Les armes de la critique Joanna Van der Heyden Joanna Van der Heyden werpt een intrigerende blik op hoe muziekjournalisten tussen 1830 en 1880 via smaak, roddel en ideologie de burgerlijke identiteit mee vormgaven en het maatschappelijke debat beïnvloedden. Tussen 1830 en 1880 speelden muziekjournalisten een invloedrijke rol in het muzikale en maatschappelijke leven. Ze begeleidden luisteraars in hun muzieksmaak en presenteerden muziek als een middel tot sociale regulering, terwijl ze ook ruimte lieten voor roddel en sensatie. Vanuit een overwegend antiklerikale, liberale en stedelijke invalshoek droegen zij bij aan het sociale en politieke discours. Hun positie stelde hen in staat om burgerlijke normen te verspreiden en de waardering voor de West-Europese muziekcultuur te bevorderen. Vrouwelijke musici en publiek werden getoetst aan conventies; emancipatorische stemmen klonken nauwelijks. De muziekpers bewaakte als het ware de burgerlijke identiteit. Bio Joanna Van der Heyden Joanna Van der Heyden (°1952) studeerde geschiedenis en criminologie aan de VUB. In december 2024 verdedigde ze aan de Universiteit Antwerpen haar proefschrift “Les armes de la critique” - Het sociaal- cultureel narratief van de muziekjournalist: Belgische muziek- en kunsttijdschriften en hun melomaan publiek (1830-1880). Ze bouwde een loopbaan uit bij BRT3, Radio 3 en Klara als presentator, recensent en producer. Nottebohmlezing op zondag 2 november 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Negentien Negentien - van trauma tot fictie Nottebohmlezing door Aline Sax Met haar nieuwe roman schetst Aline Sax een ontroerend en historisch doorleefd portret van de Westhoek na WO I. Ontdek tijdens deze lezing hoe ze bronnenonderzoek omzet in meeslepende fictie die blijft raken. Op 11 november 1918 zwegen de wapens. Maar de oorlog was niet voorbij. Voor zij die hem hadden meegemaakt, brak een moeilijke tijd aan van verwerking. Hoe bouw je je leven weer op? Hoe geef je alles wat je hebt meegemaakt een plaats? Hoe vind je een evenwicht tussen verdergaan en herinneren? Die vragen stellen de personages zich in de nieuwe roman van Aline Sax. Het boek schetst een ontroerend beeld van de Westhoek in het eerste jaar na de Eerste Wereldoorlog. Een plek waar Britten en Belgen, burgers en militairen, levenden en doden met elkaar in contact kwamen. In deze lezing schildert Aline Sax aan de hand van de bronnen die ze voor haar onderzoek gebruikte een beeld van deze fascinerende periode en licht ze toe hoe historisch onderzoek op een invoelbare manier tot fictie herwerkt kan worden, zonder de historische waarachtigheid te verliezen. Een korte bio: Aline Sax (Antwerpen, 1984) is historica en auteur van romans voor zowel kinderen, jongeren als volwassenen. Haar versroman "Wat ons nog rest, over de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog in Berlijn", won in 2025 de Boon Literatuurprijs. In september verscheen haar nieuwste roman voor volwassenen Negentien Negentien, over het trauma van de Eerste Wereldoorlog. Nottebohmlezing op zondag 26 oktober 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Tom Lanoyes boeken zijn telkens ook verschenen in een bibliofiele editie. De gevierde schrijver toont en vertelt over zijn bibliofiele oeuvre én zijn bijzondere band met uitgever Boris Rousseeuw. Goede vriend Rudy Vanschoonbeke leidt de lezing in en licht de kennismaking tussen Tom en Boris toe. Tom Lanoye (1958) is romancier, dichter, columnist, theaterauteur en performer. Hij schreef bestsellers als Ten oorlog, Het goddelijke monster, Het derde huwelijk, Zuivering en De draaischijf. Veel van zijn proza is verfilmd en er werd werk van hem vertaald of gespeeld in meer dan vijftien landen. Als eerste ooit werd hij bekroond met de drie grootste oeuvreprijzen van ons taalgebied: de Gouden Ganzenveer (2007), de Constantijn Huygensprijs (2013) en de Prijs der Nederlandse Letteren (2024). Foto: Arthur Los Nottebohmlezing op zondag 25 mei 