Przy kawie, przy herbacie, przy okazji, przy obcych i znajomych – każda rozmowa jest inna. A gdyby tak spotkać się przy słowie? Porozmawiać o jego sile, smaku i brzmieniu. O tym, które słowa lubimy, a których chcemy unikać; o języku, który nas otacza, i naszym stosunku do niego. Do rozmowy na te tematy zapraszam osoby, dla których język jest narzędziem pracy, partnerem i przyjacielem w codziennym życiu. Do usłyszenia - Mateusz Adamczyk. Nowe odcinki od poniedziałku do czwartku. #slowa #jezyk #przyslowie
All content for PrzySłowie is the property of Polskie Radio S.A. and is served directly from their servers
with no modification, redirects, or rehosting. The podcast is not affiliated with or endorsed by Podjoint in any way.
Przy kawie, przy herbacie, przy okazji, przy obcych i znajomych – każda rozmowa jest inna. A gdyby tak spotkać się przy słowie? Porozmawiać o jego sile, smaku i brzmieniu. O tym, które słowa lubimy, a których chcemy unikać; o języku, który nas otacza, i naszym stosunku do niego. Do rozmowy na te tematy zapraszam osoby, dla których język jest narzędziem pracy, partnerem i przyjacielem w codziennym życiu. Do usłyszenia - Mateusz Adamczyk. Nowe odcinki od poniedziałku do czwartku. #slowa #jezyk #przyslowie
Czy zielone liście cykorii mogą mieć cokolwiek wspólnego z popularnym "cykorem" czyli strachem? Tym razem zajmujemy się wyrażeniami, których używamy na określenie sytuacji wywołujących niepokój. W pochodzenie jednego z nich zamieszany jest nawet św. Piotr! Intrygujące jest też "bezpieczeństwo", wywodzące się z określenia "bez pieczy", a więc bez opieki. Dlaczego zatem zaczęło znaczyć coś zupełnie przeciwnego?
Powiedzenia "mówić bez ogródek", "owijać w bawełnę” czy "opowiadać banialuki" może już nieco wyszły użycia ale nie mamy kłopotu aby odgadnąć ich znaczenie. Gorzej z odpowiedzią na pytanie skąd się wzięły te powiedzenia. I właśnie to wyjaśniamy w kolejnym odcinku naszego cyklu.
Autor cyklu - Mateusz Adamczyk, w odpowiedzi na pytanie słuchacza, przedstawia kilka koncepcji pochodzenia tego wulgarnego powiedzenia. Dodatkowo dowiadujemy się także skąd się wzięła w tym powiedzeniu... bania i cóż to właściwie jest.
Słowa, które brzmią zupełnie inaczej: "prysznic", "nikotyna", "gadżet". Co może je łączyć. Wszystkie pochodzą d nazwisk wynalazców. Ciekawe historie powstania nazw przedmiotów...
8 lipca w Pałacu Rzeczypospolitej po raz 25. wręczono nominacje do tytułu Mistrza Mowy Polskiej. Ilu Mistrzów Mowy mamy w Polsce? Skąd pomysł na taki plebiscyt i jaki jest jego cel? Rozmowa z organizatorami konkursu: Danutą Jakubowską i Piotrem Kossakowskim.
Skąd się wzięły takie słowa jak: "na pohybel", "sczeznąć" czy "nieboszczyk"? Czy ich znaczenie zmieniało się wraz z upływem lat? Dziś są już rzadko używane i może właśnie dlatego warto je przypo,mieć.
Wbrew pozorom interpunkcja w języku polskim jest bardziej logiczna i naturalna niż w innych językach. Abyśmy zapamiętali zasady cytuje pomocny język, rozkłada też na czynniki zadanie złożone - abyśmy zrozumieli wyjątki od reguł.
Czym się różni język migowy od... miganego? Autor opowiada o różnicach i zasadach, które dotyczą tych dwóch sformułowań. Dodatkowo zawraca uwagę jak i kiedy powinniśmy pisać "Głuchy", a kiedy "głuchy".
