Kunst is Lang is met vakantie. Begin september zijn we weer terug met een reeks nieuwe afleveringen. Tot die tijd hoor je elke week een opname uit het archief, geselecteerd door een van de bestuursleden van Mister Motley.
Deze week de keuze van secretaris Stijn Elshuis: het gesprek met Kasper Bosmans, uit september 2024.
Kunst is Lang heeft een zomerpauze! Begin september zijn we weer terug met een reeks nieuwe afleveringen. Tot die tijd hoor je elke week een opname uit het archief, geselecteerd door een van de bestuursleden van Mister Motley.
We beginnen met een keuze van bestuursvoorzitter Barbara Visser, voor de aflevering met Yeb Wiersma uit september 2017.
Het werk van Katja Mater gaat over tijd. Over hoe die geconstrueerd wordt, welke verschillende vormen er van zijn en hoe we tijd beleven. Soms verwijst Katja er letterlijk naar, zoals in de reeks Time is an Arrow, Error. Het zijn beschilderde en betekende fotoprints van gefragmenteerde, klok-achtige figuren, die uit hun normale verband geraakt zijn.
Het feit dat een mensenleven eens ophoudt, en wat dat doet met de tijdsbeleving van degene die achterblijft, leidde tot de twee-kanaalsvideo-installatie When things fall apart, gemaakt in de periode nadat Katja’s vader overleed en voor de dood van Katja's moeder. Op het linkerscherm glijdt de camera over handgeschreven teksten - bezwerende woorden om met de schok van de dood om te gaan - en op het rechterscherm zijn filmbeelden van luchten te zien, met daarvoor collages en tekeningen in de vorm van hemellichamen.
En dan is er nog het tijdsaspect van een foto, een belangrijk thema in de tentoonstelling No Longer, Not Yet in Fotomuseum Antwerpen, waarin Katja reageert op de fotografische collectie van meer dan 4 miljoen objecten. Verschillende foto's in het archief zijn zo kwetsbaar dat ze nog maar een kort 'lichtleven' voor zich hebben, een beperkt aantal uur blootstelling aan licht voordat ze onherroepelijk vervagen. Ze bestaan niet langer in het moment waarop ze zijn geschoten, en worden bewaard voor een toekomst die er nog niet is.
Bodil Ouédraogo studeerde zes jaar geleden af aan de modeopleiding van de Rietveld Academie, maar heeft sindsdien haar praktijk verder uitgebreid richting beeldende kunst. Startpunt voor haar werk is vaak een onderzoek naar de verschillende elementen die samen een identiteit vormen. Zo bedrukte ze voor het werk My Hair, a Border een vlag met een afbeelding van haar eigen haar, dat als een landsgrens over het oppervlak kronkelt - een beschouwing op de culturele context van ‘zwart haar’.
Onderdeel van haar afstudeerwerk was de video Porte la Richesse, waarin mensen in Burkina Faso tonen hoe ze met trots en plezier bewegen in hun traditionele grand boubou: een enorm vierkant kledingstuk, zo wijd als je je armen kunt spreiden, dat door de versiering en veelheid van stof status en rijkdom uitstraalt. Voor een performance in het Stedelijk Museum maakte Bodil vijf half transparante plastic versies, die door dansers werden gedragen en zo de grand boubou's van een nieuwe context voorzagen.
En voor de meest recente serie werken, onder de naam Framed Intimacy, is de verzameling van uit hout gesneden beelden uit West-Afrika van Bodils vader de bron. Bodil groeide er tussen op, en zocht naar manieren om zich opnieuw te kunnen verbinden met de specifieke lichaamshoudingen die worden weergegeven. Ze blaast ze op tot ware grootte, waarbij bijvoorbeeld gevouwen handen worden geïsoleerd en uitgevoerd in glas, aluminium of beton. Zo functioneren ze als zelfstandige objecten, of in het geval van glas als transparante lagen waarachter modellen bewegen, en kunnen poses van toen en die van toeschouwers nu zich gelijkwaardig tot elkaar verhouden.
