Nederland zit op slot, en alleen met scherpe keuzes en samenwerking tussen regio’s en overheden kan de transitie naar een duurzame, inclusieve en concurrerende economie slagen. Tijdens de Trendtalk van Platform31 bespraken experts en beleidsmakers de ruimtelijk-economische toekomst van Nederland.
Onder leiding van moderator Thomas van Zijl gingen Joost van Hoorn (Platform31), Frank van Oort (Erasmus Universiteit), Marcel Michon (Buck Consultants International), Leonie Oosterwaal (provincie Utrecht) en Marja Appelman (Platform31) in gesprek over de grote uitdagingen voor Nederland. Denk aan stikstofproblematiek, netcongestie, ruimtegebrek en een stagnerende arbeidsproductiviteit.
Begrippen als ‘klaplopers’, ‘kwetsbaren’ en ‘zelfredzamen’ weerspiegelen veronderstellingen over hoe mensen zich gedragen, wat ze kunnen en willen. Deze beelden beïnvloeden niet alleen het beleid, maar ook de manier waarop we met bewoners communiceren. In deze Podcast31 gaat Dore van Duivenbode met drie experts in gesprek over mensbeelden, taal en beeldvorming bij armoede en schulden, hoe deze doorwerken in beleid en vooral: wat we daaraan kunnen doen om dit tegen te gaan.
Klaplopers, profiteurs, kwetsbaren. Berekenend, rationeel of juist zelfredzaam. Ten grondslag aan beleid liggen mensbeelden: veronderstellingen over wat mensen willen, kunnen, hoe ze zich gedragen. Het idee over wie wíj, burgers, zijn. Deze mensbeelden hebben veel invloed op hoe beleid uitpakt en dat kan problematisch zijn: als het mensbeeld onbedoeld stigmatiseert of vernedert, of bepaalde groepen uitsluit. Ook de communicatie met bewoners wordt door het gebruikte mensbeeld beïnvloed. Taal- en beeldgebruik kan hierdoor (onbedoeld) stigmatiserend zijn en leiden tot onbegrip en weerstand.
In deze aflevering van Podcast31 duiken we in het thema mensbeelden en hoe deze doorwerken in beleid rondom armoede en schulden. Dore van Duivenbode gaat in gesprek over conformeren, gevoel versus feitelijke constateringen, het inbrengen van de systeemwereld in de leefwereld (in plaats van andersom), het ongemakkelijke gesprek met elkaar aangaan, tegenmacht en vuur. Dat doet zij met de volgende drie experts:
Naast nieuwbouw is het beter en slimmer benutten van bestaande woningen een kansrijk instrument om het enorme tekort aan woonruimte aan te pakken. Het kabinet Schoof noemt het als één van de prioriteiten in haar regeerprogramma. Beter benutten kan op verschillende manieren. Een one-size-fits-all benadering werkt niet: Nederland heeft huishoudens in verschillende soorten en maten, met elk hun eigen woonwensen. Belangrijk dus om per stad, wijk en doelgroep te kijken waar kansen, behoeften en belemmeringen liggen. Het vraagt lef en gezamenlijke inzet van gemeente, rijksoverheid en woningcorporaties om het delen en splitsen van woningen te stimuleren en op te schalen. En om de haken en ogen in de praktijk weg te nemen.
Over wat daarbij komt kijken, gaat Thomas van Zijl (BNR) in deze podcast in gesprek met drie beleidsmakers uit een grote stad, een kleinere gemeente en het ministerie:
Hoe kunnen bestuurders in een regio zorgen voor een eerlijke verdeling van huisvestingsvragen van aandachtsgroepen, ondanks verschillen in meningen en lokale omstandigheden? In deze podcast delen ervaren bestuurders hun inzichten en strategieën voor succesvolle besluitvorming en samenwerking. We bespreken hoe zij processen ontwerpen, vraagstukken ontrafelen, perspectieven delen en vertrouwen opbouwen om tot breed gedragen oplossingen te komen.
