Kunsthistoricus Michiel Plomp schreef het boek 'Utrechtse tuinen, speelhuisjes en lusthoven. De groene geschiedenis van de Domstad 1122-1800'. Achter kloostermuren, tussen kanunnikenhuizen en langs de grachten lag eeuwenlang een verrassend groen Utrecht. De podcast begint met uitzicht op de achtertuin van Michiel aan de Nieuwegracht en eindigt bij het plantentheater in Flora's Hof naast de Domtoren, waar drie generaties Van Lunteren bijzondere planten kweekten maar ook tuinen en huizen ontwierpen. (foto André Russcher)

Vanuit Landhuis Oud Amelisweerd een gesprek met beeldend kunstenaar Janneke Kornet. Zij laat zich voor haar locatiegebonden kunst inspireren door de geschiedenis. Haar project 'Moes langs de Kromme Rijn' gaat over de land- en tuinbouwcultuur van de 17e en 18e eeuw en de bereiding van plantaardig voedsel. De podcast komt vanuit de keuken van landhuis Oud Amelisweerd, waar haar werk te zien is en waar ze ook proeverijen houdt met ingrediënten uit de moestuin van het landgoed. (Foto: Vince van der Heijden)

Neerlandicus en kunstverzamelaar Lex van de Haterd, kenner van het culturele tijdschrift De Gemeenschap dat in 1925 voor het eerst in Utrecht verscheen. Aan dit blad van 'jonge katholieken' waren bekende schrijvers en kunstenaars verbonden, zoals Jan Engelman en Charles Eyck, maar ook niet-katholieken als de architecten Sybold van Ravesteyn en Gerrit Rietveld. Onlangs is het dubbeldikke themanummer van Tijdschrift Oud-Utrecht verschenen over De Gemeenschap als sluitstuk van allerlei activiteiten in het herdenkingsjaar.

Vanuit de Buurkerk: gesprek met Dieuwke van der Poel, universitair hoofddocent Nederlandse literatuur voor 1500 aan de Universiteit Utrecht. Zij is gespecialiseerd in het laatmiddeleeuwse lied en schrijvende vrouwen. Ze deed onderzoek naar het werk van de Utrechtse Suster Bertken (Berta Jacobsdochter), die van 1457 tot 1514 kluizenares was in de Buurkerk. Samen met zangeres Margot Kalse reconstrueerde Dieuwke de melodie van de liederen van Suster Bertken, waarover ze onlangs mocht vertellen op BBC Radio 3: https://www.bbc.co.uk/sounds/play/m0028lcw

Vanuit het oude PEGUS-kantoor aan de Keulsekade (onderdeel van Campus Werkspoor) een gesprek met Bert Poortman, kenner van industrieel erfgoed. In het Jaarboek Oud-Utrecht schreef hij over de geschiedenis van de elektriciteitsvoorziening in Utrecht. Vandaar ook de locatie van de podcast-opname: het hoofdkantoor uit 1953 van het Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleverinsgbedrijf (PEGUS). Ook vertelt Bert over de parallellen met de huidige energietransitie en over zijn betrokkenheid bij de Utrechtse Stichting voor het Industrieel Erfgoed (USINE).

Conservator Katrien Timmers van Kasteel de Haar vertelt over de speciale rondleiding 'In dienst van de adel' over het personeel en hun (slaap)vertrekken. Ook aan bod komt de expositie 'In de ban van de middeleeuwen' bij Museum Catharijneconvent, waar kunststukken uit het kasteel te zien zijn. Etienne baron van Zuylen van Nijevelt verzamelde die samen met zijn echtgenote Hélène de Rothschild op instigatie van architect Pierre Cuypers.

Mede vanwege Open Monumentendag (14 september, thema: verbindingen) komt deze aflevering uit het Maliebaanstation, nu Spoorwegmuseum. Dit station aan de Oosterspoorweg bestaat 150 jaar. Arjan den Boer spreekt met kunsthistoricus Victor Lansink, vakspecialist historisch beeldmateriaal bij Het Utrechts Archief. Daarnaast publiceert hij veel over spoorweggeschiedenis, zoals de 'Atlas van de Verdwenen Spoorlijnen' (2016) en dit jaar het boek over de Oosterspoorweg. Hij vertelt hoe de 'zijtak' van deze spoorlijn naar Utrecht Maliebaan tot stand kwam, maar ook over zijn grote fascinatie voor 'Railtrash'.

Oprichter Wim van Scharenburg vertelt over het ontstaan van het Museum van Zuilen. De toenmalige gemeente Zuilen ging in 1954 op in Utrecht. Vanwege de fabrieken Werkspoor en Demka werd er veel gebouwd. De huidige tentoonstelling Etalage naar het Verleden gaat over de vele winkels die Zuilen had. In het najaar volgt een expositie over woningbouw: Bouwen voor de buurt.

In de korte serie over vernieuwde Utrechtse musea, groot en klein: directeur Lysette Jansen van het Volksbuurtmuseum in Wijk C. Zij vertelt over het ontstaan van het museum vanuit de wijkbewoners zelf. Ook leidt ze ons rond door de nieuwe, frisse opstelling die toch nog veel vertrouwde elementen bevat.

Bart Rutten, artistiek directeur van het Centraal Museum, leidt ons rond door de nieuwe vaste opstelling Collectie Centraal. Ook vertelt hij hoe kunst en stadsgeschiedenis gecombineerd zijn. Er is veel aandacht voor diversiteit — in de breedste zin van het woord.