Czy słowa: "liść", "list" i "listopad" mają ze sobą coś wspólnego? skąd się wzięły słowa "facet" i... "fikuśny". Czy ich pochodzenie da się logicznie wytłumaczyć?
Etymologia tych najpowszechniejszych i ich historia powiązana m.in. z... niemiłymi zapachami i kurami oraz innymi nieoczywistymi skojarzeniami. Dodatkowo trochę też o przekleństwach i różnicach z wulgaryzmami.
Wiele wyrazów w potocznej polszczyźnie ma swój rodowód w gwarze więziennej, z czego na co dzień nie zdajemy sobie sprawy. Zdarza nam się "kminić", wyrażać zadowolenie słowem "git" czy "kimać" - drzemiąc. W tym odcinku wiele przykładów napisanego w wyjątkowych okolicznościach leksykonu autorstwa Klemensa Stępniaka.
Jedną z naszych ulubionych aktywności narodowych jest "błędologia stosowana". Z czujnością wychwytujemy moment, gdy ktoś powie lub napisze -"wziąść" czy -"poszłem" albo niepoprawnie użyje słowa "bynajmniej". Ale rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, że to co dziś uznajemy za błąd, w przyszłości możemy uznać za poprawne. W historii naszego języka to zjawisko naturalne. O tym, prof. Ewa Rudnicka – językoznawczyni z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Czy pogardliwe określenie "czubek" ma coś wspólnego z ptasim czubkiem, czy zakonnym kapturem? W tym odcinku o pochodzeniu słowa "szur". Także o tym, jak mówić o chorobach psychicznych właściwie i z szacunkiem, a także, które potoczne określenia w polszczyźnie pochodzą z języka psychiatrii.
Pan Sylwester zapytał o powiedzenia z cząstką "do-". W tym odcinku o tym, skąd wzięło się wyrażenie "do cna", oznaczające opróżnienie czegoś do końca. Dawniej zdarzało się komuś zapytać "do kiego diaska?" lub zakląć "do diaska!". Temu określeniu blisko już "do licha" - podobieństwa między nimi przybliża autor. Na koniec "dopóki, dopóty" i zasady użycia tej konstrukcji.
Powiedzieć "dziękuję" po wspólnej podróży między piętrami? Czy wypada przywitać się w toalecie? Tym razem o języku z perspektywy kultury i dylematach związanych z interakcjami w tych miejscach.
Poduszka, jak się okazuje, nazewniczo niewiele ma wspólnego z uszami. W tym odcinku analiza językowa pochodzenia przedmiotów związanych ze snem. Są więc poduszki (a nie podgłówki), jaśki, kołdra i prześcieradło. Niektóre z tych wyrazów mają korzenie w języku tureckim, ukraińskim i włoskim.
Mamrotanie, szept, płacz czy śmiech. Blisko 5% populacji regularnie mówi przez sen - jak się okazuje, zgodnie z zasadami gramatyki! Często nawet prowadzimy złożone dialogi. Ale co tak naprawdę wyrywa się z naszych ust, gdy śpimy? W tym odcinku o najczęściej wypowiadanych przez sen słowach.
Czasem - ą, innym razem - oł, jeszcze innym - om. Tym razem przysłuchujemy się błędnej wymowie końcówek wyrazów. Niektóre z tych błędów wywodzą się z gwar. Powstaje więc dylemat, jak traktować ich pojawienie się w oficjalnej komunikacji. Innym przykładem jest wymowa kończącego wyraz - ę. W tym odcinku o tym, jak wystrzegać się hiperpoprawności.
Przy kawie, przy herbacie, przy okazji, przy obcych i znajomych – każda rozmowa jest inna. A gdyby tak spotkać się przy słowie? Porozmawiać o jego sile, smaku i brzmieniu. O tym, które słowa lubimy, a których chcemy unikać; o języku, który nas otacza, i naszym stosunku do niego. Do rozmowy na te tematy zapraszam osoby, dla których język jest narzędziem pracy, partnerem i przyjacielem w codziennym życiu. Do usłyszenia - Mateusz Adamczyk. Nowe odcinki od poniedziałku do czwartku. #slowa #jezyk #przyslowie
