Poznaj niezwykłą historię biblijnego Józefa, który z niewolnika stał się władcą Egiptu. To opowieść o zdradzie i przebaczeniu, o wierze, która przetrwała próbę, i o tym, jak Bóg potrafi przemienić nawet największy kryzys w błogosławieństwo.
0:00 Wstęp
02:12 Historia biblijnego Józefa
15:43 Symbolika historii Józefa
17:24 Symbol: imię
18:34 Symbol: kolorowa szata
19:54 Symbol: prorocze sny
20:57 Symbol: studnia i srebro
22:38 Symbol: Egipt
23:58 Symbol: więzienie
24:17 Symbol: spotkanie z braćmi
25:28 Zakończenie
Sodoma i Gomora to archetypiczny symbol moralnego upadku - na czym jednak ów upadek polegał? O tym dowiedzą się Państwo z 36. odcinka Klucza do Literatury.
Spis treści:
0:00 Wstęp
1:00 Sodoma i Gomora - co to za miasta?
4:19 Ubijanie targu z Bogiem
10:10 Zniszczenie Sodomy i Gomory
12:14 Kara za niegościnność
16:31 Marcel Proust, "W poszukiwaniu straconego czasu", t. IV
21:25 Pier Paolo Pasolini, "120 dni Sodomy"
24:04 Zakończenie
Kim byli pierwsi patriarchowie narodu wybranego? Czy ich losy są odzwierciedleniem rzeczywistych wydarzeń, czy tylko zapisem pradawnej legendy? Jak zinterpretować scenę związania Izaaka przez Abrahama?
0:00 Wstęp
0:56 Czasy patriarchów
1:55 Abram z Ur
4:13 Zarys pierwotnej religii Izraela
5:52 Powołanie Abrama
9:10 Przymierze Boga z Abrahamem
13:13 Akeda - ofiara Izaaka
19:00 Zakończenie
Jak zinterpretować biblijną opowieść o wieży Babel?
W dzisiejszym odcinku przedstawiam różne spojrzenia na tę historię, a także wskazuję na trzy teksty kultury, które tę przypowieść reinterpretują.
Jeśli chcesz wesprzeć mój podcast, możesz postawić mi kawę:
https://buycoffee.to/kluczdoliteratury
0:00 Wstęp
3:00 Mit o wieży Babel
6:00 Trzy spojrzenia na mit
12:13 Historyczność wieży Babel
17:11 Motyw wieży Babel w kulturze
18:24 Jorge Luis Borges, "Biblioteka Babel"
21:59 Wisława Szymborska, "Na wieży Babel"
25:02 Alejandro González Iñárritu, "Babel"
27:30 Zakończenie
Analiza i interpretacja biblijnej opowieści o potopie.
Jeśli chcesz wesprzeć mój podcast, możesz postawić mi kawę:
https://buycoffee.to/kluczdoliteratury
0:00 Wstęp
0:56 Tradycja potopu
4:21 Dwa opowiadania o potopie
8:42 Arka Noego
12:31 Opis potopu
16:41 Opadnięcie wód
22:48 Akt nowego stworzenia
26:55 Przymierze z Noem
28:22 Historyczność potopu
32:44 Zakończenie
Dziś przybliżam i analizuję tragiczną historię Kaina i Abla - dwóch zwaśnionych biblijnych braci.
Jeśli chcesz otrzymać skrypt tego odcinka wraz z dodatkową listą literackich i filmowych odniesień, wesprzyj mnie na:
https://buycoffee.to/kluczdoliteratury
Spis treści:
0:00 Wstęp
1:21 Historia Kaina i Abla
11:40 Komentarze żydowskie
13:33 Znamię Kaina
17:50 Interpretacja kabalistyczna
19:59 Kain i Abel jako archetypy
23:13 Zakończenie
Historia upadku pierwszych ludzi to jedna z najbardziej znanych opowieści biblijnych. W tym odcinku nie tylko przybliżam treść słynnego mitu, lecz także rozbieram ten tekst na części pierwsze i wskazuję, na co warto zwrócić uwagę przy jego analizie i interpretacji.
0:00 Wstęp
1:21 Gdzie leży Eden?
6:34 Sumeryjski pierwowzór
11:02 Scena kuszenia
21:41 Kwestia winy
25:29 Protoewangelia
31:28 Grzech pierworodny
35:58 Co zjadła Ewa?
39:08 Zakończenie
Księga Rodzaju otwiera jedną z najważniejszych książek współczesnego i starożytnego świata, a w jej dwóch pierwszych rozdziałach ukazuje się literacka próba ujęcia obrazu stworzenia świata i człowieka. Co jednak znamienne, te dwie wizje są sobie przeciwstawne - i o tym m.in. jest ten odcinek.
