Wie wist dat dieren die leven in de Noordzee oren hebben? Die hebben ze zeker, en nodig ook! Het water van de Noordzee is troebel en ondoorzichtig. Onderwaterdieren, zoals bijvoorbeeld de bruinvis, gebruiken geluid om voedsel en partners te zoeken. Maar wat als ze niet goed kunnen horen? Menselijke activiteit veroorzaakt flink wat geluidsoverlast in het zeewater, bijvoorbeeld door schepen met hun motoren, windmolenparken waarvoor in de zeebodem wordt geheid, wetenschappers met hun sonar. Deze geluiden dragen onder water juist verder dan op land, en het onderwaterleven wordt dan ook flink gehinderd. Hierover gaat Botte Jellema in gesprek met Niels Kinneging. Niels bekijkt voor Rijkswaterstaat wat er zoal te horen is onder de waterlijn, hoe hinderlijk het onderwatergeluid is, en wat er aan gedaan kan worden.

Een klif, in Nederland. Wie kon ooit bedenken dat de Afsluitdijk zich gedraagt als een echte zeeklif? En dat daar de gekste planten groeien? De nabij wonende flora liefhebber Ben Bruinsma wel! Dus toen de renovatie van de Afsluitdijk een aantal jaren geleden begon, bekommerde hij zich om de voor ons land bijzondere planten die daar groeien. Hij verzamelde eigenhandig miljoenen zaden van de plantjes die daar groeien tussen de basaltblokken van de dijk. Waar hij ze moest laten wist hij eerst niet. Hij wilde er vooral voor zorgen dat deze bijzondere flora terug kon keren na de verbouwing van de Afsluitdijk. En het is hem gelukt, samen met Rijkswaterstaat. Sinds kort groeit er weer zeekool en zeelathyrus op Neerlands enige zeeklif, en de ecologie heeft een goede impuls gekregen door deze florist. Botte Jellema vraagt de zadenverzamelaar de oren van het hoofd.

Bruggen, meestal sta je er niet bij stil. Ze vervullen gewoon hun functie. Maar ook een brug raakt op leeftijd en moet dus eigenlijk met pensioen. En als veel bruggen tegelijk met pensioen zouden gaan, dan wordt het een hele grote klus om deze allemaal tegelijk te vervangen. En dat is nou precies de grote uitdaging waar Rijkswaterstaat de komende jaren voor staat! Want veel bruggen zijn in dezelfde periode gebouwd. Botte Jellema sprak af met bruggenspecialist Dick Schaafsma over deze enorme uitdaging.

Een snelweg vormt een enorme barrière voor dieren die over het land trekken. Daarom legt Rijkswaterstaat ecoducten aan om het voor dieren mogelijk te maken zich veilig van het ene naar het andere leefgebied te verplaatsen. Koen Krowinkel werkt als adviseur Natuur en Landschap bij Rijkswaterstaat en weet wat er nodig is om dieren over deze ecoducten te laten gaan. Samen met Botte Jellema staat hij op het ecoduct over de A73 bij Swalmen en hij vertelt over de het ‘verkeer’ op dit ecoduct.

In de nacht van 1 op 2 januari 2019 verloor het containerschip MSC Zoë een enorm aantal containers op de Noordzee. Voor Michiel Visser, nautisch adviseur bij Rijkswaterstaat, een dag die hij niet snel zal vergeten. Hij nam even een piketdienst over van een collega die naar de tandarts moest. En de nasleep van wat er toen gebeurde houdt Michiel tot op de dag van vandaag bezig. Botte Jellema ging bij hem langs en samen gaan ze vijf jaar terug in de tijd. Wat ging er mis in de stormachtige januari nacht? En wat doet Rijkswaterstaat achter de schermen bij zo’n grote ramp op zee?

