Nếu ai có hỏi mùa nào là mùa những đứa trẻ thôn quê thế hệ 7X, 8X chúng tôi ngày ấy thích nhất trong năm. Câu trả lời luôn luôn là mùa hạ. Mùa hạ, chúng tôi tạm xa mái trường về nghỉ hè giúp đỡ gia đình và được vui chơi thỏa thích. Mùa hạ, vụ gặt liền với vụ cấy, công việc nhà nông vô cùng bận rộn, khẩn trương...

Rằm tháng bảy, trăng tròn vành vạnh. Ánh trăng trong xanh, dịu dàng mơn trớn những nếp nhà, tung tẩy nghịch đùa cùng gió. Bà Thương ngồi một góc mé sân. Mỏ tóc nhòa lẫn với ánh trăng, bóng trăng ôm lấy bóng người đàn bà gầy khô, bé nhỏ.

Trưa mùa hè mưa dài miên man, nằm trong nhà Hạnh nghe thấy từ chiếc radio cũ kỹ giọng ai ngâm những câu thơ rất ngọt: “Gì sâu bằng những trưa thương nhớ. Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!”

Chiều mưa bay lất phất, giữa dòng người vội vã trên đường phố trở về nhà. Mai bỗng khựng lại khi thấy mùi khói thoảng thơm hương đồng bãi từ hàng bán ngô nướng quạt bằng than hoa nơi vỉa hè, làn khói mỏng manh bay lên trong bóng chiều đang dần sẫm lại, không nồng không cay, nhưng khiến mắt cô chợt nhòe đi.

Mỗi khi thấy mệt mỏi vì guồng quay của công việc và cuộc sống ở chốn thị thành ngột ngạt người, xe và khói bụi, tôi thường trở về làng chài ven biển, nơi tôi đã từng sống những năm tháng tuổi thơ êm đềm...

Có những dòng sông không chỉ chảy qua miền đất, mà còn lặng lẽ len vào tâm khảm con người, như sông Hồng đỏ nặng phù sa, sông Đáy lững lờ in bóng hoàng hôn, hay sông Châu Giang đang đưa nhịp chèo. Từ bao đời nay, những dòng sông ấy vẫn âm thầm nối liền bao miền đất, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình.

Tháng sáu khe khẽ gõ cửa bằng tiếng ve râm ran, bằng những tia nắng đầu mùa vừa chói trang, vừa tha thiết, gió hạ len qua ô cửa sổ thổi bay vài cánh phượng đỏ rơi trên bàn phím cũ, bầu trời dường như cao hơn, nắng như trải dài hơn và lòng người dường như cũng xốn xang hơn. Với những người làm báo, tháng sáu không chỉ là khoảnh khắc trong mùa, đó còn là dấu mốc thời gian thiêng liêng, nơi thời gian như ngừng trôi để những dòng ký ức chầm chậm trở về.

Hạ về, vạn vật bừng sáng với những tia nắng mới đầu mùa vàng óng ả, trong trẻo, lấp lánh và tinh khôi tràn ngập khắp không gian, trên tầng cao những áng mây trắng lững lờ trôi, bầu trời xanh ngắt như đang ngân vang một niềm vui sâu thẳm, gió nhẹ nhàng mơn man, tiếng chim thánh thót ngân nga mang theo một cảm xúc lạ kỳ…

Mỗi mùa trong năm đều mang đến đất trời một mùi hương rất riêng, nếu như Thu gợi nhớ bằng hương hoa sữa nồng nàn, Đông vấn vương với cái lạnh buốt của gió bấc, Xuân về thơm nồng những sắc hoa, thì Hạ mùa rực rỡ nhất trong năm lại không có một mùi hương không rõ ràng, nhưng ai đã từng đi qua chẳng thể nào quên.

Không biết từ bao giờ, cái mùa yêu thương ấy đã hằn sâu trong ký ức tôi, trở thành một phần tuổi thơ không thể quên. Mỗi độ tháng sáu về, cả bầu trời kỷ niệm cũng ùa về trong tôi, dịu dàng như cơn gió đầu hạ, len lỏi vào tim, gọi tên tha thiết-mùa lạc.