0:00 Wstęp
1:41 Księga Rodzaju
6:02 Problematyczna kwestia autorstwa
07:47 Teoria czterech wielkich tradycji
10:37 Kiedy zredagowano Księgę Rodzaju
12:20 Pierwszy rozdział Księgi Rodzaju
14:50 Symbolika liczby 7
19:17 Akt stworzenia świata
25:54 Stworzenie człowieka
33:54 Biblijny szabat
35:37 Drugi akt stworzenia człowieka
44:44 Zakończenie
Odcinek rozpoczyna cykl podcastów poświęconych jednemu z najważniejszych i najbardziej wpływowych zbiorów tekstów literackich - Biblii. Opowiadam w nim o tym, czym w ogóle Biblia jest, jak rozwijała i kształtowała się na przestrzeni stuleci, w jakich językach została spisana i kim byli jej redaktorzy.
0:00 Wstęp
01:42 Co to jest Biblia?
06:13 Biblia jako pismo natchnione
09:11 Czas powstania
11:09 Kwestia autorstwa
13:18 Języki i tłumaczenia
14:04 Biblia hebrajska
17:03 Septuaginta
18:51 Gatunki i formy literackie
22:11 Zakończenie
Nie wiesz, dlaczego w szkole tak ważne są konteksty historycznoliterackie? Po co poznawać biografie autorów lub cechy danej epoki?
W tym odcinku przekonuję, że historia literatury nie jest suchymi regułkami i tabelkami, lecz żywym i szalenie ważnym tematem, wpływającym nie tylko na nasz sposób odbioru literatury, lecz także - mogącym zmienić nas samych.
0:00 Wstęp
2:00 Moje osobiste doświadczenia
07:09 Powód 1.
12:26 Powód 2.
13:51 Powód 3.
16:48 Powód 4.
20:22 Powód 5.
23:21 Zakończenie
Starożytny Egipt to nie tylko grobowce, piramidy i hieroglify - to także bogaty zbiór utworów miłosnych, pradawnych motywów i symboli, które i współcześnie odnajdujemy w tekstach.
Spis treści:
0:00 Wstęp
03:51 Różne oblicza miłości
7:35 Ewolucja literatury miłosnej
09:20 Zabytki literatury
10:22 Okoliczności wykonywania utworów
11:48 Styl i struktura
17:01 Toposy, motywy, symbole
25:50 Zakończenie
Starożytna "Księga Umarłych" to tajemniczy przewodnik po zaświatach, który od tysięcy lat fascynuje badaczy, mistyków i miłośników starożytnego Egiptu. W tym odcinku odkryjesz:– skąd wzięła się "Księga Umarłych" i jak ewoluowała przez wieki?– dlaczego każdy Egipcjanin chciał mieć własny egzemplarz - i ile to kosztowało?– które fragmenty Księgi wzbudziły w XIX w. największe kontrowersje.
Spis treści:
0:00 Wstęp
1:54 Geneza i ewolucja "Księgi umarłych"
5:17 Pierwszy rynek wydawniczy
9:05 Treść i forma "Księgi umarłych"
11:29 Deklaracja niewinności zmarłego
17:31 Deklaracja niewinności a Dekalog
20:26 Sąd Ozyrysa
23:39 Egipska wizja raju
26:17 Zakończenie
Dwa potężne symbole staroegipskie, łudząco do siebie podobne - i przez to nieustannie ze sobą mylone.
Skąd się wzięły? Co oznaczały? Czym się różniły?
Odpowiedzi na te pytania znajdą Państwo w treści tego odcinka.
Spis treści:
0:00 Wstęp
1:14 Mit o Oku Horusa
04:35 Mit o Oku Ra
09:07 Oko Horusa vs. Oko Ra
10:13 Zakończenie
Zanim o świcie rozbrzmią wielkanocne dzwony, ogłaszające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, zanim przejdzie rozśpiewana procesja z rozkołysanymi kadzielnicami, zapraszam Państwa w podróż do serca starożytnego Egiptu, gdzie narodziła się jedna z najstarszych opowieści o śmierci i odrodzeniu.
Czy mit o Ozyrysie to tylko egzotyczna legenda? A może uniwersalna opowieść o przemianie, cierpieniu i nadziei, która do dziś pulsuje w naszej kulturze, religii i psychice?
Spis treści:
0:00 Wstęp
0:56 Kim był Ozyrys?