Voor Rijkswaterstaat is klimaatneutraal werken en het verkleinen van de ecologische voetafdruk heel belangrijk. En gooi je dan iets weg omdat je het op die ene plek niet meer kan gebruiken? Liever niet natuurlijk! Maar wat als het gaat om een grote stalen brug? Een brug die de A27 over de Bergsche Maas voert en nog lang niet versleten is? Dan zoek je er een nieuwe bestemming voor via de bruggenbank. Botte Jellema wandelt met adviseur Circulaire Economie Barbara Kuipers onder de Keizersveerbruggen om te horen hoe dat in z’n werk gaat.

Nederland kende vroeger vele moerassen. Drassige gebieden bij de overgang van land naar zee. In onze jarenlange strijd tegen het water zijn veel van die gebieden drooggelegd, en daarmee ging het moeras verloren. Maar daar komen we nu dus van terug. Botte Jellema ging met ecoloog Rosalie Heins het nieuwe moerasgebied Trintelzand in en daar vertelt zij waarom Rijkswaterstaat het moeras terug brengt in ons landschap. En waarom dat zo belangrijkrijk is!

Rijkswaterstaat bestaat in 2023 maar liefst 225 jaar. Een mooi moment om de geschiedenis in te duiken. Historicus Toon Bosch schreef een proefschrift over de beginjaren van Rijkswaterstaat. Hij neemt Botte Jellema mee terug naar de tijd waarin Christiaan Brunings, de oprichter en eerste directeur, kwam tot deze bijzondere gebeurtenis. En hoe lang het ook geleden mag zijn, het gedachtegoed dat ten grondslag ligt aan de oprichting is, ook 225 jaar later, actueler is dan ooit!

Bij de Noordzee denk je misschien aan weidse vergezichten en oneindige leegtes… Maar niks is minder waar want de Noordzee is hartstikke vol! Met kabels en leidingen, het is een oefenterrein voor Defensie, er varen meer dan 260.000 schepen per jaar, we winnen er zand en er wordt gevist. Maar dat is nog niet alles want er komen steeds meer nieuwe activiteiten bij. Denk aan zeeboerderijen, zonne-energieparken en misschien in de toekomst wel een of meerdere eilanden. Dat wordt dringen want de Noordzee is ook een heel belangrijk natuurgebied! En naast dit alles komen er ook steeds meer windparken op zee. De windturbines zullen in de toekomst zorgen voor 75% van onze duurzame energievoorziening. Botte Jellema bezocht Bram du Saar, programmamanager windenergie op zee bij Rijkswaterstaat, en zij bespreken de drukte op de Noordzee.

Zeegras. Vroeger maakten we er dijken en matrassen van. En, het is heel goed voor de biodiversiteit van onze zeewateren. Maar het gras verdween… Met wat menselijke hulp is het nu weer terug, en het groeit! Raven Cammenga, marine bioloog bij Rijkswaterstaat weet er alles van en Botte Jellema zocht hem op bij het Wad.

Nederland warmt op. En er valt in sommige jaren véél minder regen, zowel hier, als over de grens, waardoor ook de grote rivieren minder water inbrengen. Het gevolg: droogte en watertekorten. Maar water hebben we nodig! Om te drinken, voor de landbouw, voor de natuur, maar ook om het zoute zeewater terug te dringen. Hoe gaan we om met dit nieuwe probleem? Dat is een grote opgave voor Rijkswaterstaat. Vincent Beijk werkt dagelijks tegen droogte en vertelt Botte Jellema alles over zijn werk.

Na de Tweede Wereldoorlog lagen de bruggen van Nederland er niet best bij, vele waren verwoest. En dat terwijl het verkeer vanaf de jaren vijftig een flinke spurt nam. Er moesten dus ook nog veel bruggen bij gebouwd worden, heel veel, en snel ook. Die bruggen, uit de periode van de ‘wederopbouw’, hebben goed werk verricht. Zijn ze nu toe aan pensioen? Niet zomaar. We kunnen nog lang niet zonder al deze bruggen. Rijkswaterstaat werkt daarom aan een grote opgave: renoveren en vernieuwen. Botte Jellema kijkt naar de periode van de wederopbouw en de bijzondere bruggen uit de tijd, samen met Anita Blom van de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed.