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Het verlangen naar zee Nottebohmlezing door Jeroen Cornilly Jeroen Cornilly doet ons verlangen naar zee en brengt voor het eerst het grote verhaal van twee eeuwen kusttoerisme en bouwen aan zee. De Belgische kust ontwikkelde zich in de loop van de negentiende eeuw tot een belangrijke vakantiebestemming voor een elitair publiek uit vijf continenten. Na de Eerste Wereldoorlog werd het de vakantiebestemming bij uitstek van zowat elke Belg. Tweehonderd jaar vakantie aan zee heeft zijn sporen nagelaten in het verstedelijkte landschap van de kust. Architecten uit heel België leverden een belangrijke bijdrage aan hoe de kust evolueerde en er vandaag nog uitziet. De aanwezigheid van al deze architecten – soms met één gebouw, soms de spiegel van een architectencarrière – maakt dat de Belgische kust een boeiende staalkaart van de Belgische architectuurgeschiedenis biedt. Bio Jeroen Cornilly Jeroen Cornilly (°1974) is licentiaat in de kunstwetenschappen, master in de monumentenzorg en doctor in de ingenieurswetenschappen (architectuur). Hij was bijna twintig jaar verbonden aan de Dienst Erfgoed van de Provincie West-Vlaanderen. Sinds 2018 is hij archivaris in het Letterenhuis. Hij doet onderzoek naar diverse aspecten van de Belgische architectuurgeschiedenis van de negentiende en de twintigste eeuw. In 2024 publiceerde hij Het verlangen naar zee. Tweehonderd jaar vakantie aan zee en bouwen aan de kust. Momenteel werkt hij aan een boek over het bouwen in Brugge in de periode 1795-1975. Nottebohmlezing op zondag 4 mei 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Miræus Lecture • Pierre Assenmaker & Valérie Leyh Christoph Plantin, a player in a multilingual book market. A tour through the Namur collection of Plantin editions 19 maart 2025 om 18u30 Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen In 2020, the already impressive collection of Plantinian editions held at the Bibliothèque Universitaire Moretus Plantin (BUMP) in Namur was considerably enriched by the exceptional collection of Philippe de Dorlodot. The 500th anniversary of Plantin’s birth and the arrival of these new editions provided an opportunity to explore this collection in greater depth and to present it in a book that aims to reconcile scientific rigour with a general public approach. Our conference will present the results of this project, focusing on the issue of multilingualism and translation in Plantin’s work as a printer and publisher. We will show that the angle of translation makes it possible to observe multiple characteristics of these works: their material aspect, their role within a network of humanists or a particular political context, and even, in some cases, the singular history of particular copies. Pierre Assenmaker en Valérie Leyh zijn verbonden aan de Université de Namur.

Nottebohmlezing door Tine De Koninck Tine De Koninck gaat tijdens haar muzikale lezing in op het bijzondere liedboek voor Dorothea de Berti. In 2023 kon de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience het liedboek voor de Antwerpse Dorothea de Berti verwerven, een uniek manuscript dat in 1621 werd samengesteld ter gelegenheid van haar verloving. Dit prachtig gekalligrafeerde album weerspiegelt de artistieke en literaire smaak van de elite in de Zuidelijke Nederlanden, met Franse hofliederen, liefdesemblemen en poëzie van grote dichters. Tijdens deze lezing wordt de inhoud en cultureel-historische context van dit waardevolle handschrift besproken. Ze wordt muzikaal begeleid door het vocaal ensemble Lyra Antiqua o.l.v. Jan Van Elsacker en luitist Tom Van Eygen van de Podiumacademie Lier, die enkele liederen uit het handschrift laten weerklinken.  