Büyükada Rum Yetimhanesi’nin yıkılarak rekonstrüksiyonla otel olarak inşa edileceği kararını turizm yatırımı açısından konuğumuz Halim Bulutoğlu ile ele alıyoruz. İnşaası tamamlandığından beri Büyükada Rum Yetimhanesi binası ile ilgili otel fikirleri başarılı olamamış. Günümüzde turizm trendleri bağlamında baktığımızda ve binanın restorasyon ve rekonstrüksiyon maliyetinin bir hayli yükselmiş olduğu da göz önüne alındığında Büyükada’da bu çapta bir binanın bir otel olarak kendisini döndürmesi ne kadar gerçekçi, konuğumuz Halim Bulutoğlu’na soruyoruz.
Konuğumuz Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Elemanları Derneği YK üyesi, Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) üyesi ve Antalya Müzesi Müze Çalışma Grubu üyesi Prof. Dr. Gül Işın ile sahip olduğu arkeolojik koleksiyonuyla Antalya Müzesi‘ni konuşuyoruz.
Konuğumuz İnşaat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Başkanı Soner Akdoğan ile Antalya Arkeoloji Müzesi'nin çok kötü durumda ve depreme karşı dayanıksız olduğu argümanının bilimsel temellerini soruyor, yıkım kararının dayanmış olduğunu varsaydığımız deprem performans analizi gibi bilimsel çalışmaları İnşaat Mühendisleri Odası olarak inceleme şansı bulup bulamadıklarını konuşuyoruz.
Konuğumuz “Marmara Denizi ve Adalar” Özel Çevre Koruma Bölgesi Kararının iptali istemiyle açılan davanın Avukatı Pervin Çelik ile Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun aldığı Adaların karasal alanlarının Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırlarına dahil edilmesi kararını ele alıyoruz.
Konuklarımız Türkiye Barolar Birliği, Çevre ve Kent Komisyonu üyesi ve aynı zamanda Antalya Barosu Çevre ve İmar Kurulu’nda 2000'den beri çalışmakta olan Avukat Tuncay Koç ve Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Elemanları Derneği YK üyesi, Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) üyesi ve Antalya Arkeoloji Müzesi Müze Çalışma Grubu üyesi Prof. Dr. Gül Işın ile bakanlığın Antalya Arkeoloji Müzesi’ne ilişkin kararını nasıl duyduklarını, bakanlığın bu kararı kamuoyu ile paylaşıp paylaşmadığını, sürecin ne kadar şeffaf ilerlediğini konuşuyor; müzenin yıkılacağının duyulması ardından ANKA’nın girişimi ile kurulan ve Antalya’dan çok sayıda STK’nın katılımı ile büyüyen ‘Müze Çalışma Grubu’nun Müzenin neden yıkılmaması gerektiğine dair argümanlarını ele alıyoruz.
2023 depremlerinde yerle bir olan tarihi şehir Antakya’nın Dünya Anıtlar Fonu İzleme Listesi’ne alınmasını sağlayanlardan Kültür Mirasını Koruma Derneği (KMKD) üyesi mimar Buse Ceren Gül ile depremle tamamen yıkılmış olan Antakya Ortodoks Kilisesi’nde Dünya Anıtlar Fonu tarafından başlatılan çalışmaları konuşuyoruz. Depremin yası sürerken, yıkıntılar arasında sürdürülen restorasyon çalışmalarını motive eden iyileşme arzusunu Buse Ceren Gül’den dinliyoruz.
22 Haziran’da Dünya Anıtlar Fonu (WMF) İzleme Günü (World Monuments Watch Day) etkinliğinin konser programını tasarlayan ve icra eden müzisyen ve müzik terapisti Renan Koen ile hem Antakya’da Ortodoks Kilisesinin kalıntıları arasında gerçekleştirdiği konseri, hem de yürüttüğü 'Antakya Ses Hafızası' projesini ele alıyoruz.