De Nieuwe Waterweg, gewoon een stukje kanaal van 7 kilometer. Een doorgraving van Rotterdam naar de Noordzee dat alweer 150 jaar geleden geopend werd. Dus zo nieuw is deze waterweg ook niet meer. Maar het is dankzij dit kanaal dat Rotterdam kon uitgroeien tot een wereldhaven. En dit stukje waterweg herbergt meer dan alleen maar water. Een Panamees schip zonk er in de jaren 50 tijdens een erbarmelijke storm en ligt nog steeds op de bodem. Evenals een schat uit de tweede wereldoorlog. En dankzij de Nieuwe Waterweg ontstond 150 jaar geleden ook Hoek van Holland. Botte Jellema sprak af met Henk van der Lugt, inwoner van Hoek van Holland, actief in de historische vereniging en niet in de laatste plaats gepensioneerd loods. Vele jaren heeft hij de grootste schepen ter wereld over dit beroemde kanaal geloodst en voor hem heeft de Nieuwe Waterweg weinig geheimen.

Al eeuwenlang vechten we tegen het water. Maar wat als we nu eens met de kracht van de natuur gaan samenwerken? Wat zou er gebeuren als we een gigantische berg zand voor de kust leggen en het daar dan een decennium met rust laten? Dat was de vraag bij het begin van de Zandmotor. Het is nu tien jaar later en Botte Jellema neemt een kijkje samen met projectleider Carola van Gelder. Wat blijkt? Wind en water doen hun het werk beter dan gedacht!

Dorpen verzwolgen, heel veel mensen verdronken, maar één baby overleeft de vloed. Waar gaat dit over? Is dit een onheilspellend toekomstbeeld als gevolg van klimaatverandering? Nee, het is de Sint Elisabethsvloed, en die is 600 jaar geleden. Waarom herdenken we deze vloed eigenlijk nog, en wat hebben al die watersnoodrampen uit een ver verleden ons nog te vertellen? Botte Jellema gaat op zoek naar het verhaal.

De Flevopolder viel droog in 1968. Het is nog steeds de grootste door mensen gemaakte polder ter wereld. Landbouw, wonen, en industrie konden van start gaan in deze nieuwe polder. Maar al snel kwam ook de natuur zijn aandeel opeisen, en veranderde de kijk op natuur in Nederland. Mennobart van Eerden begon 40 jaar geleden als jonge bioloog bij Rijkswaterstaat om te werken aan natuurontwikkeling. Met Botte Jellema wandelt hij door de Oostvaardersplassen en vertelt erover.

Vroeger gingen mensen er nog speciaal naar staan kijken en het was het symbool van de moderne tijd. Nu is het een onvermijdelijke ergernis in het dagelijks leven. De file natuurlijk! Botte Jellema blikt terug met ANWB-historicus Hans Buiter op dit wonderlijke fenomeen.

Evacuaties, zandzakken voor de deur, het leger die de lege huizen kwam beschermen. In de jaren ’90 overstroomde eerst de Maas, en twee jaar later de Maas én de Rijn… iets wat maar eens in de 250 jaar kon gebeuren, vond kort na elkaar plaats. En dus werd het tijd voor een nieuwe aanpak: Ruimte voor de Rivier. Botte Jellema spreekt met Hans Brouwer aan de oevers van de Waal om terug te blikken op dit gigantische project.

Het is het grootste natuurgebied van Nederland, een van de meest bijzondere kraamkamers ter wereld, én het staat de UNESCO werelderfgoed lijst. Botte Jellema wandelt met Rick Hoeksema over het Wad en ontdekt waarom dat zo is.

De A10. De enige ronde snelweg van Nederland is 30 jaar geworden. Maar hoe blij is Amsterdam met ‘zijn’ snelweg? Botte Jellema ging op zoek naar het antwoord.