Bio Tine De Koninck Tine De Koninck is doctor in de Nederlandse letterkunde en gespecialiseerd in zeventiende-eeuwse literatuur uit de Zuidelijke Nederlanden. Ze publiceert voornamelijk over de vroegmoderne liedcultuur. Momenteel is ze werkzaam als onderwijsdocent aan de Universiteit Antwerpen en de KU Leuven, en is ze beleidsmedewerker bij het Vlaams Talenplatform. Nottebohmlezing op zondag 16 maart 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Nottebohmlezing door Martin Schoups In Meesters van de straat toont Martin Schoups hoe Antwerpen in de loop van de negentiende eeuw de meest gepolariseerde stad van het land werd. Antwerpen is een verdeelde stad en dat is al een hele lange tijd zo. In Meesters van de straat toont Martin Schoups hoe Antwerpen in de loop van de negentiende eeuw de meest gepolariseerde stad van het land werd. Liberalen en conservatieven vlogen elkaar in de haren. De bitse schoolstrijd zette de stad onder hoogspanning. Maar ook op andere terreinen werd het hommeles. Politieagenten kregen het zwaar te verduren in de volksbuurten van de stad. Tijdens stakingen zaten stakende arbeiders ‘onderkruipers’ achterna om hen hardhandig mores te leren.  Blote vuisten, gebroken ramen, getier en gebrul: dit boek neemt je mee langs woelige Antwerpse straten en pleinen. Betogers en stakers lopen er kriskras door elkaar. Aan de hand van talloze kleine artikeltjes uit de krantencollectie van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience reconstrueert de auteur de sfeer van al die betogingen, stakingen en vechtpartijen in de stad.   Vanwaar die strijd, vraag dit boek zich af. In die jaren – het laatste kwart van de negentiende eeuw – was de stad letterlijk uit haar voegen gebarsten. De oude stadsmuren waren verdwenen, nieuwe stadsdelen ontwikkeld, en de bevolking was in twintig jaar tijd verdubbeld. Die stormachtige ontwikkelingen zetten traditionele ideeën over gemeenschap en identiteit op de helling. Van wie was de stad? Wie hoorde er bij de stad en wie niet? Als ingebeelde 'spiegel van de gemeenschap' vormden de Antwerpse straten het brandpunt van deze strijd. Laat je meevoeren door een verdeelde stad onder hoogspanning.  Bio Martin Schoups Martin Schoups (1992) is historicus. Zijn werk ligt op het kruispunt van sociale en politieke geschiedenis. Straatprotest, sociale bewegingen, politiek retoriek: de afgelopen jaren publiceerde hij over verschillende thema’s. In 2022 promoveerde hij aan de UGent met een proefschrift over straatprotest in de negentiende eeuw in Antwerpen. De handelseditie van dat proefschrift verscheen in 2024 bij Amsterdam University Press: Meesters van de straat. Samen met prof. dr. Antoon Vrints schreef hij in 2018 ook het boek De overlevenden. De Belgische oud-strijders tijdens het interbellum. Nottebohmlezing op zondag 16 februari 2025 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

De gedaanteverwisseling. Franz Kafka en de geboorte van Paul van Ostaijen als prozaïst Nottebohmlezing door Matthijs de Ridder Dit najaar geven we het woord aan auteurs en onderzoekers die op basis van de rijke collectie van de Erfgoedbibliotheek nieuw werk hebben gepubliceerd. Matthijs de Ridder vertelt waarom die ene bijzondere druk van Franz Kafka in onze collectie Paul van Ostaijen inspireerde als prozaïst.  Op 6 juni 1924 overleed Franz Kafka aan tuberculose. Anders dan in dit Kafka-jaar stonden de kranten destijds nauwelijks stil bij de dood van de Tsjechische schrijver. Kafka was nog een onbekende in de Lage Landen. Paul van Ostaijen toonde zich wél bijzonder aangedaan. Hij vertaalde meteen een aantal van Kafka's vroege teksten en schreef een persoonlijke nota over de schrijver die was gestorven aan de ziekte die hij op dat moment wellicht al door zijn eigen lichaam voelde razen.  Bio Matthijs de Ridder Matthijs de Ridder belicht in deze lezing de bijzondere band tussen Franz Kafka en Paul van Ostaijen. Hij bladert door Van Ostaijens exemplaar van Die Verwandlung dat recent door de Erfgoedbibliotheek werd verworven en laat zien dat hoe de leergierige schrijver zijn komische talent scherpte aan het proza van Kafka. Hij staat bovendien stil bij de curieuze gelijkenissen tussen Van Ostaijens groteske Het gevang in de hemel (1920) en Kafka’s verhaal Een hongerkunstenaar (1921).