ICOMOS -Uluslarlarası Anıtlar ve Sitler Konseyi -Türkiye Milli Komitesi 11 Haziran’da “Edirne Selimiye Camii Ana Kubbe Kalemişleri Üzerinde Yürütülmekte Olan Müdahale Sürecine İlişkin Bilimsel Görüş ve Uyarılar” başlıklı bir görüş yazısı yayınladı. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi, 16.yüzyılda inşa edilmiş, Osmanlı klasik dönem mimarisinin en önemli örneklerinden , Mimar Sinan’ın kendisinin de “ustalık eserim” dediği bir yapı ve UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alıyor. Konuğumuz Prof .Dr. Can Binan hem Selimiye Camii Restorasyon uygulamaları Bilim Kurulunda görev yapıyor, hem de ICOMOS Milli Komitesi yönetim kurulu üyesi. Kendisiyle Selimiye Camii’nin kalemişlerine yapılması önerilen uygulamanın bu görüş yazısında belirtilen sakıncalarının neler olduğunu konuşuyor, burada yapılmak istenen işin ulusal ve uluslararası ilkesel belgelere referansla evrensel koruma ilkeleriyle nasıl çeliştiğini ve bir Dünya Mirası Alanı'nın üstün evrensel değerini nasıl etkileyeceğini ele alıyoruz
İstanbul Rum Patrikhanesi tarafından Büyükada Rum Yetimhanesi için verilen “turizm” ile işlevlendirme kararını ele alıyoruz.
Büyükada Rum Yetimhanesi’nin otel yapılması ilk olarak 1990’lı yılların başında gündeme geliyor. Yetimhane’nin 49 yıllığına bir özel girişime kiralanarak lüks bir otele dönüştürülmesi girişimi çok büyük bir tepki ve sivil toplumun itirazı ile karşılaşıyor. O günlerden bu yana Emine Erdoğmuş’un öncülüğünde, Ulusal Ahşap Birliği’nin sürdürdüğü, dünyanın ikinci en büyük ahşap konstrüksiyonlu yapısı olarak bilinen yapının koruma mücadelesinin tarihini ele alıyoruz.
2021 yılında Büyükada Rum Yetimhanesi ile ilgili olarak Açık Radyo’da yaptığımız programımızın başlığını 'Büyükada Rum Yetimhanesi Geleceğe Ne Söyleyecek?' diye koymuştuk. 2025’teyiz ve 'Turizme devredilmesi planlanan Büyükada Rum Yetimhanesi kültür varlığı geleceğe ne söyleyebilecek?' diye tekrar sorumuzu soruyoruz. Bu son girişim ile 30 yılı aşmış koruma mücadelesiyle inşa edilmiş olan toplumsal sahipleniş karşılığını bulacak mı, Yetimhane’nin kültürel miras değerleri nasıl ve ne kadar gözetilecek bu sorularının yanıtlarını da arayacağız.
6 Şubat 2023’te yaşadığımız ve çok büyük bir tahribata ve can kaybına neden olan depremlerin ardından Antakya’da kaybedilenleri unutmamak için bir deprem anıtı projesi başlatıldı. Bu, fiziki bir obje, heykel ya da bir müze çalışması değil; dijital bir veri tabanı. Depremde kaybedilenlere odaklanan bu veri tabanını Pınar Yeşiloğlu ile birlikte geliştiren Şule Can ile konuşuyoruz.
Türkiye’de Aşağı Büyük Menderes Havzası ve Bafa Gölü göçmen bir tür olan ve nesli tükenme tehlikesi altında olan gizemli balık Avrupa Yılanbalığı için önemli bir tatlı su destinasyonu ve WWF burada bu türün korunması amacıyla bir süredir çok-paydaşlı bir çalışma sürdürmekte. Bu çalışmayı tetikleyen Bafa Gölü’nün durumu; birçok türe ev sahipliği yapan Bafa Gölü’nün doğal değerlerini yitirme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu, can çekiştiğini, bilim insanları epeydir söylüyor.
