Druga Rzeczpospolita skorzystała na włączeniu Górnego Śląska w swoje granice w 1922 r. Co prawda, województwo śląskie było najmniejszą jednostką administracyjną, ale na obszarze ponad 4 tys. kilometrów kwadratowych skupiało się 90 proc., a później 70 proc. całej produkcji przemysłowej ówczesnej Polski. Część Górnoślązaków rozczarowała się jednak Polską. Przemysł rozwijał się, ale brakowało rozmachu i impulsu inwestycyjnego rodem z przełomu wieków. Wobec braku wykształconej kadry najważniejsze stanowiska w administracji i szkolnictwie zajmowali ludzie napływowi. Spośród sześciu wojewodów śląskich w II RP tylko pierwszy (rządził kilka miesięcy w 1922 r.) był Górnoślązakiem. Taka polityka rodziła niechęć wśród części miejscowego społeczeństwa. Mieszkańcy byli też podzieleni politycznie. Województwo śląskie cieszyło się w dwudziestoleciu międzywojennym autonomią. Posiadało własny sejm, skarb, policję, a także szkolnictwo, które podlegało pod ustawodawstwo polskie. Po wybuchu II wojny światowej Armię „Kraków” wycofano na linię Wisły i tam kontynuowała walkę w ramach kampanii polskiej. Górny Śląsk został szybko zajęty przez III Rzeszę i włączony w jej granice. Polityka rasowa polegała tu na narzuceniu ludności Górnego Śląska listy narodowościowej. Szacuje się, że przyjęło ją ok. 90 proc. mieszkańców. Z tytułu posiadania obywatelstwa III Rzeszy Górnoślązacy służyli w Wehrmachcie..Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Ryszardem Kaczmarkiem, wicedyrektorem Biblioteki Śląskiej i historykiem z Uniwersytetu Śląskiego, autorem wielu prac o dziejach Górnego Śląska.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

W Muzeum II Wojny Świtowej w Gdańsku można oglądać wystawę „Fake for Real. Historia fałszerstw i falsyfikatów” przygotowaną przez Dom Historii Europejskiej w Brukseli. Porusza ona zagadnienie używania dezinformacji, mistyfikacji, fałszerstw i kamuflażu w prowadzeniu wojny i w polityce. Przykładem takich udanych działań aliantów były zabiegi, aby zmylić III Rzeszę odnośnie do planowanego lądowania w Normandii w 1944 r. Innym przykładem sprawnej mistyfikacji opartej na teorii spiskowej są „Protokoły Mędrców Syjonu”. Ten fałszywy dokument powstały na zamówienie carskiej Ochrany mówił o rzekomym spisku żydowskim dążącym do przejęcia władzy nad światem.Jeszcze innym zagadnieniem, o którym dyskutują rozmówcy, są mity historyczne, które w prosty sposób tłumaczą rzeczywistość. Wiele z nich narosło zwłaszcza wokół kampanii polskiej 1939 r., np. szarża polskiej kawalerii na niemieckie czołgi czy mit zmotoryzowanego i zmechanizowanego Wehrmachtu. Inne mity z kolei – mimo usilnych zabiegów propagandy komunistycznej w Polsce – nigdy się nie przyjęły (kłamstwo katyńskie, mit polsko-radzieckiego braterstwa broni), ponieważ stały w jawnej sprzecznością z pamięcią poprzednich pokoleń.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Janem Szkudlińskim i Mateuszem Jasikiem, historykami z Muzeum II Wojny Światowej.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Historyczne granice Górnego Śląska zmieniały się w czasie i przestrzeni. W ciągu wieków region wchodził w skład różnych tworów państwowych – Polski, Czech, Austrii, a także Niemiec. Zdaniem rozmówcy trzy elementy określają historycznie ten region: etniczność językowa, katolicyzm, a także modernizacja tego regionu poprzez przemysł – jako pomysł na jego rozwój, który pojawił się w czasach pruskich. Wzmocnienie poczucia tożsamości narodowej wśród mieszkańców Górnego Śląska zapoczątkowała Wiosna Ludów w 1848 r. Dla kształtowania się odrębnej świadomości na przestrzeni kilkudziesięciu lat ważną rolę odegrali działacze społeczni w osobach ks. Józefa Szafranka, Karola Miarki (wydawca największej polskiej gazety na Górnym Śląsku do I wojny światowej), a także Adama Napieralskiego. Nowoczesny polski nacjonalizm pojawił się na Górnym Śląsku na początku XX