Dore van Duivenbode interviewt drie gasten over hun ervaringen en inzichten:
Vooral de grote groep niet-koplopers bepaalt het tempo van de energietransitie. Het loont daarom om hun bereidheid om te investeren in nieuwe energie te stimuleren en hen ertoe te bewegen hun dagelijkse gewoonten aan te passen. Daarvoor zijn verschillende aanpakken nodig, die rekening houden met de emoties en beweegredenen van deze groep. Liefst drempelverlagende maatregelen, met oog voor de financiële draagkracht van de verschillende groepen, toegespitst op de lokale situatie en met enige mate van rijksregie.
Focus verbreden
In de energietransitie richten beleidmakers zich vooral op koplopers en voorlopers, maar degenen die niet tot die groep behoren en hun beweegredenen zijn minstens net zo belangrijk om de energietransitie te kunnen versnellen. Veel mensen vrezen voor wat de energietransitie betekent voor hun werk, hun portemonnee en voor hun dagelijkse routines, zoals reizen, koken, douchen en het huis verwarmen. Ze moeten afstappen van wat ze gewend zijn en dat zorgt voor twijfel, onzekerheid en soms zelfs voor angst en rouw. Wie deze transitie wil versnellen, moet de emoties serieus nemen en erop inspelen. En zich realiseren dat koplopers en het peloton uiteenlopende aanpakken vragen. En dat is belangrijk omdat dat peloton wel over de streep moet komen. Hoe organiseer je dat als gemeente, zonder onnodig tempo te verliezen? En waar gebeurt dit al succesvol?
Thomas van Zijl (BNR) gaat in deze podcast over deze onderwerpen in gesprek met:
Nederlandse steden zoeken naar mogelijkheden om de juiste bedrijven op de juiste plek te kunnen vestigen. Het huidige financiële en juridische instrumentarium is daarvoor in de meeste gevallen ontoereikend. De provincie Utrecht en de regio Drechtsteden tonen aan dat herstructurering toch mogelijk is. Om hun aanpak ook elders in Nederland uit te rollen, is onder meer een landsdekkend revolverend investeringsbudget nodig, geïnspireerd op de impulsaanpak winkelgebieden.
Zoektocht naar een nieuwe ruimtelijke economie
Stedelijke bedrijventerreinen staan onder druk. Steeds vaker veranderen zij in gemengde woon-werkgebieden. Hoewel deze transformatie kansen biedt voor bepaalde typen bedrijvigheid, blijkt uit onderzoek dat betaalbare bedrijfsruimte voor creatieve startende ondernemers én traditionele beroepsgroepen steeds schaarser wordt. Bovendien vraagt de circulaire economie juist om méér (milieu)ruimte voor maak- en productiebedrijven, bij voorkeur op watergebonden locaties. Dit leidt tot een complexe puzzel. Er is weinig schuifruimte voor het herhuisvesten van bedrijven die moeten wijken voor woningbouw. Ook netcongestie en versnipperd eigendom maken herstructurering ingewikkeld. Dit alles vraagt om een nieuwe rol en aanpak voor overheden.
Deelnemers aan deze Trendtalk
Over deze onderwerpen gaat Thomas van Zijl (BNR) in deze podcast in gesprek met:
Niet alleen kinderen hebben behoefte aan fijne speelplekken. Kindvriendelijke openbare ruimte kan zorgen voor meer gezondheid, beweging en sociale cohesie voor alle buurtbewoners. Goed ingerichte speelplekken kunnen de samenhang en leefbaarheid in de wijk versterken. Belangrijk dus dat gemeentelijke beleidsmakers zich inleven in de belevingswereld van de kinderen en hen en andere doelgroepen actief betrekken bij het creëren en beheren van die plekken. Krachtenbundeling met corporaties, scholen en partijen die zich inzetten voor de buurt en het stimuleren van sport en bewegen biedt kansen.
Buiten spelen is niet alleen ontzettend leuk; het levert ook een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling en gezondheid van kinderen. Onderzoek wijst uit dat kinderen die veel buiten spelen zich motorisch, mentaal en sociaal beter ontwikkelen en ook op latere leeftijd meer bewegen.
Het is dus van belang om de openbare ruimte in bestaande én nieuwe wijken kindvriendelijk in te richten. Liefst op zo’n wijze dat niet alleen de jeugd ervan profiteert, maar ook andere wijkbewoners. Maar hoe doe je dat? Wat maakt de openbare ruimte kindvriendelijk? Hoe kun je ervoor zorgen dat de voorzieningen die je aanbiedt aansluiten bij de behoeften van kinderen? En hoe zorg je ervoor dat ook de belangen van hun wijkgenoten gediend zijn? Waar moet je rekening mee houden en wat bepaalt het succes?