Konuğumuz WWF Tatlı Su ve Sulak Alan Programı Müdürü Eren Atak ile Avrupa Yılanbalığı için Bafa Gölü’nün iyileştirilmesine yönelik neler yapılacağını konuşuyoruz.
Marmara Denizi’nde canlıların yaşaması için elzem olan oksijen düzeyleri kritik bir duruma gelmiş durumda. 2025 yılının yazına girerken Marmara’da yine müsilaj krizi kapıda mı; Marmara Deniz Eylem Planı uygulanamıyor mu? Acilen yapılabilecek ve etkisi yüksek eylemler ne olmalı? Bu soruları İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Nuray Çağlar ile ele alıyoruz.
Kanal İstanbul hattını boylu boyunca imara açan “rezerv yapı alanları” kararlarını konuğumuz avukat Pervin Çelik ile ele alıyoruz. Pervin Çelik, İstanbul yerel yönetimi onaylı 2009 Çevre Düzeni Planı’na Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2019’da yapılan revizyon kararına ve Kanal İstanbul boyunca ilan edilen rezerv alanların imar planlarına karşı davalar açmış bir avukat ve kendisine bu davalarda geliştirdikleri temel argümanları, elde edilen sonuçları ve gelinen son durumu soruyoruz.
2022 yılında Cumhurbaşkanlığı’nın aldığı bir karara göre Sazlıdere Barajı artık içme suyu barajı olarak işlev görmeyecek. Hemen dibinde TOKİ’nin 24.000 konutluk inşaatı başlatılmış durumda. Sazlıdere Barajı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılmak istenen Kanal İstanbul hattı üzerinde. Konuğumuz Prof. Dr. Doğanay Tolunay ile İstanbul’un önemli içme suyu barajlarından Sazlıdere’nin işlevini kaybettirilmesinin ne anlama geldiğini konuşuyoruz.
Kültürel Miras ve Koruma her hafta Apaçık Radyo'da!
Programlarımızda sık sık ele aldığımız konuların başında kentsel dönüşüm maksadıyla yıkılan ve kaybedilen modern mimarlık mirası vakaları geliyor. Ancak geçtiğimiz günlerde modern mimarlık mirası konusunda “müjdeli” bir haberle karşılaştık. Ankara, “Modern Bir Cumhuriyet Başkentinin Planlanması ve İnşası” başlığıyla Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girdi.
Bu akşam, başvuru dosyasının hazırlık çalışmalarını bizzat yürüten ekipte yer alan öğretim üyesi Savaş Zafer Şahin ve Prof. Dr. Elvan Altan ile konuşuyoruz. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giden sürece başlamış olmak nihayet Ankara’nın modern planlama sürecinin sonucu ortaya çıkmış önemli mimari kültür varlıklarının ve dokularının korunmasını sağlamak açısından ne tür katkı sağlayacak, bunu hep birlikte göreceğiz.
Değerli konuğumuz Doğan Tekeli ile sohbetimizin geçen hafta bıraktığımız yerden devamını yayınlıyoruz.
Bu sohbetin 21 Nisan’da yayınladığımız bölümünde Antalya Arkeoloji (Bölge) Müzesi projesinin, o dönem ortakları Sami Sisa ve Metin Hepgüler ile birlikte tasarımcısı ve müellifi olan Doğan Tekeli ile bu eserini ve yıkım kararını konuşmuştuk. Bu programda ise kendisiyle bizzat üretimde bulunduğu, önemli aktörlerinden biri olduğu dönem olan 20. yüzyıl mimarlık mirasının Türkiye’de korunması, korunamaması meselesini ele alıyoruz. Doğan Tekeli-Sami Sisa Mimarlık ürünü olan İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, Lassa Lastik Fabrikası gibi 20 yüzyıl modern mimarlığının önemli örnekleri üzerinden bu yapıların miras değerlerini konuşuyor ve bizzat tasarladığı bir yapının miraslaşmasını nasıl karşıladığını, bu konudaki düşüncesini soruyoruz.