w. Reprezentował go Wojciech Korfanty, który kładł nacisk na interesy Polaków jako narodu politycznego w parlamencie rzeszy niemieckiej. Okres I wojny przyczynił się do pauperyzacja Górnoślązaków – szczególnie warstwy robotników. Oprócz znacznych strat ludzkich, kryzys gospodarczy sprawił, że perspektywa przynależności do odradzającego się państwa polskiego stała się nagle atrakcyjna dla mieszkańców tego regionu.Na mocy traktatu wersalskiego przynależność Górnego Śląska – albo do państwa niemieckiego, albo polskiego – miał rozstrzygnąć plebiscyt. Za Polską opowiedziało się 40 proc. głosujących, podczas gdy za Niemcami 60 proc. Plebiscyt został poprzedzony wybuchem dwóch powstań śląskich. Podczas gdy do pierwszego w sierpniu 1919 r. doszło spontanicznie i nawet Wojciech Korfanty był jemu przeciwny, drugie w sierpniu 1920 r. zostało dobrze przygotowane i osiągnęło zamierzone cele. Polacy w warunkach konspiracyjnych zaczęli budować własną siłę zbrojną – Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska. Trzecie powstanie, które wybuchło po już po plebiscycie w maju 1921 r. również zakończyło się sukcesem.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Ryszardem Kaczmarkiem, wicedyrektorem Biblioteki Śląskiej i historykiem z Uniwersytetu Śląskiego, autorem wielu prac o dziejach Górnego Śląska.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

11 lipca 2025 r. w Muzeum Gdańska otwarto wystawę „Nasi chłopcy. Mieszkańcy Pomorza Gdańskiego w armii III Rzeszy”. Niemal natychmiast spotkała się ona z ostrym potępieniem ze strony polityków prawicy, w tym prezydenta Andrzeja Dudy, a wicepremier Kosiniak Kamysz napisał, że wystawa nie służy polskiej polityce pamięci”. Jego zdaniem „nasi chłopcy, żołnierze i cywile, Polacy, bronili Ojczyzny przed nazistowskimi Niemcami do ostatniej kropli krwi. To oni są bohaterami i to im należą się miejsca na wystawach”. Słowa polityków spotkały się z gwałtownym sprzeciwem wielu historyków, muzealników, ale też aktywistów z Pomorza, przede wszystkim jednak dotknęły do żywego potomków żołnierzy Wehrmachtu, siłą wcielonych do służby w obcym mundurze. Było ich prawie 500 tysięcy: Pomorzan, Ślązaków i Wielkopolan (tych ostatnich najmniej). Akt ten poprzedziło przyjęcie przez nich niemieckiej listy narodowościowej – również pod przymusem. Alternatywą była śmierć, obóz koncentracyjny a w najlepszym wypadku deportacja z regionu na poniewierkę. Rozmowa o trudnych wyborach mieszkańców Pomorza w czasie II wojny światowej jest ważnym przyczynkiem do dyskusji o pojmowaniu patriotyzmu. W rozmowie została zarysowana specyfika Pomorza pod okupacją niemiecką, która miała zupełnie odmienny przebieg niż w centralnej Polsce. Przede wszystkim jednak padają ważne pytania o to jakiej Polski chcemy, jaka ma być polskość i kto ma decydować, kto jest dobrym Polakiem. Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim, historykiem i socjologiem z Uniwersytetu Gdańskiego, prezesem Instytutu Kaszubskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

W czasie II wojny światowej polska medycyna straciła prawie 40 proc. personelu lekarskiego. Dużą jego część stanowili lekarze żydowskiego pochodzenia. Pod okupacją niemiecką medycy mogli kształcić się jedynie w ramach systemu tajnego nauczania. Wszystkie wyższe uczelnie Niemcy zamknęli. Pozwolono działać tylko zawodowym szkołom medycznych. Pod względem opieki zdrowotnej najtrudniejsza sytuacja panowała na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. Mimo że mieszkańcy II RP zostali włączeni w system niemieckiej opieki zdrowotnej i płacili składki, to de facto z powodu polityki rasowej byli z niej wykluczeni. W Generalnym Gubernatorstwie sytuacja przedstawiała się nieco lepiej. Zachowano ubezpieczenia zdrowotne, funkcjonowały polskie szpitale, ale wprowadzono do nich niemieckie zarządy. Uniemożliwiano dostęp do szczepień zdrowotnych. Wszelkie elementy ograniczania dostępu do opieki zdrowotnej składały się na politykę wyniszczania Polaków. W dramatycznej sytuacji znaleźli się pacjenci szpitali psychiatrycznych (uśmiercano ich w ramach Akcji T4 („Aktion T4”), a także mieszkańcy gett. Z kolei pod okupacją sowiecką warunkiem koniecznym do korzystania z opieki medycznej było przyjęcie obywatelstwa ZSRR.