Anouk De Clercq maakt videowerken, vaak in zwart-wit, waarin de animatie of het gefilmde beeld even belangrijk is als het speciaal daarvoor gecomponeerde geluid. Anouk creëert zachte werelden, waar je als bezoeker wordt verwelkomd en tot rust kunt komen. In de animatiefilm Bird Song zijn twee vogels op een tak de enige levende wezens in een verder lege wereld. Ze passen het lied dat ze fluiten aan op de zon die achter hen op- of ondergaat.
In Helga Humming poseert de Amerikaanse kunstenaar, zangeres en actrice Helga Davis in de stijl van een klassiek Renaissance portet, als hedendaags antwoord op een traditie waarvoor in de voorbij eeuwen hoofdzakelijk witte, mannelijke machthebbers in aanmerking kwamen. Ze draagt een zwarte, geplooide jurk met daarboven een zwart harnas, en houdt in haar rechterhand een lichtgevende bol. Terwijl ze ons waardig en strijdbaar aankijkt, horen we een omarmende polyfone compositie van geneuriede klanken.
En in het werk One staat Helga zwijgend voor een rij microfoons, terwijl de ruimte om haar heen gevuld lijkt te worden met meerdere stemmen die een hedendaags protestlied ten gehore brengen - een oproep tot het verlaten van beperkende tegenstellingen als zwart-wit, man-vrouw, of mens-dier.
Helga Humming en One zijn tot en met 13 juli 2025 te zien in de tentoonstelling What Cannot Be Held: hedendaagse stemmen uit de Belgische kunst in De Brakke Grond in Amsterdam.
An van. Dienderen is filmmaker en cultuurwetenschapper, en als docent en artistiek onderzoeker verbonden aan KASK & Conservatorium in Gent. De rode draad in haar werk is het problematische idee van neutraliteit in documentaire, en de vermeende objectiviteit van technische middelen zoals de filmcamera.
Haar film Lili gaat bijvoorbeeld over Kodak die voor de kleurbalans van camera's de witte huid als norm neemt, met als resultaat dat elk huidtype dat niet aan die norm voldoet een afwijking vormt en alleen met extra moeite in beeld gebracht kan worden. In de film Prism onderzoekt An samen met samen met regisseurs Rosine Mbakam uit Kameroen en Eléonore Yameogo uit Burkina Faso de effecten en eventuele oplossingen van de scheve machtsverhouding ten opzichte van mensen van kleur in onze beeldcultuur. Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond in Amsterdam vertoont tot en met 13 juli Ans werk Cherry Blossoms, waarin een tolk in een verlaten Europees Parlement na een schijnbaar neutraal begin verwondering en betrokkenheid in haar vertaling toelaat.
En misschien wel haar meest confronterende project tot nu toe, de film Kopiraet, die op dit moment wordt gemonteerd. An onderzoekt met professor antropologie Hugo DeBlock hoe om te gaan met het collectief eigendom van beelden op de republiek Vanuatu, een eilandengroep in Oceanië. Hoe kunnen filmbeelden genomen door Westerse filmmakers op een correcte manier terugkomen bij hun brongemeenschap, en is het mogelijk om jezelf als witte, Westerse filmmaker van je koloniale blik te ontdoen?
Fotograaf Sarah Mei Herman maakt analoge portretten van mensen die ze langdurig volgt en met tussenpozen van enkele jaren vastlegt. Het zijn verstilde beelden waarop de geportretteerden intiem en kwetsbaar ogen, met peinzende blikken of juist gesloten ogen, en in een liggende, zittende of een afwachtende staande houding.
Sarah Mei heeft een speciale interesse voor de relaties tussen mensen. Vanuit haar wens te ervaren hoe het zou zijn om met een broer of zus op te groeien, volgt ze bijvoorbeeld al zo'n twintig jaar drie koppels van broers en zussen, die steeds worden vastgelegd op momenten waarop hun levens aan het veranderen zijn. En voor de reeks Julian en Jonathan, begin dit jaar verschenen als fotoboek, legt ze het opgroeien van haar twintig jaar jongere halfbroer Jonathan vast, en de fluctueringen in zijn relatie met Sarah Mei's vader. Haar werkwijze levert ontroerende beelden op, die de geportretteerden uittillen boven de dagelijkse werkelijkheid en het verstrijken van de tijd zichtbaar maken.
