W trakcie konferencji "Literacy for Democracy and Security" w Warszawie debatowano na temat związku pomiędzy czytelnictwem a odpornością na manipulację.

Gry, warsztaty w szkołach i spotkania z seniorami. W ten sposób walczy z dezinformacją grupa młodych ludzi z Brna. Nazywają się Fakescape. Studencka inicjatywa przerodziła się w organizację pozarządową. Dziś jej działalność przekracza granice Czech. Zapraszamy do wysłuchania podcastu Wojciecha Stobby.

Choć Szwecja to najmłodszy członek NATO, to od lat rozwija swą doktrynę obrony totalnej. Dotyczy to również walki z dezinformacją. Szwedzkie instytucje mówią nawet o operacjach wpływu informacyjnego i wskazują na trzy główne kierunki - Rosja, Chiny i Iran. Dezinformacja jest również jasno opisywana w najnowszym dokumencie rozesłanym do wszystkich Szwedów. Nasz wysłannik Karol Darmoros sprawdzał w Sztokholmie jak wygląda budowanie szwedzkiej odporności na współczesne zagrożenia.

Rosja nie ustaje w kampaniach dezinformacyjnych przeciwko Francji, szczególnie w Afryce. Rosjanie rozbudowują tam swoją machinę propagandową, a Grupa Wagnera – mimo śmierci jej lidera Jewgienija Prigożyna - rozszerza swoje wpływy. Francuskie media ujawniły zeznana kluczowego świadka tych wydarzeń - byłego propagandysty wagnerowców w Republice Środkowoafrykańskiej. Jednym z współautorów śledztwa na ten temat jest François Mazet, dziennikarz francuskiego radia RFI i ekspert do spraw Afryki. Rozmawiał z nim korespondent Polskiego Radia we Francji Stefan Foltzer.

W trzecim roku pełnowymiarowej agresji Ukraińcy odczuwają działania rosyjskiej dezinformacji i propagandy. Nie jest ona jednak tak bezpośrednia, jak w poprzednich latach. Rosjanie wykorzystują przede wszystkim sieci społecznościowe, a te stały się głównym źródłem informacji. Właśnie tam prowadzone są kampanie mające podkopać jedność społeczeństwa. Wykorzystywane są półprawdy i wiele innych metod manipulacji. Duża część Ukraińców ma świadomość tego, że są narażeni na dezinformację sianą przez wroga. Eksperci wskazują jednak, że istnieją grupy społeczne szczególnie podatne na rosyjskie działania propagandowe. Ukraińskie władze już przed wojną zaczęły walczyć z informacyjnym wpływem Rosji. Audycja Pawła Buszko.

Dezinformacja jest problemem globalnym. Stanowi swego rodzaju broń, którą atakowane są państwa i społeczeństwa. Dezinformatorzy bezwzględnie wykorzystują w sieci różnorodne formy, aby zmanipulować najszersze kręgi społeczne. Najłatwiejszym celem są najmłodsi użytkownicy platform cyfrowych, często bezkrytycznie przyjmujący przekazywane treści. Dlatego też obecnie wielkim wyzwaniem , przed którym powinni stać wszyscy, mający wpływ na edukację młodego pokolenia, także edukację cyfrową jest uwrażliwianie na celowo rozpowszechniane fałszywe treści w sieci, uczenie umiejętności odróżniania kłamstwa od prawdy, identyfikowania nadawców siejących dezinformację i rozumienia w jakim celu to robią. Dziś przedstawiamy dwa punkty widzenia na ten właśnie temat - europejski, a konkretnie polski i azjatycki.

Czy i jak Unia Europejska walczy z rosyjską dezinformacją? Czy odnosi w tej walce sukcesy czy porażki? Jak budowana jest odporność europejskich społeczeństw na fake newsy i kłamstwa w przestrzeni informacyjnej? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć w dzisiejszej audycji. Przyglądamy się też działalności, powstałej w 2015 roku, unijnej grupy do spraw walki z rosyjską dezinformacją. East Stratcom Task Force istnieje w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, czyli unijnego korpusu dyplomatycznego. 

Czasem warto myśleć wolniej, by nie dać się zmanipulować. W najnowszym odcinku „Na tropie dezinformacji” spróbujemy odpowiedzieć na pytania: kto tak naprawdę zyskuje na dezinformacji? W jakich momentach fake newsy rozprzestrzeniają się po sieci? Czy poziom zaufania społecznego ma wpływ na ich skuteczność? A także, w jaki sposób fałszywe informacje grają na naszych emocjach?

Historia Pawła Rubcowa, agenta GRU oskarżonego w Polsce o szpiegostwo, wpisuje się w szeroką strategię działania rosyjskich służb w Europie. Swoją legendę i tożsamość Pablo Gonzaleza, dziennikarza i eksperta od Europy Wschodniej, Rubcow zaczął budować w Hiszpanii. Jak tamtejsze media i politycy uwierzyli w jego opowieść i jak bardzo Półwysep Iberyjski jest podatny na rosyjską dezinformację? Sprawdzał to w Madrycie nasz wysłannik Karol Darmoros. 