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Rafałem Halikiem z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Leszek Moczulski – zmarły w październiku 2024 r. – należał do barwnych postaci na scenie opozycji demokratycznej w okresie PRL. Pochodził z rodziny o tradycjach pepeesowskich i piłsudczykowskich. W młodości został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ale został z niej wykluczony za „odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. Ukończył prawo i historię na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie pracował jako dziennikarz w różnych tytułach prasowych. Miał bliskie kontakty ze środowiskiem akowskim. Działał w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Razem z Andrzejem Czumą stał na jego czele jako rzecznik. Napisał wiele książek i tekstów, a wśród nich te najbardziej znane – „Wojna polska 1939” i „Rewolucja bez rewolucji”. Ta ostatnia pozycja wydana w drugim obiegu w 1979 r. przedstawiała drogę do odzyskania niepodległości bez użycia siły. Stała się nieoficjalnym programem Konfederacji Polski Niepodległej założonej 1 września 1979 r. Pierwszej partii o charakterze antykomunistycznym, którą utworzono w tej części Europy w okresie po stalinowskim. Za swoją działalność opozycyjną był represjonowany przez władze PRL. W więzieniu spędził kilka lat.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z Krzysztofem Królem, politykiem, dziennikarzem, działaczem opozycji demokratycznej, prywatnie zięciem Leszka Moczulskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkitu

Przedwojenny Wrocław był miastem typowo niemieckim. Niewielki odsetek jego mieszkańców stanowili Żydzi, Polacy, a także Czesi. Do czasu przejęcia władzy przez nazistów w latach trzydziestych Breslau bardzo podupadł. Niemcy z niego raczej wyjeżdżali na zachód w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia. Później dzięki programom interwencyjnym i socjalnym zaczął lepiej prosperować. Od czasu wprowadzenia ustaw norymberskich ludność żydowską dotykały ograniczenia natury politycznej i ekonomicznej, z czasem coraz bardziej utrudniające codzienne funkcjonowanie. Ci, którzy mogli, wyjeżdżali w bardzo odległe miejsca takie jak Australia czy Szanghaj. Jednak po 1941 r. ucieczka była już niemożliwa. Z około piętnastotysięcznej społeczności żydowskiej Breslau wojnę przeżyli tylko nieliczni. Wybuch II wojny światowej niewiele zmienił w codziennym funkcjonowaniu mieszkańców Wrocławia. Dopiero w miarę przedłużania się wojny oni również zaczęli odczuwać skutki niedoborów i reglamentacji, ale aż do lutego 1945 r. -– poza nielicznymi nalotami amerykańskimi – nie toczyły się tu żadne działania wojenne.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr Joanną Hytrek-Hryciuk, historyczką Wrocławia, autorką książki „Między prywatnym a publicznym. Życie codzienne we Wrocławiu w latach 1938–1944”.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Województwo poleskie – najmniej zurbanizowana i najsłabiej zaludniona jednostka administracyjna w II RP – zostało utworzone w lutym 1921 r., jeszcze przed zakończeniem wojny polsko-bolszewickiej. Sytuacja narodowościowa na Polesiu była wyjątkowo złożona. Obok siebie, nie bez wzajemnych uprzedzeń i konfliktów, żyli Białorusini, Ukraińcy, Polacy, Żydzi, a także spora grupa określająca się mianem „tutejszych”. Ludność żydowska zamieszkiwała głównie poleskie miasta i miasteczka i stanowiła w nich 40–50 proc. ludności. Polacy skupiali się głównie na zachodzie i północnym wschodzie województwa, a społeczność ukraińska na południu. Administracja polska w latach trzydziestych prowadziła, na niespotykaną w innych terenach wschodnich, politykę polonizacyjną. Wybory z lat dwudziestych XX w. pokazały radykalno-lewicowe nastawienie prawosławnej i chłopskiej ludności województwa. W 1932 r. doszło na tym obszarze do największych quasi-partyzanckich wystąpień skierowanych przeciwko polskiej administracji. Podobnie we wrześniu 1939 r. miały tu miejsce jedne z najpoważniejszych i najbardziej brutalnych wystąpień antypolskich.