In foto's en films onderzoekt Petra Noordkamp hoe onze ervaringen en herinneringen van invloed zijn op hoe we architectuur en de stedelijke omgeving beleven.
In de film De moeder, de zoon en de architect zien we een bolvormige kerk in een Siciliaans dorpje. De Italiaanse architect bleek de vader te zijn van Petra's oude vakantieliefde, die op zijn beurt later de gevangenis in is gegaan voor het vermoorden van zijn moeder. Via teksten en voice-overs worden beelden van de kerk verknoopt met deze bizarre geschiedenis, en met ideeën over film en over het rollenspel dat een vakantieliefde is.
En in de film Beweeg maar niet verhoogt het claustrofobische houten huisje in Tokio, waar Petra drie maanden een residentie deed vlak nadat haar partner overleed, haar angst voor aardbevingen en het verdriet over haar pas overleden partner. Petra's werk verkent hoe onze bagage bepaalt hoe we naar onze omgeving kijken, en hoe gebouwen invloed op je uitoefenen.
Jerrold Saija onderzoekt via foto’s, sculpturen, video’s en installaties hoe herinneringen worden opgeslagen, of juist vervagen. Samen met Finn Maätita maakte hij de tentoonstelling Tones of the Ecotone, te zien tot en met 14 juni in Foam in Amsterdam, waarin de sagopalm centraal staat. Van die boom wordt op de Molukken eten gemaakt, de takken dienen als bouwmateriaal en de palm wordt zelfs als een soort voorouder beschouwd. We zien hem in de tentoonstelling op foto’s afgedrukt op een ponskaartje, die door een muziekdoosje te halen is en zo een melodie kan spelen, er is een doos gesneden uit het hout van de palm, en hij verschijnt als 3D-weergave in een videoprojectie.
De tentoonstelling fungeert als een ecotone: een overgangszone tussen twee ecosystemen, zoals water en land - en is in dit geval te lezen als een ruimte tussen de Amsterdamse grachtengordel en de Molukken in.
Nazif Lopulissa maakte jarenlang abstract werk. Schilderijen met gradients in een bepaalde kleur, of met speelse vormen die over elkaar werden geplaatst, beschilderde doeken die hij in stukken sneed en in andere samenstelling aan elkaar naaide, of grote, glanzende sculpturen van RVS. Maar toen Nazif het sjaaltje vond dat zijn inmiddels overleden opa in zijn studio had achtergelaten, kwam de ikat-weefmethode zijn praktijk binnen, en daarmee zijn Molukse familiegeschiedenis. Sinds enkele jaren refereert Nazif in zijn werk aan de koloniale geschiedenis van de Molukken: onder meer aan hoe KNIL-militairen naar Nederland kwamen, aan hoe beloftes van de Nederlandse overheid over terugkeer en zelfbeschikking zijn verbroken, en aan de neiging binnen zijn Molukse familie om over de pijnlijke details uit de geschiedenis te zwijgen.
Het resulteert bijvoorbeeld in werken waarvoor fotoprints volgens de ikat-methode zijn verweven met versluierende gordijnen, en gezichten en landschappen op fotoprints zijn uitgebeten door bleek - als metafoor voor het agressieve 'zuiveren', wit maken en uitwissen van bestaande culturen en identiteiten.
Tengbeh Kamara maakt warme, intieme fotoportretten van mensen uit diens omgeving. Vanuit het besef dat Tengbehs rechten als zwart, queer en non-binair persoon nog niet zo lang bestaan, én vrijwel continu worden bedreigd, geeft die een gezicht aan gemeenschappen waar vaak alleen in algemene en negatieve termen over wordt gepraat.
