gaan met het klimaatbeleid. Het aandeel van hernieuwbare energie bleef stijgen, de prijs van windmolens en zonnepanelen bleef dalen. Maar dan stort Poetin de wereld in een energiecrisis. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit Rusland blijkt een groot probleem. Urgente vragen dringen zich op. Wie is er verantwoordelijkheid voor deze crisis? Kunnen we zonder fossiel? Zijn we niet te afhankelijk van China voor de grondstoffen voor windmolens en zonnepanelen? Journalist Roy op het Veld schreef De strijd om energie: Hoe we klem kwamen te zitten tussen energiecrisis en klimaatschade. Met hem praten we over hoe we in deze crisis terechtkwamen en hoe we eruit kunnen komen, ooit. Een gesprek over naïeve politici, drammerige activisten en gekrenkte Groningers. Bestel het boek: tinyurl.com/377rwmm6

Is het toeval dat de milieubeweging opkwam toen het geloof in God wegkwijnde? Verklaart dit waarom we de natuur zijn gaan vereren, of zien we sindsdien juist de mens als goddelijk? Is er in onze hedonistische cultuur sprake van een spirituele leegte die moet worden gevuld met een omvattend idee over het behoud van de aarde? Over deze en andere vragen gaan we in gesprek met Gijs Zwartsenberg, een filosoof met een interesse in duurzaamheid. Tijdens zijn inleidingen in filosofie voor het Humanistisch Verbond doceerde hij zowel over de traditionele milieubeweging als over de opkomst van het ecomodernisme. In deze podcast tast Gijs de verschillen en de raakvlakken af, zoekend naar een manier om bruggen te bouwen. Een podcast over God, Nietzsche, Star Trek en de grote uitdagingen van de eenentwingste eeuw. Extra filosofisch, dus de aflevering is extra lang!

Mark Boode schrijft boeken voor tieners. Hij liet zich al eens inspireren door een ecomodernistisch getinte techno-utopie. Onlangs verscheen zijn nieuwste jeugdroman, ‘Winnen van de wereld’, over een scholier die betrokken raakt bij de klimaatbeweging en een uitdagende actie organiseert. Al jarenlang kent Mark de klimaatjongeren van dichtbij. Hij is mede-oprichter van Teachers for Climate en mede-organisator van een succesvolle klimaatstaking. Ook doet hij geregeld mee aan acties van Extinction Rebellion. In dit gesprek vertelt Mark over hoe hij zich onderdompelde in de wereld van de jonge klimaatactivisten en wat hij van hen leerde. Wat moeten wij over de activisten weten, zodat wij hen beter begrijpen? Hoe past zijn affiniteit met het pragmatisme van de ecomodernisten bij de oproep om massaal onze levensstijl te veranderen? En wat kunnen onderwijzers en leerlingen doen om het onderwijs te verduurzamen? Bestel het boek: tinyurl.com/y5pfdusf