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Piotrem Cichorackim, historykiem z Uniwersytetu Wrocławskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Mimo niesprzyjających warunków w dwudziestoleciu międzywojennym, w Polsce dokonywał się powolny postęp w zakresie ochrony zdrowia. Dzięki szczepieniom w 1937 r. wyeliminowano ospę. Wprowadzono również szczepienia na gruźlicę i zredukowano znacznie zapadalność na choroby zakaźne. Wydłużyła się oczekiwana długości życia, czemu towarzyszyło zjawisko występowania chorób przewlekłych. Podwoiła się liczba praktykujących lekarzy, ale niewielu z nich pracowało na wsi. Wywodzili się oni głównie z wyższych warstw społecznych i nie rozumieli kodów kulturowych wiejskiej społeczności. Traktowali pracę na prowincji jako rodzaj zesłania. Na wysokim poziomie stała za to medycyna akademicka. System służby zdrowia spoczywał na barkach samorządów i opierał się na Powiatowych Kasach Chorych – ubezpieczenie społeczne obejmowało jednak tylko pracowników najemnych. Powołane po I wojnie światowej Ministerstwo Zdrowia Publicznego zlikwidowano w 1926 r., a całość dotychczasowych działań w zakresie ochrony zdrowia przeniesiono do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Walkę z chorobami prowadzono niekiedy metodami policyjnymi, które polegały na izolowaniu chorych w tzw. prewentoriach. Bardzo prężnie w tym czasie w II RP, jak i na świecie rozwijał się ruch eugeniczny.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Rafałem Halikiem, z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Po II wojnie światowej Rumunia znalazła się wśród państw bloku wschodniego. W przeciwieństwie do Polski nie doświadczyła ani ogromnych zniszczeń wojennych, ani jej elity bardzo nie ucierpiały. Słaba i nieliczna w dwudziestoleciu międzywojennym partia komunistyczna, w ciągu kilku lat znacznie rozbudowała swoje szeregi. Od 1944 do 1965 r. najważniejszą osobą w państwie był Gheorghe Gheorghiu-Dej. Do 1954 r. kierował on Rumuńską Partią Komunistyczną i odpowiadał za wdrażanie agresywnej nacjonalizacji i kolektywizacji, która pozbawiła ludzi własności prywatnej. Partia za jego rządów zagospodarowała państwo, a komuniści wyrośli na nową burżuazję. Polityka ekonomiczna wyniszczyła dotychczasową elitę, a w jej miejsce pojawiła się nowa ściśle powiązana z aparatem władzy. Securitate – rumuńska policja polityczna – znacznie przewyższała brutalnością i okrucieństwem polskie UB. Relacje z ZSRR przypominały system kolonialny. Od połowy lat pięćdziesiątych Rumunia zaczęła jednak emancypować się spod kurateli ZSRR. Prowadziła bardziej samodzielną politykę zagraniczną i gospodarczą. Jej terytorium w 1958 r. opuściły wojska radzieckie, a następnie doradcy sowieccy obecni we wszystkich ministerstwach. Po śmierci Gheorghiu-Dej’a w 1965 r., zastąpił go Nicolae Ceaușescu. Rumunia jako jedyne państwo bloku wschodniego w latach sześćdziesiątych nie zerwała kontaktów dyplomatycznych z Izraelem, ani nie uczestniczyła w inwazji na Czechosłowację.