Het leidt bijvoorbeeld tot The Trans Yearbook: portretten van meer dan 70 trans mensen, die zich na hun fysieke of sociale transitie niet meer herkennen in de schoolfoto's die vroeger van ze zijn gemaakt. Ze zijn nu te zien op een manier die past bij hoe ze zich voelen. Voor de reeks In The Days After tonen vreedzame demonstranten voor Palestina de verwondingen en blauwe plekken die ze door politiegeweld opliepen - het leverde Tengbeh een nominatie op voor de Zilveren Camera.
En in het recente project: Why You Left, Who You Left, ligt Tengbehs eigen familie onder de loep: hoewel diens vader het met een huis, baan en gezin in Nederland prima voor elkaar leek te hebben, ging hij toch terug naar Liberia - en liet de 11-jarige Tengbeh, diens moeder en twee zusjes achter in Nederland.
Levi van Gelder werkt vanuit een interesse in fanfictie: het fenomeen waarbij liefhebbers van een bepaald boek of een bepaalde serie zelf een verhaal schrijven met hun favoriete personage erin. Door middel van performances, video's, sculpturen en uiteraard geschreven verhalen onderzoekt Levi hoe fanfictie kan worden ingezet voor queer verzet en de herovering van voor waarheid aangenomen geschiedenissen. Hij kruipt daarvoor onder meer in de huid van het personage Ötza: een drag ijsmummie van 5300 jaar oud, die zich volledig heeft ondergedompeld in de internetcultuur, via fanfictie haar stem laat horen en ondertussen als een ware influencer aast op een sponsordeal.
De olieverfschilderijen van Dion Rosina zijn opgezet als collages. Gezichten die in de verte staren of je indringend aankijken worden afgewisseld met kleurvlakken, grafische symbolen of abstracte afbeeldingen die doen denken aan ruimtefoto's van sterrennevels of zwarte gaten. Dion rangschikt zijn gevonden beelden zo dat ze samen een bepaalde spanning oproepen en hinten naar iets spiritueels, maar zichzelf nooit volledig laten kennen.
Kunstenaar, schrijver en performer Eva Bartels begon vijf jaar geleden aan een monsterklus: in tien theatrale voorstellingen eert ze het werk van pionierende, vrouwelijke kunstenaars. Onlangs rondde ze de derde voorstelling in die reeks af, genaamd All Men Must Die. Vertrekpunt is het feministische S.C.U.M.-manifest van Valerie Solanas: een vlijmscherp pleidooi voor een maatschappij zonder kapitalisme én zonder mannen, dat door Eva een nieuwe interpretatie krijgt.
Voor de vierde voorstelling duikt ze in het leven en werk van de Cubaans-Amerikaanse Ana Mendieta, die zich richtte op een spirituele en fysieke band met de aarde. In de geest van Mendieta's werk liet Eva zich meerdere keren levend begraven, en ontdekte daardoor een nieuwe, mentale ruimte.
Deze week hoor je de opname die we vrijdag 28 maart maakten voor een live publiek, op Art Rotterdam. Jesse Fischer schoof aan om te praten over zijn grote olieverfschilderijen, waarop personages - vaak half ontbloot - verwikkeld zijn in wonderlijke scènes van macht en onderdanigheid. De jonge vrouw die gehuld in een wit laken en op sportsokken rondsluipt als een gans, de twee vrouwen die te rade gaan bij een driekoppig standbeeld in een parkje, of het groepje jongeren dat een naakte, geblinddoekte jongeman op handen en knieën laat rondkruipen, versierd met bloeiende takken en een dierenstaart: ze zoeken allemaal naar nieuwe, betekenisvolle rituelen.
Ruben Raven is gefascineerd door afgedankte objecten. Voor zijn afstudeerwerk voorzag hij wat hij rondom de Rietveld Academie bij het grof vuil vond van een laag keramiek, en plaatste het tussen stukken puin, met als resultaat een installatie die leek op een archeologische vindplaats. Een enorme computer, een discman, videobanden, maar ook een jerrycan met olie of een half opgegeten bordje noodles werden versteende fossielen uit een andere tijd. Eromheen hingen schilderijen, van een verlopen wasserette of een grote groep ventilatoren die rücksichtslos op straat is gezet.