Thomas van Zijl (BNR) gaat hierover in deze podcast in gesprek met:
Met een korte introductie op dit onderwerp door Astrid van Egmond, projectleider sociale inclusie en leefbaarheid bij Platform31 en als onderzoeker betrokken bij de publicatie Kindvriendelijke openbare ruimte.
In deze Podcast31 aflevering Zorggeschikt wonen zijn we te gast in woonzorgcentrum Humanitas Deventer met drie experts die het voortouw hebben genomen in het agenderen en ontwikkelen van nieuwe woonvormen. Journaliste Dore van Duivenbode gaat in gesprek met:
Laten we geen minister van sociale zaken, maar een minister voor bestaanszekerheid aanstellen, die aan de slag gaat met het vereenvoudigen en harmoniseren van wet- en regelgeving en verordeningen in het sociale domein. We moeten durven kiezen en schrappen in dit complexe stelsel, zodat professionals er in de praktijk beter mee uit de voeten kunnen en inwoners er écht bij gebaat zijn. En prioriteit geven aan het zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen, lasten verlagen en toeslagen beter laten werken en het verhogen van het sociale minimum.
Deze en andere wensen geven experts in deze Trendtalk podcast mee aan het nieuwe kabinet. Thomas van Zijl (BNR) begeleidt het gesprek hierover tussen:
Een langjarige strategie én structureel geld zijn nodig voor de economische ontwikkeling van Nederland. En slimme coalities waarin partijen zich gezamenlijk, elk vanuit hun kracht en op verschillende schaalniveaus, inzetten voor het versterken van onze regio’s, met oog voor hun onderlinge verschillen. Er zijn al goede voorbeelden waarbij Rijk en regio’s succesvol samenwerken.
Dat en meer stellen experts in deze Trendtalk podcast onder leiding van Thomas van Zijl (BNR):
De productie van duurzame energie neemt rap toe. Mooi, maar het brengt ook nieuwe opgaven met zich mee. Zo is draagvlak onder omwonenden en het meeprofiteren door de omgeving van de opbrengsten wenselijk maar niet vanzelfsprekend. Hetzelfde geldt voor voldoende ruimte op het elektriciteitsnet. In deze podcast vragen we ons af of en hoe de energieambities en de voorwaarden die provincies daaraan verbinden met elkaar verenigbaar zijn en wat er gebeurt als dat niet zo blijkt te zijn. Zijn de waterstofambities die in veel provinciale bestuursakkoorden worden behandeld bijvoorbeeld realistisch? Wat is de toekomst van wind en zon op land? Hoe relateert het aan de netcongestie? En wat vergt dit alles van het Rijk, provincies, gemeenten en andere partijen?
Deze en andere vragen legt Thomas van Zijl (BNR) in deze podcast voor aan:
De vraag naar woonruimte is veel groter dan het aanbod. Dus moet er meer en sneller gebouwd worden, vinden ook provincies. Zij stellen daarvoor de komende jaren geld, capaciteit en kennis ter beschikking. Hun bijdragen lopen uiteen van aanjaagteams en fondsen tot het opzetten van pools met flexibel inzetbare experts. In deze Trendtalk vragen we ons af óf en hoe de aanpakken die zijn gekozen door de verschillende provincies écht gaan zorgen voor meer tempo in de woningbouw. En of er daarbij voldoende aandacht is voor toekomstbestendigheid en voor het benutten van de bestaande woningvoorraad, zoals door woningdelen en woningsplitsen. Gemeenten en woningcorporaties zijn nu aan zet. Kunnen zij met dit beleid uit de voeten?