Nottebohmlezing door Bart De Wever Dit najaar geven we het woord aan auteurs en onderzoekers die op basis van de rijke collectie van de Erfgoedbibliotheek nieuw werk hebben gepubliceerd. Bart De Wever doet het verhaal van Antwerpen uit de doeken, en daarvoor had hij onze collectie nodig. Het verhaal van Antwerpen geeft inzicht in de geschiedenis van de stad. Het vertelt waar we vandaan komen, helpt ons te begrijpen wie we zijn en biedt inspiratie om te beseffen wie we willen worden. Uit de verhalen blijkt een liefde voor de stad en een liefde voor de stadsgemeenschap die er thuis is. ‘Het burgemeesterschap is niet gewoon een mandaat van de kiezer. Het is een ambt waarin je groeit. En terwijl je geleidelijk aan met dat ambt versmelt, geraak je in de ban van de stad. Antwerpen heeft een enorm mooi verhaal te vertellen. Maar dat verhaal vertelt ook iets over ons. De stenen van de stad spreken niet alleen over het verleden. Ze maken ons niet alleen fier uit nostalgie. Ze geven ons kracht om zelfbewust een nieuw elan te geven aan onze stadsgemeenschap. Net daarom is het zo belangrijk om dat verhaal te vertellen. Het verhaal van Antwerpen.’ — Bart De Wever Nottebohmlezing op zondag 17 november 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Nottebohmlezing door Steven Van Impe Dit najaar geven we het woord aan auteurs en onderzoekers die op basis van de rijke collectie van de Erfgoedbibliotheek nieuw werk hebben gepubliceerd. Steven Van Impe neemt je mee naar 1140 toen het oudste boek van Antwerpen geschreven werd. Het Missaal van Berchem is het oudste boek uit Antwerpen. Het werd geschreven rond het jaar 1140 in de verdwenen Sint-Michielsabdij. Zo’n driehonderd jaar later verhuisde het boek naar Berchem, waar het eeuwenlang gebruikt, bewaard en gekoesterd werd. Wat is dat Missaal van Berchem juist? Wat staat erin? Wie heeft het gemaakt? Hoe heeft het al die eeuwen overleefd? Op een deel van die vragen kunnen we nog geen uitgebreide of volledige antwoorden geven: het onderzoek is in veel opzichten nog maar net begonnen. Maar we weten toch al genoeg voor een eerste kennismaking. Gedigitaliseerde versie Bekijk het Missaal van Berchem hier alvast integraal online: https://dams.antwerpen.be/asset/dXfKYTVEkDSNJimKZQq7Njk7. Blader door de 205 gedigitaliseerde folio's of bladen van dit eeuwenoude manuscript. Je kan inzoomen op de kleinste details. Veel kijkplezier! Bio Steven Van Impe Steven Van Impe is master in de geschiedenis (Universiteit Gent) en de informatie-en bibliotheekwetenschappen (Universiteit Antwerpen) en doctor in de Letterkunde (Universiteit Antwerpen). Hij werkt sinds 2006 als conservator oude drukken en handschriften inde Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, en doet onderzoek naar de geschiedenis van de boekdrukkunst in de Zuidelijke Nederlanden in de zeventiende en achttiende eeuw. Nottebohmlezing op zondag 27 oktober 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Dit najaar geven we het woord aan auteurs en onderzoekers die op basis van de rijke collectie van de Erfgoedbibliotheek nieuw werk hebben gepubliceerd. Nico Wouters onderzocht hoe Antwerpen zich verzette tegen de Duitse bezetting. Iedereen heeft al wel eens gehoord van de belangrijke rol die het Antwerpse verzet speelde bij de bevrijding van de haven in 1944. Maar waar kwam dat verzet vandaan? Het verzet in Antwerpen blijft vaak nog een grote onbekende. Het boek ‘stad in verzet’ brengt voor het eerst onze kennis samen. Hoe ontstond het verzet in Antwerpen en wat waren de belangrijkste organisaties? Welke rol speelde het verzet in de Antwerpse context? En bestond er zoiets als een specifiek Antwerps verzet? In zijn lezing, geeft Nico Wouters eerst een algemeen overzicht en de belangrijkste conclusies. Hij gaat ook in op de belangrijkste kenmerken van het verzet in Antwerpen en wat ons dat kan leren over het verzet in Vlaanderen en België. Bio Nico Wouters Nico Wouters is hoofd van het Studiecentrum Oorlog en Maatschappij (CegeSoma/Rijksarchief) en gastdocent aan de Universiteit van Gent. Hij is een specialist van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse herinneringspolitiek. Hij publiceerde onder meer Oorlogsburgemeesters (2004), de Führerstaat (2007), Gewillig België (2007, als co-auteur) en Bezet Bedrijf (2023) over de NMBS en de deportaties.   