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. hab. Błażejem Brzostkiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Jerzy Giedroyć urodził się na początku XX w. w Mińsku, pod zaborem rosyjskim, w rodzinie książęcej. Kształcił się w Moskwie, Mińsku, a następnie w Warszawie. W młodości związał się z takimi czasopismami jak „Myśl Mocarstwowa”, „Bunt Młodych” i „Polityka”. Ich tytuły odzwierciedlały jego aktualne poglądy i ich ewolucję. Przed II wojną światową pracował w kilku ministerstwach, a po jej wybuchu przedostał się do Rumunii. Później trafił do 2 Korpusu Polskiego, gdzie redagował pismo „Orzeł Biały”, skierowane do polskich żołnierzy dla pokrzepienia serc. Przede wszystkim jednak był znany jako założyciel w 1946 r. Instytutu Literackiego, w 1947 r. miesięcznika „Kultura”, a także „Zeszytów Historycznych” w 1962 r. W swojej francuskiej siedzibie Maisons-Laffite skupił grono znakomitych pisarzy i myślicieli, którzy dzielili się swoją wizją Polski i regionu środkowowschodniego. Instytut był symbolem niezależnej myśli i wyrastał poza tradycyjne rozumienie emigracji. Tworzyło go zaledwie kilka bliskich Giedroyciowi osób. Na łamach „Zeszytów Historycznych” wydawanych do 2010 r. toczyły się ważne dyskusje historyczne. Zostawił przesłanie, aby nie bać się podejmowania nawet najtrudniejszych tematów, ponieważ tylko w ten sposób można zerwać z upiorami przeszłości.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr hab. Sławomirem Łukasiewiczem, profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

We wrześniu 1944 r. alianci rozpoczęli operację o kryptonimie „Market Garden”. Przeszła ona do historii jako największy desant wojsk spadochronowych w czasie II wojny światowej. Obok żołnierzy brytyjskich, amerykańskich i kanadyjskich brała w niej udział 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa dowodzona przez gen. Stanisława Sosabowskiego. Celem operacji było zajęcie Zagłębia Ruhry – zaplecza przemysłowego III Rzeszy, a w konsekwencji jak najszybsze zakończenie II wojny światowej. Cel strategiczny jednak nie został osiągnięty. Co prawda, opanowano dwa z trzech zakładanych mostów, wyzwolono niektóre holenderskie miasta, ale front się zatrzymał, a wojska alianckie poniosły straty na poziomie 60 proc. Przy planowaniu operacji nie doceniono woli oporu niemieckiego przeciwnika. Zawiodła organizacja. Desantowi nie sprzyjały warunki atmosferyczne. Niestety, w ogólnym rozrachunku II wojny światowej operację „Market Garden” należało zaliczyć w poczet niepowodzeń wojsk alianckich.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr Janem Szkudlińskim, kierownikiem Działu Naukowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Po II wojnie światowej Polsce nadano nowy kształt terytorialny. Utraciła ziemie na wschód od linii Curzona, a jako rekompensatę otrzymała tereny na północy i zachodzie, należące dotychczas do Niemiec. Decyzje w tej sprawie latem 1945 r. zapadły na konferencji w Poczdamie. Podjęli je przedstawiciele tzw. Wielkiej Trójki. Odnośnie do granicy zachodniej nie zdołano podpisać odrębnego traktatu pokojowego. Ziemie te jedynie oddano pod polską administrację. Przez lata nowym mieszkańcom towarzyszyło poczucie tymczasowości i niepewności, które odbijało się na substancji materialnej regionu.Na Dolny Śląsk przybywali mieszkańcy z ościennych województw, przesiedleńcy z tzw. Kresów Wschodnich, Ukraińcy i Łemkowie wysiedleni w ramach akcji „Wisła”. Tutaj skupiło się także osadnictwo Żydów ocalałych z Zagłady. Niemcy, którzy nie zdążyli się ewakuować przed nacierającą Armią Czerwoną, zostali przesiedleni w 1946 r. na podstawie postanowień konferencji poczdamskiej. Zasiedlanie regionu w większości odbywało się w warunkach chaosu i spontaniczności. Zdaniem rozmówczyni powstało tu wielkie laboratorium społeczne, w którym spotkali się ludzie z miejsc odległych od siebie nie tylko przestrzennie, ale i kulturowo, którzy w warunkach II RP nigdy nie mieliby szansy na kontakt.