* Sayın Doğan Tekeli ile görüşmemizde aracı ve yardımcı olan değerli dostumuz Pelin Derviş’e teşekkürlerimizle.
Antalya Arkeoloji Müzesi projesi tasarlandığı dönemdeki modern mimarlık yaklaşımlarını binanın yerleştiği peyzaj ve derin kültürel bağlamında yorumlayarak yansıtan, özgün ve önemli bir müze mimarlığı örneği ve yerel hafızada ve kültürde yer etmiş, benimsenmiş, sevilen bir yapı. Bu değerleri ile “modern mimari miras” niteliği taşıyor ve bu bakımdan korunması gerekiyor.
Bu kez bu eseri, Antalya Arkeoloji (Bölge) Müzesi projesinin o dönemki ortakları Sami Sisa ve Metin Hepgüler ile birlikte tasarımcısı ve müellifi değerli konuğumuz Doğan Tekeli'nin kendisinden dinliyor; bu yıkım kararını ve bizzat üretimde bulunduğu, önemli aktörlerinden biri olduğu dönem olan 20. yüzyıl mimarlık mirasının Türkiye’de korunması, korunamaması meselesini ele alıyoruz.
Sayın Doğan Tekeli ile görüşmemizde aracı ve yardımcı olan değerli dostumuz Pelin Derviş’e teşekkürlerimizle.
Antalya Arkeoloji Müzesi’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı kararıyla yıkılıp yerine yeni bir müzenin yapılmak istendiğini, geçtiğimiz günlerde Antalya’da bakanlığın yaptığı lansman toplantısı vesilesi ile öğrendik.
Konuklarımız gazeteci Yusuf Yavuz ve Antalya Kültürel Miras Derneği’nden arkeolog Gökhan Tiryaki ile 1960'larda gelişen modern mimari düşüncenin ve müzecilik anlayışındaki gelişmelerin önemli bir örneği olan Antalya Arkeoloji Müzesi'nin planlanan yıkımına odaklanıyor ve halka mal olmuş bu kültür varlığının müzakere edilmeden, tartışılmadan tepeden bir kararla yıkılmak istenmesini ele alıyoruz.
Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi ANAMED Galeri’de açılan 'Kuşbakışı Filistin' adlı sergiyi küratörlerinden Prof. Dr. Zeynep Çelik ile konuşuyoruz. Sergi, Filistin coğrafyasında geçmişten günümüze süregelen 'kuşbakışın' detaylı enstantanelerini sunarak Filistin topraklarında yaşanan hükümranlık, kolonileştirme ve işgalin tarihsel boyutunu ve sonuçlarını irdeliyor. Kuşbakışı teknolojileri, havadan gözetleme ve uzaktan kontrollü havadan saldırı araçlarına dönüşerek bugün Gazze’nin canlısı ve cansızı ile tümden yıkımını gerçekleştiriyor. Sergiye çok sayıda sanatçı işi eşlik ediyor. Sanatçı işlerinde yeni uydu ve drone teknolojileri verilerinin Filistinliler ve insan hakları savunucuları tarafından nasıl direniş ve hak arama aracı olarak kullanıldığını görüyoruz.
İBB Miras bünyesinde başından beri sahada olan, uygulamaları birebir yapan ve yöneten Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Kültür Varlıkları Projeler Şube Müdürü Merve Gedik ve Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı, Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü konservatörlerinden Nazım Can Cihan ile halen tutuklu olan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Mahir Polat’ın 2019’da kurulmasında öncülük ettiği İBB Miras’ın ilkelerini, amaçlarını, uygulamaya koydukları önleyici ve sürekli koruma ve tarihi varlıkları hayata yeniden kazandırma yaklaşımlarını konuşuyoruz.