Ter gelegenheid van 100 jaar historische vereniging Oud-Utrecht gaat het Jaarboek 2023 over 'historische cultuur': de veranderende omgang met het verleden. Fred Vogelzang, historicus en redactielid van het Jaarboek, vertelt over de beeldvorming rond Utrechtse kastelen en buitenplaatsen. Zo kreeg Slot Zuylen, waar de podcast is opgenomen, pas rond 1970 aandacht voor Belle van Zuylen als 'feministe'. Aan bod komen ook films, roleplaying en zelfs tatoeages.

Vanaf de tentoonstelling 'Cape X Utrecht' in de Academie Galerie (AG) van de HKU aan de Minrebroederstraat een gesprek met cultuurhistoricus Nancy Jouwe. Zij is medesamensteller van de tentoonstelling en van het boek 'Slavernij en de stad Utrecht' (2021). Wat was de band van Utrecht met de Kaapkolonie door de eeuwen heen? Hoe herken je het koloniale verleden in het heden?

Reina de Raat, conservator medische en tandheelkundige collectie, over het vernieuwde Universiteitsmuseum Utrecht en de zaal 'Uitdokteren'. Het rijke medische erfgoed van Utrecht komt aan bod aan de hand van professor Jan Bleuland, wasmodellenmaker Petrus Koning, oogarts Franciscus Donders en mejuffrouw Jans Schuiringa, eerste vrouwelijke lector tandheelkunde.

Joep Haffmans is antiekhandelaar en verzamelaar van Utrechtse kunst uit het Interbellum, onder meer van Erich Wichman. Hij was een van de eerste abstracte kunstenaars van Nederland. Na een bezoek aan het Italië van Mussolini geloofde Wichman dat het fascisme de oplossing bood. Haffmans: 'Ik deel zijn gedachtegoed niet, maar ik vind het wel fascinerend.' De podcast komt vanuit het voormalige stadszendingskerkje aan de Hoogravenseweg waar Haffmans sinds 1978 woont en werkt. (Foto: André Russcher)

Vanuit Museum Hoge Woerd een gesprek met gemeentelijk archeoloog Eric Graafstal over 25 jaar archeologie in Leidsche Rijn, waarbij hij vanaf het begin betrokken was. Als kind, opgegroeid in Vleuten-De Meern, zocht hij hier al naar Romeinse spullen. Weinig plekken zijn zo intensief door archeologen onderzocht als Leidsche Rijn. Bijna 140 opgravingen leverden vele vondsten en nieuwe inzichten op, vooral over de Romeinse limes maar ook over de bronstijd en de vroege middeleeuwen.

Vanuit Café Kalff een gesprek met universitair docent Publieksgeschiedenis, Educatie en Burgerschap Marijke Huisman over de Utrechtse Regenboogcanon (www.queerustories.nl). Bij de rijke historie van de Utrechtse lhbti+-gemeenschap komen o.a. het woord 'Utrechtenaar' aan bod en vrouwenboekhandel De Heksenkelder (nu Savannah Bay). Hoe geven groepen telkens nieuwe betekenis aan het verleden?

De bevlogen cultuurhistorica Llewellyn Bogaers bestrijdt historische vooroordelen en maakt zich sterk voor sociale cohesie. Vanuit Grand Hotel Karel V (het Duitse Huis) vertelt zij over haar proefschrift 'Aards, betrokken en zelfbewust', waarin ze een andere kijk geeft op de reformatie. En over haar nieuwe onderzoek: 'Van der Aa tot IJsbrandi. Clanstrijd in middeleeuws Utrecht (1100-1600)'. Hierover geeft Llewellyn op 27 november 2022 een lezing: http://levendverledennu.nl/wp-content/uploads/2022/10/Poster-lezing-Van-der-Aa-tot-IJsbrandi-2-2-27-11-2022.pdf

Vanuit Paleis Lofen een gesprek met historicus en archivaris Kaj van Vliet van Het Utrechts Archief. Hij is kenner van de stadsrechtoorkonde die 900 jaar geleden op deze plek werd getekend door de Duitse keizer. Hij vertelt wat we allemaal wel, maar veel ook niet weten over het stadsrecht. Ook komt het boek aan bod dat Kaj samen met Bettina van Santen schreef: 'Gekomen om te blijven, 900 jaar Utrecht' waarin de stadsgeschiedenis wordt vertelt aan de hand van nieuwkomers. Aanleiding is de 'Nacht van de Utrechtse Geschiedenis' op 8 oktober, waar beide auteurs een presentatie zullen geven over dit boek.

Bettina van Santen is architectuurhistoricus bij de gemeente Utrecht. In deze podcast vertelt ze over jonge monumenten uit de wederopbouw en de recente 'Post 65'-periode. Aanleiding is het themanummer van Tijdschrift Oud-Utrecht over 50 jaar zorg voor Utrechts erfgoed. Ook komt het nieuwe boek aan bod dat zij samen met Kaj van Vliet schreef: 'Gekomen om te blijven, 900 jaar Utrecht'. De podcast komt vanuit de Johanneskerk in Overvecht uit 1966, een jong monument waar Bettina van Santen vaak komt.

Deze podcast komt vanuit de Domkerk: een gesprek met de spraakmakende kunsthistorica Sanne Frequin. In haar recente proefschrift geeft zij een frisse blik op het grafmonument van Gwijde van Avesnes in de Dom, zoals al blijkt uit de titel: 'Propaganda in steen'. Ook ontdekte zij dat het monument ooit bont beschilderd was en liet ze een deel in 3D reconstrueren. Waar komt haar fascinatie voor de middeleeuwen vandaan? Foto: Angeliek de Jonge