Deze en andere vragen legt Thomas van Zijl (BNR) in deze Trendtalk voor aan:
Wonen in je vertrouwde huis en omgeving, ook als je ouder wordt. Dat is voor veel ouderen belangrijk. Maar wat als je moeite krijgt om het huis te onderhouden en de zolder al jaren niet meer wordt gebruikt? En je de trap alleen zittend nog op kan? Voor buitenstaanders is het makkelijk: zij vragen zich af waarom iemand niet verhuist. Maar deze beslissing is voor veel ouderen niet zo eenvoudig. Ondertussen zetten het Rijk, gemeenten, woningcorporaties en andere partijen sterk in op doorstroming van senioren. In deze Podcast31 gaat Dore van Duivenbode met experts hierover in gesprek.
Door met name ouderen stimuleren om toekomstgeschikt te wonen, kan er een verhuisketen tot stand komen. Zo ontstaat doorstroming op de woningmarkt. Doorstroming is daarbij geen doel op zich, maar een manier om meer woningen beschikbaar te krijgen en meer mensen passend te laten wonen. Zo wonen meer mensen in een woning die past bij hun situatie.
In deze Podcast31 gaat Dore van Duivenbode in gesprek met:
Je stapt de deur uit, maakt een ommetje, een praatje met de buurvrouw, doet wat boodschappen bij de winkel om de hoek… ‘t Klinkt dorps, maar overal - ook in grotere steden - is ‘de buurt’ ons ankerpunt. Daar, in die paar straten, dat ene pleintje, komen we samen, voelen we ons thuis. Langer thuis wonen vraagt om een leefomgeving die gezond, veilig en sociaal is. Die komt niet vanzelf tot stand.
De inrichting van een buurt bepaalt hoe mensen bewegen, elkaar ontmoeten en naar elkaar omzien. Vergrijzing, individualisering en digitalisering vragen om nieuwe (ruimtelijke) strategieën voor de wijk. Wat is nodig en hoe kunnen we hierop inspelen met uitvoeringsprogramma’s wonen en zorg of buurtagenda’s? BuurtSaam helpt gemeenten en hun lokale netwerken van bewoners, welzijn, wonen, ontwerp en inrichting dit te onderzoeken, ontwikkelen en uit te voeren.
In deze Podcast31 gaat Dore van Duivenbode hierover in gesprek met:
Meer informatie over BuurtSaam: https://www.platform31.nl/artikelen/doe-mee-werken-aan-een-gezonde-leefomgeving-in-een-sociale-buurt/
Wat als je jouw grond moet laten onderlopen of de komende zomer vreest; hoe overleeft jouw akker nog een jaar extreme droogte. Allemaal willen we een gezonde omgeving. Geen verontreinigende uitstoot, een bodem vol leven, vitale ecosystemen. Maar ons landschap verandert ingrijpend. Door de klimaatcrisis, en door hoe wij ermee omgaan. Wat doet dat met ons? In deze special van Podcast31 'Platteland klimaatbestendig' kijken we vanuit de psyche van de mens naar het veranderende klimaat, daar waar de pijn als eerste gevoeld wordt: in het landelijk gebied.
In deze Podcast31 gaat podcastmaker Dore van Duivenbode in gesprek met:
Heb je interesse om mogelijk als lokale partij betrokken te zijn bij het MANTRA-project? Stuur dan een email naar de volgende onderzoekers van het MANTRA-project: su-mia.akin@maastrichtuniversity.nl of alette.opperhuizen@wur.nl.
Jongeren die een strafbaar feit hebben gepleegd of ernstige gedragsproblemen hebben, kunnen in de forensische jeugdzorg terechtkomen. Ze verblijven dan bijvoorbeeld in een justitiële jeugdinrichting, in de gesloten jeugdzorg op een groep met andere jongeren, of gaan wekelijks of soms zelfs dagelijks naar een ggz-instelling om daar behandeling te krijgen. Maar veel van deze jongeren lijken niet heel gemotiveerd om die behandeling te volgen. Behandelmotivatie is wél heel belangrijk voor het behalen van positieve behandelresultaten. En een lage behandelmotivatie voorspelt juist uitval en recidive. Wat kunnen we daaraan doen? Hoe zorgen we ervoor dat jongeren in de forensische jeugdzorg meer gemotiveerd worden? Onderzoeksinstituut IVO deed hier, in opdracht van het programma Kwaliteit Forensische Zorg Jeugd, onderzoek naar.