Nottebohmlezing op zondag 6 oktober 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Hoe klimaatverandering ons erfgoed bedreigt en wat daaraan te doen valt Lezing & paneldiscussie In het boek 'De toekomst van het verleden' luidt de Nederlandse kunsthistoricus Thijs Weststeijn de noodklok: klimaatverandering is een steeds grotere bedreiging voor ons erfgoed. Wereldwijd lopen musea, archieven, erfgoedbibliotheken, maar ook monumenten, binnensteden en cultuurlandschappen acuut gevaar. Naar aanleiding van het boek organiseerden deBuren en FARO een discussie in onze schitterende Nottebohmzaal op dinsdag 4 juni 2024. De stijgende zeespiegel bedreigt Venetië, in Pakistan overstromen de 4.500 jaar oude ruïnes van Mohenjo Daro. Door inklinking van de Engelse veengrond bezwijkt de Muur van Hadrianus en door de toename van zout ontploffen de bakstenen van het opgegraven Babylon. Dichter bij huis beginnen de houten palen onder Amsterdam te rotten en door de waterbom in het oosten van België in 2021 liepen de collecties van archieven, musea en andere erfgoedplekken onherstelbare schade op. Tal van musea zijn al begonnen om hun collecties te verplaatsen naar klimaatbestendige depots. Maar of dat soelaas biedt? Ook in Vlaanderen en Nederland staat het onderwerp steeds hoger op de agenda. In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience ging Thijs Weststeijn in op de voornaamste punten in zijn boek. Vervolgens ging hij onder leiding van VRT-journalist Ann De Bie in gesprek met Bert Watteeuw (directeur Rubenshuis en Rubenianum) en Anne van Oosterwijk (directeur Collectie Musea Brugge). Hoe bedreigt de klimaatverandering erfgoed in de Lage Landen en welke locaties staan nu al onder druk? Hoever staan we met de bescherming van ons tastbare verleden? Gastheer was Thomas Martin van de Erfgoedbibliotheek. Podcast Beluister hier de integrale podcast van deze verhelderende avond.

Tom Dieusaert vertelt over het gevecht van één man tegen de machtigste multinational van de zeventiende eeuw: de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Een gevecht ‘waarbij hij anderhalf miljoen gulden zou verliezen maar toch zijn eer zou bewaren.’ Na de scheiding van de Nederlanden door de Tachtigjarige Oorlog was Isaac le Maire één van de honderden calvinistische, kapitaalkrachtige Antwerpse kooplui die einde zestiende eeuw in Amsterdam neerstreken. Daar werd hij een van de pioniers van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Maar zijn individualistische en tegendraadse karakter bracht hem onvermijdelijk op ramkoers met het staatsmonopolie van de VOC. Hij was betrokken bij de ontdekking van wat New York zou worden door Henry Hudson. Hij werd een vertrouweling aan het hof van de Franse koning Hendrik IV. En uiteindelijk zou hij de doorgang ontdekken tussen de Atlantische en Stille Oceaan: de mythische Kaap Hoorn. Tom Dieusaert deed historische onderzoeksjournalistiek en volgde het spoor van deze fascinerende figuur van Antwerpen, Egmond, Den Helder en Amsterdam tot in Patagonië en Kaap Hoorn. Nottebohmlezing op zondag 26 mei 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience’

Een vlaag van natte hond wurmt zich door dikke blauwe wierookwolken in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. De penetrante geur van lijken in ontbinding vermengt zich met de parfumwalm van opgetutte kooplui. Aan een van de tientallen zijaltaren rinkelt voor de honderdste keer een bel. Orgelspel en klokkengelui overstemmen de kreet van een marktkramer bij het portaal. In het schemerduister, langs monumentale schilderijen en fluwelen gordijnen, turen heiligen naar de wirwar van kerkgangers. En wat te denken van de vrouwen die afgehakte vingers onder het altaar verstoppen? Laat je in ‘De geuren van de kathedraal’ (genomineerd voor de Libris Geschiedenisprijs 2023) meevoeren naar een van dé hotspots van de 16de eeuw: de Onze-Lieve-Vrouwekerk, vanaf 1559 de kathedraal van Antwerpen. Dit majestueuze bouwwerk was het kloppend hart van de stad, waar diepgelovige parochianen het pad kruisten met hondenslagers, pelgrims en veehandelaars. De religieuze sereniteit was er soms ver te zoeken. Het