Mỗi lần về thăm quê, tôi thích cảm giác được rong ruổi đạp xe trên con đường làng mỗi buổi chiều khi hoàng hôn buông tím ngắt không gian. Con đường lượn giữa cánh đồng hai bên đường những khóm xuyến chi dại khẽ lay động, khoe sắc trắng tinh khôi trong làn gió nhẹ trước khi lụi tàn trong cái nóng như thiêu đốt của hè.

Có những khoảnh khắc trong đời khiến ta chỉ muốn dừng chân lại lặng lẽ hít một hơi thật sâu mùi hương của cỏ cây, nghe thật kỹ thanh âm trong veo của thiên nhiên và để mặc lòng mình trôi theo một điều gì đó dịu dàng. Như lúc này đây, giữa mùa hè rực nắng khi ta đứng giữa đại ngàn Cúc Phương ngỡ như vừa bước chân vào một giấc mơ dịu ngọt nơi hàng vạn cánh bướm bay lượn nhẹ tênh, mong manh như một niềm thương nhớ được đánh thức.

Không biết có cái duyên cái cớ gì tôi thường thích những màu hoa sắc tím. Tôi thương lắm một bằng lăng bên sân trường ngập nắng. Tôi lại thích ngắm nhìn những bông hoa ly tím ngát bên vườn. Và rồi tôi lại nao nao khi bắt gặp một dòng sông tím lục bình trôi. Từng chiếc lá xanh thẫm xòe to như bàn tay. Màu hoa biêng biếc dường như thẫm hơn trong chiều nắng nhạt. Màu hoa khiến lòng tôi hoang hoải trong nỗi niềm.

Hạ về! là khi những tia nắng vàng óng áng tải tràn lan trên khắp các con ngõ, nẻo đường. Hạ về! cũng là lúc khúc ca ve ngân vang liên hồi, như một bản nhạc bất tận vang vọng giữa buổi trưa nồng oi ả. Bầu trời mùa hạ cao vời vợi, thỉnh thoảng điểm xuyết những vệt mây trắng bồng bềnh, tựa những con thuyền bông khổng lồ đang du ngoạn.

Có những mùa trong năm không chỉ đơn thuần là sự chuyển giao của đất trời mà còn là khoảnh khắc đánh thức những ký ức xưa cũ, nơi lòng người rộn ràng theo nhịp trống hội, nơi những ánh đèn lung linh trong đêm lễ thắp lên bao niềm tự hào quê hương. Mùa lễ hội đến mang theo bao háo hức, nôn nao như một lời hẹn ước từ ngàn xưa vọng về.

Tháng tư. Từng sợi nắng mỏng như tơ nhện đã vương hồng lên mái bếp. Mẹ bảo, đấy là nắng non buổi sớm sau những ngày mưa xuân, mưa bụi. Nắng non khiến con người ta rạo rực, ấm áp hơn nhờ các mối tương giao, hòa quyện giữa vạn vật đất trời.

Bóng chiều về vướng vít nơi ngọn cau cuối ngõ. Hoàng hôn đổ dài trên những mo cau đứng tuổi, gió lấp loáng gọi mây trời sắp đóng cửa cài then. Chiều về mang lại cho tâm hồn người nhiều nỗi ưu tư lắng đọng, để tìm về những yêu thương.

Cuối xuân thời tiết ẩm ương quá. Mưa vừa mới lây rây rắc bụi se se lạnh, thế mà chỉ lát sau trời đã hưng hửng nắng, hiu hiu gió ấm. Thiên nhiên vừa nồng nàn tinh khôi vừa nhạt nhòa sương khói khiến cho lòng người lúc vật vã suy tư khi lại tĩnh lại trong trẻo ngây thơ như giọt sương mai buổi sớm. Chợt thấy trong cái tiết giao mùa, lòng người chung chiêng đến lạ.

Đã qua rồi những ngày nồm ẩm. Tháng Ba về, mùa Xuân ngập tràn trong nắng non, mưa bụi. Hiên nhà lích chích tiếng chim sâu. Cha ngồi bên tách trà, lặng ngắm từng giọt nước nhỏ giọt bên khung cửa sổ. Mẹ lúi húi trong vườn lặng lẽ chăm sóc từng gốc bưởi.

Tháng ba, tháng của chồi non, lộc biếc. Trời đất lúc này như thiếu nữ má ửng hồng, ánh mắt trong veo, trong mình căng đầy sức sống. Tháng ba dịu dàng đến bên ta với những màu hoa rực rỡ sắc màu trong nắng mới.