In deze podcast gaat Margriet Lenkens (onderzoeker van het IVO) in gesprek met Malcolm, die zelf vanwege delictgedrag in de forensische jeugdzorg terechtkwam. Ook spreekt ze met therapeut en onderzoeker Thimo van der Pol. Met Malcolm en Thimo had ze het over behandelmotivatie in de forensische jeugdzorg en wat we kunnen doen om deze te vergroten als jongeren minder gemotiveerd zijn. Daarnaast vertelt Simone ’t Hooft (onderzoeker IVO/Platform31) je meer over de resultaten van ons onderzoek.
Wil je meer weten over ons onderzoek naar behandelmotivatie in de forensische jeugdzorg? Check dan ons rapport en onze factsheet.
Wonen, als je ouder bent... Als je prima uit de voeten kunt in jouw appartement, maar contact met de jonge generatie mist. Of als je gehecht bent aan ‘t huis waar je al jaren woont en de kinderen hebt grootgebracht. Wat maakt verhuizen dan de moeite… waard?
Van de 900.000 nieuwbouwwoningen reserveert het kabinet er zo’n driehonderdduizend voor ouderen; een grotere en meer diverse groep; vaker alleenstaand is, zonder kinderen, meer eigen woningbezit en een groei van Nederlanders met een migratieachtergrond. Hoe willen onze ouderen wonen en wat zijn hun behoeften? Hoe ontstaat versnelling in het realiseren van geclusterd woonvormen voor ouderen en hoe zit het met betaalbaarheid?
In deze Podcast31 gaat podcastmaker Dore van Duivenbode, in gesprek hierover met:
Een drugsverslaving wordt veelal gezien als een chronische (hersen)ziekte, maar mensen kunnen wel degelijk herstellen van een verslaving en daarbij groeien op persoonlijk, sociaal én maatschappelijk gebied. Een drugsverslaving te boven komen is geen aan- of uitknop, maar een langdurig en complex proces. Thomas Martinelli (Onderzoeksinstituut IVO) deed hier vijf jaar onderzoek naar en schreef erover in zijn proefschrift dat hij op vrijdag 3 februari 2023 verdedigde. In deze podcast vertelt Martinelli over de resultaten van zijn onderzoek.
In de podcast bespreken we onder andere:
Meer lezen?
Download het proefschrift van Martinelli: https://ivo.nl/publicaties/op-zoek-naar-herstel-een-verkenning-van-nieuwe-gebieden-van-herstel-bij-drugsverslaving-via-mensen-herstelwegen-en-beleid/ Of bekijk alle gerelateerde artikelen blogs en video’s hier: https://ivo.nl/recovery-pathways/
Zes jaar, zoveel eerder overlijden praktisch opgeleiden gemiddeld dan mensen met een theoretische opleiding. Vijftien jaar leven zij in minder goed ervaren gezondheid. Schrikbarende getallen. Mensen met een lagere sociaaleconomische status wonen niet altijd in de meest groene en gezonde wijken. Daar kunnen gemeenten iets aan doen. De grootste gezondheidswinst is te bereiken door in deze wijken nog sterker vergroenen.
Welke kennis is beschikbaar over groen en welke gezondheidsdoelen levert groen op? Waarom moeten we juist inzetten op groen in lage SES wijken? Wat is bekend uit onderzoek en hoe vertaal je dit naar de beleid en praktijk? Gaat een groennorm als de 3 – 30 – 300 helpen [uitzicht op 3 bomen uit je raam, 30% bladerdek in de buurt en op 300 m afstand een park]? Deze podcast belicht de meerwaarde van groen voor de gezondheid, en die gezien de klimaatopgave ook zo welkom is.
In deze Podcast31 gaat journaliste Dore van Duivenbode, in gesprek hierover met:
Vorige week maakte minister De Jonge bekend dat 13 gemeenten en een samenwerkingsverband financiële ondersteuning krijgen voor woningbouwprojecten die bijdragen aan de versnelling van tijdelijke huisvesting. Dit is de eerste bekendmaking in het kader van de Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen. Tijdens een webinar op 15 november legde De Jonge uit waarom het zo belangrijk is om flexwoningbouwprojecten te versnellen en wat hiervoor nodig is. Daarnaast gaven toonaangevende experts antwoord op uw meest prangende vragen.
Liever terugkijken? Dat kan hier.