boek vloeit voort uit Wauters’ onderzoek waarmee ze promoveerde aan KU Leuven – Kunstwetenschappen. Haar proefschrift, getiteld ‘De beroering van de religieuze ruimte’, behandelt de oorspronkelijke omgang met religieuze voorwerpen. Het verloren gegaan interieur van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk vormt het dynamische decor voor de zintuiglijke waarnemingen van geestelijken en parochianen. Door hun ervaringen te spiegelen aan de breed verspreide kennis van de zintuiglijke waarnemingen, wordt de beleefde realiteit in een logische, relateerbare structuur geplaatst. Quasi anekdotische gegevens en subjectieve getuigenissen worden via deze weg gebruikt om de fysieke en spirituele beleving van kerkgangers te achterhalen. Wendy Wauters (°1983) behaalt in 2005 haar master Beeldende Kunsten aan St. Lukas Brussel. Na een loopbaan als art director gaat ze van start met de studie Kunstwetenschappen aan KU Leuven. In december 2021 promoveert ze aan haar alma mater met een meermaals bekroond proefschrift over de belevingswereld van de laatmiddeleeuwse kerkganger. Sinds 2022 werkt Wauters als hoofd collectievorming non-fictie voor de Antwerpse bibliotheken. Ze is een veelgevraagd spreker en houdt ervan om de kleine verhalen van de 16de eeuw voor het voetlicht te brengen. Nottebohmlezing op zondag 14 april 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience’

Alexander Reeuwijk neemt je mee in de tijd, op ontdekkingsreis, einde achttiende, begin negentiende eeuw. Vaar mee naar het machtige eiland Nieuw-Guinea op het fluitschip La Coquille waar ook René Primevère Lesson aan boord was als scheepschirurg, apotheker en natuuronderzoeker. En zoek mee op de levende exemplaren van de mythische paradijsvogels in de vrije natuur, die in de lucht op een vallende ster gelijken. ‘ De kleine paradijsvogels vliegen sierlijk en met een golvende vlucht; de flankveren zijn achteloos weggestopt en vormen een gracieuze en luchtige pluim, die in de lucht op een vallende ster lijkt.’ De afgelopen eeuwen zijn er tal van prachtige, rijk geïllustreerde dierenboeken gemaakt, waarin wetenschap en kunst op een natuurlijke manier samenvallen. De Antwerpen Zoo bezit een grote collectie dierenboeken, die ze de sinds 2007 in langdurige bruikleen hebben gegeven aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Samen met Steven van Impe en Hay Wijnhoven heeft schrijver Alexander Reeuwijk, twee boeken uit die collectie, een monografie over paradijsvogels van Richard Bowdler Sharpe en een boek over duiven van Coenraad Jacob Temminck en Pauline Knip - de Courcelles, opnieuw uitgegeven en voorzien van inzichtelijke en informatieve inleidingen. Twee boeken, gemaakt door verschillende makers, over verschillende vogelsoorten in een verschillende periode en met een verschillende techniek. In deze lezing vertelt Reeuwijk over deze verschillende aspecten, maar het belang van dit soort vogelboeken en uiteraard ook over de vogels zelf, ondersteund door mooie afbeeldingen uit de boeken. Nottebohmlezing op zondag 17 maart 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

Al eeuwenlang heeft de mens de neiging om dingen te verzamelen en te bewaren, altijd koortsachtig op zoek naar nieuwe aanvullingen. Wat bezielt de verzamelaar? Wat schuilt er achter die bezitsdrang? Achter de zoektocht naar veel van hetzelfde? Verzameld! gaat over de passie van verzamelende mannen én vrouwen: kunstenaars en schrijvers, architecten en pantologen, filosofen en gewone mensen. Het gaat over het instrumentarium van de verzamelaar en waar die zijn bezittingen bewaart: huizen worden niet alleen verzameld, maar ook speciaal gebouwd om collecties in onder te brengen. Inge Misschaert verzamelde verhalen over historische en hedendaagse verzamelaars, en bracht ze onder in dit boek. Inge Misschaert (1974) is germaniste, historica, kunsthistorica en archivaris. Ze geeft deeltijds les aan een middelbare school en aan de Universiteit van Gent. Daarnaast werkt ze aan een proefschrift over de Gentse architect-verzamelaar Pierre-Jacques Goetghebuer (1788-1866). Nottebohmlezing op zondag 25 februari 2024 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

