Protesty przeciwko podwyżkom cen żywności w czerwcu 1976 roku nie były dla władz zaskoczeniem. Nie podejrzewały one jednak, że największe nasilenie wystąpień będzie miało miejsce w Radomiu i Płocku.

W najnowszym odcinku podcastu „Rzeczypospolite” prof. Antoni Dudek rozmawia z dr Magdą Szcześniak – kulturoznawczynią z Uniwersytetu Warszawskiego i autorką książki „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce”. To rozmowa o emocjach związanych z awansem, o napięciach klasowych, rozczarowaniach i nadziejach – a także o tym, jak socjalistyczne marzenie o równości zderzało się z rzeczywistością.

Szybkie, surowe i podporządkowane ideologii – takie były niemieckie sądy specjalne działające w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945. Orzekały w sprawach kryminalnych, gospodarczych i politycznych, wydając wyroki w trybie błyskawicznym, często zgodnie z politycznymi dyrektywami. Niemal wszyscy sędziowie byli członkami NSDAP. O tym, jak funkcjonowały te instytucje, dlaczego miały taką siłę rażenia i jak wyglądał aparat sądowy okupanta, opowiada w podcaście Rzeczypospolite" dr Konrad Graczyk z Uniwersytetu Śląskiego, autor książki „Niemieckie sądy specjalne w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945”. Rozmowę prowadzi prof. Antoni Dudek.

Maj to miesiąc szczególny w życiu marszałka Józefa Piłsudskiego. To właśnie w tym miesiącu dokonał zamachu stanu, znanego jako przewrót majowy. O tym ważnym w historii Polski wydarzeniu opowiada prof. Andrzej Chojnowski. 12 maja przypada też 90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego.

Zdolny, sprytny, hamletyzujący, słaby, dążący za wszelką cenę do utrzymania władzy. Istnieje wiele określeń, za pomocą których można opisywać postać gen. Wojciecha Jaruzelskiego. W jaki sposób zbliżyć się do prawdy historycznej na jego temat? Gościem audycji był dr Robert Spałek z Instytutu Pamięci Narodowej, redaktor naukowy wydanej właśnie pracy zbiorowej "Dekada Jaruzelskiego. Z historii politycznej PRL 1980–1989/90".

Gościem dzisiejszych "Rzeczypospolitych" był prof. Marcin Kruszyński - historyk wojskowości z Uniwersytetu w Siedlcach oraz Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie.

Jaki był stan ich wykształcenia? Jak duży odsetek trafił tam z nakazu pracy? Co łączyło te osoby? W jaki sposób werbowali agentów? Jak spędzali czas wolny? Jaki był ich stosunek do partii?   

Wojna, spiski, głód, hiperinflacja, kryzys gospodarczy, zdrada sojuszników. Dwudziestolecie międzywojenne było czasem wybuchających raz po raz kryzysów, a nie spokoju i stabilizacji. W jaki sposób sobie z nimi radzono? 

Otwieranie korespondencji, podsłuchy, listy do Polskiego Radia i Telewizji Polskiej, rozmowy z tajnymi współpracownikami - między innymi w ten sposób badano nastroje społeczne w Polsce Ludowej. Jaki użytek robiła z tej wiedzy władza? Kto zapoczątkował badania metodami quasi-socjologicznymi? Profesor Antoni Dudek zaprasza do nowego odcinka podcastu "Rzeczypospolite".

Masakry ludności cywilnej, gwałty i deportacje. 80 lat temu rozegrały się zdarzenia, które z czasem zyskały miano Tragedii Górnośląskiej. Stały za nią Armia Czerwona i NKWD.

Był legendą szczecińskiej "Solidarności". W 1981 roku stanął do walki o fotel przewodniczącego związku jako kontrkandydat Lecha Wałęsy. Zyskał poparcie jednej czwartej delegatów.

W audycji "Rzeczypospolite" mówiliśmy o powstaniu państwa wczesnopiastowskiego jako skomplikowanym splocie świadomych decyzji i historycznych przypadków.

Wojna się kończy. Sowieci na nowo wytyczają granice Europy Wschodniej. Rozpoczyna się wielka wędrówka ludów. Oficjalnie to "dobrowolna ewakuacja".

Dlaczego jednostki i społeczeństwa kolaborują? Czym kolaboracja różni się od zdrady? Co powoduje, że niektóre przypadki kolaboracji są rozgrzeszane, a inne potępiane przez otoczenie?

W 1979 roku twórcy Konfederacji Polski Niepodległej deklarowali, że ich celem jest odzyskanie przez Polskę niepodległości i upadek systemu komunistycznego. Ogłosili, że KPN jest pierwszą od powstania żelaznej kurtyny niezależną partią polityczną, która legalnymi metodami chce pozbawić władzy polskich komunistów.

Książka "Konflikt pamięci. Polska po przemianach systemowych 1989 roku" przedstawia spory nt. wydarzeń historycznych. W audycji z cyklu "Rzeczypospolite" dr Anna Ratke-Majewska - politolog z Uniwersytetu Zielonogórskiego i autorka książki - opowiedziała o największych takich dyskusjach. Pierwszą z nich był spór o ocenę Powstania Warszawskiego.

Romuald Spasowski i Zdzisław Rurarz to wysocy rangą dyplomaci w PRL, którzy zdecydowali się poprosić o azyl w USA. Miało to miejsce tuż po wprowadzeniu stanu wojennego w naszym kraju. Prof. Patryk Pleskot, autor książki "Rurarz, Spasowski - żywoty równoległe", zdradził w audycji "Rzeczypospolite" motywacje obu dyplomatów oraz opowiedział o ich karierach i życiu po ucieczce.

Komunistyczna Polska w powszechnej opinii uchodzi za państwo, z którego było ciężko wyjechać. W ten sposób wyglądała polityka komunistów w pierwszych latach. Później jednak rzeczywistość była inna. O wyjazdach zagranicznych w PRL w audycji "Rzeczypospolite" w Programie 2 Polskiego Radia opowiedział prof. Dariusz Stola.

Warszawa ma bogatą, ale i trudną historię. Prof. Błażej Brzostek w książce "Wstecz. Historia Warszawy do początku" przedstawia ją z perspektywy zbioru indywidualnych doświadczeń. W audycji "Rzeczypospolite" opowiedział o tym, dlaczego wybrał taki sposób przedstawienia historii miasta oraz odpowiedział na zarzuty o pokazywaniu tylko złej strony Warszawy.

Gościem audycji z cyklu "Rzeczpospolite" był Przemysław Prekiel, autor książek poświęconych działalności polskich socjalistów.