Kraje bałtyckie walczą z dezinformacją. Walka ta nasiliła się po rosyjskiej agresji na Ukrainie. Na Litwie, Łotwie i w Estonii zablokowany został dostęp do rosyjskich kanałów telewizyjnych szerzących propagandę. Dostęp do programów, w których Kreml manipulował za pomocą m.in. fałszowania historii i skłócania poszczególnych grup narodowościowych jest oficjalne nieosiągalny. Na rosyjską propagandę i dezinformację podatni byli jednak nie tylko Rosjanie mieszkający w Wilnie, Rydze czy Tallinie, ale też Polacy, którzy tam mieszkają. Korespondent Polskiego Radia w krajach bałtyckich Kamil Zalewski sprawdzał czy nasi rodacy w tych państwach mogą być nadal pod wpływem prokremlowskiej dezinformacji. 

Dezinformacja jako element wojny hybrydowej jest problemem w wielu krajach europejskich, także w Czechach, gdzie nasiliła się po wsparciu przez ten kraj walczącej z Rosją Ukrainy. Jaka jest skala tego problemu i jak Czesi zapobiegają rozszerzaniu się fake newsów? O tym powiedzą nasi eksperci. W tym podcaście podamy także przykłady wprowadzania w błąd czeskich obywateli.  

Rosja i Białoruś mówią jednym głosem choćby w sprawie kryzysu granicznego. Oskarżają państwa UE i NATO, głównie Polskę i Litwę, o nieprzestrzeganie prawa międzynarodowego oraz brak humanitaryzmu. Ma to zdyskredytować struktury euroatlantyckie oraz osłabić wpływ Polski i Litwy na politykę wschodnią NATO i UE.  Jest jednak kilka znaczących różnic miedzy tym, jak działa propagandowa machina w Moskwie i w Mińsku. 

W Gruzji trwają protesty po tym, gdy rząd ogłosił zawieszenie procesu eurointegracji. Gruzini nie godzą się na rozszerzanie rosyjskich wpływów i oskarżają rządzącą partię Gruzińskie Marzenie o stosowanie w polityce kremlowskiej narracji. Rosyjska propaganda przesączała się do gruzińskie polityki wiele lat. W ostatnich miesiącach dało się zauważyć nasilenie działań dezinformacyjnych, których celem jest zepchnięcie Gruzji z europejskiej drogi rozwoju i uzależnienie od Rosji. – Ta wojna dezinformacyjna trwa od ponad 30 lat, ale teraz przeszła w intensywną fazę – powiedział Maciejowi Jastrzębskiemu gruziński politolog Gela Vasadze.

Dezinformacja jest zjawiskiem starszym niż internet czy komputery, ale dziś najszybciej rozprzestrzeniana jest właśnie w strefie cyfrowej. Jak zwracają uwagę eksperci - działania dezinformacyjne to także jeden z frontów wojny hybrydowej, który powinniśmy nieustannie śledzić.

W tym podcaście z serii „Na tropie dezinformacji”, przygotowanym przez Polskie Radio dla Zagranicy we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, mówimy o Kazachstanie – liczącym 20 milionów mieszkańców kraju w Azji Centralnej. Rosyjskie media są tam szeroko dostępne, nawet jeśli władze widzą zagrożenie z ich strony, to boją się z nimi walczyć. Przede wszystkim ze względu na kwestie polityczne i gospodarcze. 

TVP Wilno, polskojęzyczny kanał Telewizji Polskiej, zaczął działać na Litwie w 2019 roku. Wśród swoich misyjnych zadań, obok umacniania tożsamości Polaków i promowania polszczyzny, ma także walkę z dezinformacją, zwłaszcza rosyjską. Właśnie na nią polska mniejszość na Litwie jest szczególnie narażona. O tym czy TVP Wilno ma receptę na walkę z dezinformacją opowiada między innymi Joanna Warecha, dyrektor TVP Wilno.

Dezinformacja nie roznosi się po mediach społecznościowych sama. W jej rozpowszechnianie czynnie angażują się trolle - użytkownicy sieci tworzący kontrowersyjne treści, które często wpisują się w zorganizowane kampanie dezinformacyjne. Przed ich aktywnością przestrzega NASK.

W jednym z podcastów rozmawialiśmy o wpływie emocji na nasze postrzeganie rzeczywistości. Dziś zwrócimy uwagę na to, w jaki sposób wykorzystują to dezinformtorzy, powiemy też co ich motywuje do fałszowania obrazu świata, a w efekcie manipulowania ludźmi. Rozmawiamy o tym z dr Dorotą Kobylińską, psycholog z UW i dr. hab. Dominikiem Batorskim, socjologiem Internetu, specjalistą analizy danych z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego UW.

W Internecie coraz częściej można się spotkać z nieprawdziwymi informacjami i manipulacjami. Szczególnie podatne mogą być na nie młode osoby i te, które spędzają w sieci mnóstwo czasu i nie weryfikują wszystkich przeczytanych newsów oraz wpisów w mediach społecznościowych. Dezinformacja uderza już nawet w ośmiolatków.

Emocje, czy racje? Co decyduje o naszym postrzeganiu rzeczywistości i jak odbieramy świat informacji? Co nam daje autorefleksja, a co kompetencje medialne? O tym rozmawiają zaproszeni do studia eksperci - dr Dorota Kobylińska,  psycholog z UW i dr. hab. Dominik Batorski, socjolog Internetu, specjalista analizy danych z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego UW.