In haar bakboek 'Van wafel tot koek' verrast Ysewijn de lezer met sprekende beelden en heerlijke recepten van de Lage Landen. Van traditionele roggebroden over knapperige krakelingen tot de vertrouwde Sinterklaaslekkernijen, Regula’s creaties nodigen uit om meteen zelf aan de slag te gaan. Regula Ysewijn is culinair auteur en fotograaf. Ze heeft een passie voor historische recepten en hun verhalen. Daarnaast is Regula jurylid van Bake off Vlaanderen, de Vlaamse versie van het Britse programma The Great British Bake Off. Ze vertoeft vaak in Groot-Brittannië, waar ze meewerkt programma’s maakt voor BBC en meewerkt aan het magazine van Borough Market. Nottebohmlezing op zondag 10 december in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

In de middeleeuwen heetten ze ledighe vrouwen, lichtwiven of lichtekooien. Ze werden verbannen of behangen met schandstenen. Ze hadden een verbond met de duivel en waren slachtoffers van heksenjachten. Vandaag noemen we hen sekswerkers en luxe escorts. Ze vertellen tijdens druk bekeken programma’s op tv wat en waarom ze het doen. Prostitutie door de eeuwen heen. Diane De Keyzer neemt je mee langs straten van plezier en huizen van vertier. We maken kennis met straatmadelieven en courtisanes, met bordeelmadames, koppelaarsters en pooiers. En geen prostitutie zonder vraag en dus komt ook de klant in beeld. Vaak is hij heel voornaam en laat zich Sire noemen. We brengen een bezoek aan de rosse buurten in Brussel en Antwerpen, in de negentiende eeuw maar ook vandaag. En we komen te weten wat de grote oorlogen doen met mannen en met vrouwen achter het raam. Quel Bordel is een fascinerende inkijk in het leven van ontelbare vrouwen die al eeuwenlang hun brood verdienden en verdienen met seks. En je verneemt terloops dat het beroep van deze dames nooit het oudste ter wereld is geweest. Diane De Keyzer is een Vlaamse schrijfster van non-fictieverhalen, geeft Nederlandse les en sociale vaardigheden aan anderstaligen in het volwassenenonderwijs en schreef als journaliste af en toe voor de krant De Standaard en een korte periode voor De Morgen. Nottebohmlezing op zondag 5 november 2023 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

De geuzen kennen we allemaal uit de geschiedenislessen en de lokale geschiedenis. Maar wie waren deze mannen en vrouwen? In zijn recentste boek  In opstand! vertelt historicus Pieter Serrien het verhaal van deze zestiende-eeuwse opstandelingen aan de hand van toenmalige getuigenissen, prenten en andere bronnen. In een verrassende vertelling met originele muziek, bijzondere lokale anekdotes en rake analyses komt deze vergeten geschiedenis wel erg dichtbij. Serrien neemt de toeschouwer mee naar een tijd van beeldenstormen, Spaanse furie en klimaatverandering, die ook hier in deze streek heel wat teweegbracht.  Pieter Serrien (°1985) is historicus en auteur van acht boeken waarin getuigenissen van beide wereldoorlogen centraal staan. Een jaar geleden verscheen met In opstand! zijn eerste boek over een heel andere periode. Op basis van dagboeken, brieven en andere zestiende-eeuwse getuigenissen schreef hij de geschiedenis van de geuzenopstand. Nottebohmlezing op zondag 15 oktober 2023 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

Hoogleraar informatica Luc Steels en schrijver Maarten Inghels debatteren over Artificiële Intelligentie in de wereld van de literatuur. Ze doen dat onder leiding van duelmeester Bert Bultinck, hoofdredacteur van Knack. Er zijn nog heel veel vragen over de rol van Artificial Intelligence (AI), ook in de literaire en taalkundige wereld. AI heeft de grenzen verlegd door autonoom teksten te genereren die nauwelijks te onderscheiden zijn van die van menselijke auteurs. Discussies over auteursrecht bijvoorbeeld steken de kop op. ChatGPT en andere taalmodellen brengen wellicht een revolutie teweeg in de manier waarop we literatuur begrijpen en consumeren. Welke impact AI zal hebben op de samenleving, en dus ook op de literatuur, is ongewis. Duidelijk is al wel dat met deze technologie een nieuw en voorlopig uiterst controversieel hoofdstuk is begonnen van het eeuwenoude verhaal van de literatuur. Een gesprek op initiatief van de Vrienden van het Letterenhuis en de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, op zondag 8 oktober 2023.