Sowieso vindt Ruben inspiratie op straat: hij reist naar grote steden over de hele wereld om urenlang rond te zwerven, en verwerkt daarna de stortvloed aan indrukken, sporen en beelden tot schilderijen of keramische objecten. Eén, klein detail dat hem opvalt kan vervolgens uitgroeien tot een jarenlange obsessie, die de basis vormt voor een reeks nieuwe werken: op dit moment zijn dat de gehaakte kleedjes die in Nederland als oubollig worden gezien, maar in een land als Bosnië nog onverminderd populair zijn.
In de fotografische portretten die Lou-Lou van Staaveren van de natuur maakt, schemert altijd de menselijke hang naar ordening door. Een werk uit de serie Garden Frames toont vier fotoprints van verschillende bloeiende struiken: twee kleine vierkante onderop, en daarboven twee grote langgerekte, waarbij het beeld op de ene print naar links en op de andere naar rechts is gekanteld. Door hun vlakverdeling en gewelfde lijst, met elegante afsnijdingen aan de hoeken, refereren ze aan de plattegrond van een klassieke Franse siertuin.
Ook is er de doorlopende reeks Pleasant Place: foto’s genomen op de lap grond die Lou-Lou en haar familie in Aalsmeer hebben ingericht als hun droomtuin, met onder meer een bloemenheuvel, verschillende tuinkamers, een doolhof, moestuin en boomgaard. In haar werk vermengt Lou-Lou ongefilterde foto’s met gemanipuleerde afbeeldingen, om te komen tot een portret van de ideale tuin - die in werkelijkheid niet bestaat, maar zich desondanks toch in beeld laat vangen.
Nadie Borggreve maakt getufte wandkleden, waarop abstracte, kleurrijke bloemen en andere natuurtaferelen fel afsteken tegen een donkere achtergrond. Haar werken zijn groot, zeer romantisch en een beetje gothic. Soms bestaan de wandkleden uit meerdere lagen en is het textiel over een gladde, geairbrushte onderlaag gedrapeerd. Nadie is opgeleid als modeontwerper en behandelt de textiel voor haar werk alsof ze er kostbare couture van maakt: ze verwerkt alleen wol die al gebruikt is, en wentelt die vervolgens draad voor draad in verschillende kleurbaden tot het de gewenste intensiteit heeft.
Valerie van Leersum omschrijft zichzelf als kunstenaar, ontwerper en lokaal ontdekkingsreiziger. Haar werk gaat over hoe een plek ons als mens beïnvloedt, en hoe wij onze interactie met die plek vormgeven.
Ze laveert daarbij tussen de feitelijke geschiedenis van een locatie, en de subjectieve ervaring ervan. Vaak zet ze kleur in om die subjectieve ervaring gestalte te geven. Voor festival Into The Great Wide Open op Vlieland ging Valerie op zoek naar de specifieke kleuren van de Waddenzee en de Noordzee, en schilderde die op houten objecten die over het strand buitelden op de plek waar de twee zeeën elkaar ontmoeten. En voor theaterfestival Oerol op Terschelling plaatste ze zeven metershoge palen in de branding, met daarop de kleuren die Friese schilders hebben gebruikt om de horizon vast te leggen. Zo ontstond een metershoge kleurenwaaier, die uitnodigde om je te verdiepen in de rijkheid en nuances van kleuren van de omgeving. Behalve de vertaling naar kleuren, hanteert Valerie nog andere methodes om je diepgaand met een plek te verbinden: van het schrijven van een brief aan de horizon, of juist het schrijven van een brief vanuit de positie van grijsgroene kleur van de Noordzee, tot het ruiken en zelfs proeven van verschillende soorten grond, via een glaasje met grond geïnfuseerde wodka.