3:26 Mit o Ozyrysie
7:53 Interpretacje mitu
8:37 Mit o cyklu natury - misteria ozyriańskie
12:40 Mit o władzy - najazdy Hyksosów
15:19 Mit o przejściu i przemianie - C.G. Jung
16:45 Zakończenie
Pytania o początek istnienia towarzyszyły człowiekowi niemalże od zawsze - nie inaczej było w kraju faraonów. W tym odcinku przybliżam trzy największe kosmogonie staroegipskie, by wspólnie z Państwem rozważyć:
- czy świat wykluł się z kosmicznego jaja,
- czy też został wypluty przez pierwotne bóstwo,
- a może... został pomyślany i wypowiedziany?
Spis treści:
0:00 Wstęp
1:24 Hermopolis
6:09 Heliopolis
9:30 Memfis
12:33 Zakończenie
Kiedy i w jaki sposób powstało pismo w starożytnym Egipcie? Kim byli skrybowie i jak wyglądała ich edukacja? Kto potrafił czytać i co można było czytać w czasach piramid?
W tym odcinku opowiadam na te wszystkie pytania, a także wskazuję na bestsellery świata staroegipskiego piśmiennictwa.
Spis treści:
00:32 Zalążek piśmiennictwa w starożytnym Egipcie
03:26 Sztuka pisania - narodziny skryby
07:31 Edukacja pisarza
10:08 Skryba przy pracy
11:03 Literatura staroegipska
12:16 Teksty funeralne
13:13 Nauki
16:05 Opowieści
20:21 Liryka
21:24 Kamień z Rosetty
Kontynuacja serii o starożytnym mezopotamskim bohaterze - Gilgameszu. W tym odcinku przybliżam treść tabliczek VII-XII, omawiam babilońską opowieść o potopie, a także wskazuję najstarsze znane motywy literackie.
00:10 Wstęp i przypomnienie treści pierwszej części eposu
01:14 Tabliczka VII - śmierć Enkidu
10:20 Tabliczka VIII - pogrzeb Enkidu
14:21 Tabliczka IX - poszukiwanie nieśmiertelności
17:20 Tabliczka X - wyprawa do Utnapisztima
22:27 Tabliczka XI - opowieść o potopie; ziele wiecznej młodości
36:10 Tabliczka XII - mit o Enkidu i Gilgameszu w zaświatach
38:08 Podsumowanie
40:47 Podziękowania
Epos o Gilgameszu to jeden z najstarszych utworów literackich świata. W tym odcinku wskazuję kluczowe cechy eposu, a także przybliżam zawartość pierwszych sześciu glinianych tabliczek.
00:30 Kwestie gatunkowe - wyznaczniki eposu
10:26 Tabliczka I - zawiązanie akcji i przedstawienie postaci
17:36 Tabliczka II - spotkanie Gilgamesza z Enkidu
23:05 Tabliczki III-V - wyprawa do Cedrowego Lasu
30:08 Tabliczka VI - spotkanie z boginią Isztar
W tym odcinku cofniemy się w czasie, by poznać genezę Eposu o Gilgameszu – legendarnego króla Uruk, który stał się bohaterem jednego z najważniejszych tekstów w historii ludzkości.
Opowiadam również o sensacyjnym odkryciu w XIX wieku, gdy archeolodzy odkopali tajemnicze gliniane tabliczki. To właśnie wtedy świat po raz pierwszy usłyszał o Gilgameszu, a starożytna Mezopotamia odsłoniła swoje sekrety. Jak to się stało, że te zapomniane teksty trafiły do muzeów, jak udało się je odczytać i dlaczego wzbudziły tak ogromne kontrowersje? Tego wszystkiego dowiedzą się Państwo z tego odcinka.
Spis treści:
00:12 Wstęp do rozważań
02:58 Kwestia pierwszeństwa
04:55 Czas i okoliczności powstania Eposu o Gilgameszu
08:21 Przyczyny zapomnienia
09:49 Odkrycie Eposu w XIX w. i prace nad rozszyfrowaniem pisma klinowego
13:13 Kontrowersje wokół odkrycia starożytnego tekstu
17:33 Struktura tekstu
23:08 Zakończenie
Potop to jeden z najczęściej występujących toposów, łączący nawet odległe od siebie ludy. Najstarsze zachowane pisemne źródła opowieści o wielkiej powodzi pochodzą ze starożytnego Sumeru i są one starsze od przekazu biblijnego nawet o tysiąc lat.
00:33 - hipoteza potopu w okresie Driasu Młodszego
04:46 - wzmianki o potopie odkryte na glinianych tabliczkach w Niniwie w Bibliotece Aszurbanipala
08:46 - szokujące odkrycie w Nippur
09:50 - sumeryjski mit o potopie
15:24 - analogie między sumeryjskim pierwowzorem i wersją biblijną