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Małgorzatą Ruchniewicz historyczką z Uniwersytetu Wrocławskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Układ graniczny między PRL a RFN z grudnia 1970 r., wpłynął na ocieplenie relacji obu państw. Otworzył drogę do powstania w 1972 r., pod patronatem komisji UNESCO, Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej złożonej z geografów i historyków. W 2018 r. do tego grona dołączyli nauczyciele. Co dwa lata komisja organizowała konferencje naukowe. Ponadto wydawała zalecenia odnośnie do sposobu opisywania w podręcznikach stosunków polsko-niemieckich. W opinii prof. Roberta Traby, w okresie PRL, największe emocje wśród historyków wzbudzał temat przymusowych wysiedleń oraz Zakonu Krzyżackiego. W 2008 r. komisja rozpoczęła pracę nad wspólnym podręcznikiem do historii dla uczniów szkoły podstawowej. Pierwsza z czterech książek: „Europa. Nasza historia” ukazała się w 2016 r. Ostatnia – poświęcona historii najnowszej – Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne opublikowało w 2020 r., ale dopiero na początku 2024 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej dopuściło go do użytku szkolnego.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Robertem Trabą, historykiem i politologiem z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, w latach 2007–2020 współprzewodniczącym Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Polityka appeasementu – ustępstw wobec III Rzeszy, dążącej do rewizji porządku wersalskiego – przypadła na drugą połowę lat trzydziestych XX w. Różne czynniki złożyły się na brak reakcji państw Zachodu na jawne łamanie od 1935 r. przez Adolfa Hitlera kolejnych punktów traktatu kończącego I wojnę światową. Zachód w żaden sposób nie sprzeciwił się wprowadzeniu w 1935 r. służby wojskowej w III Rzeszy, remilitaryzacji Nadrenii w 1936 r., przyłączeniu Austrii w 1938 r., a gdy w tym samym roku wybuchł konflikt niemiecko-czechosłowacki o Kraj Sudetów, na konferencji w Monachium podpisano de facto układ rozbiorowy Czechosłowacji. Brytyjski premier Neville Chamberlain uważał porozumienie monachijskie za gwarancję pokoju w Europie. Druzgocący cios polityce ustępstw zadała 15 marca 1939 r. inwazja III Rzeszy na Czechy i Morawy, która złamała tym samym podpisany kilka miesięcy wcześniej układ. Dopiero wówczas, wobec groźby kolejnej agresji ze strony Niemiec, Wielka Brytania udzieliła Polsce i Rumunii jednostronnych gwarancji bezpieczeństwa.Nie zrozumiemy polityki appeasementu bez zagłębienia się w brytyjską politykę lat trzydziestych. Jak ona wyglądała? Jakie miała priorytety? Dlaczego Polska nie miała dobrej prasy na Zachodzie i postrzegano ją jako chwiejnego sojusznika?Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Piotrem M. Majewskim, pracownikiem Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Wychodzenie Węgier z komunistycznej dyktatury miało nieco inną dynamikę niż w Polsce. To w latach osiemdziesiątych w kręgach opozycyjnych zaczęła się kariera polityczna obecnego premiera Węgier – Viktora Orbána. Należał on do ścisłego grona założycieli w 1988 r. Fideszu – Stowarzyszenia Młodych Demokratów. Od pierwszych demokratycznych wyborów parlamentarnych w 1990 r. Viktor Orbán, jak i jego partia była obecna w Zgromadzeniu Krajowym. On sam w latach 1998–2002 po raz pierwszy sprawował funkcję premiera. Z ogromną przewagą Fidesz przejął władzę w 2010 r. i zaczął nadawać nowy bieg demokratycznym mechanizmom sprawowania władzy. Zdestabilizował rynek mediów poprzez uzależnienie go w niemal 80 proc. od rządu. Zoligarchizował gospodarkę. Praktycznie przed każdymi wyborami zmienia ordynację wyborczą. Wprowadził wiele programów wsparcia rodziny, ale to nie poprawiło wskaźnika dzietności na Węgrzech. Najnowsze dane Europejskiego Urzędu Statystycznego wskazują na Węgry jako najbiedniejsze państwo Unii Europejskiej?Dlaczego traktat w Trianon z 1920 r. jest traumatycznym wydarzeniem dla Węgrów? Jakie działania węgierskiego rządu wpływają antagonizująco na relacje z sąsiadami? Jak Viktor Orbán rozumiane chrześcijaństwo?Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Dominikiem Héjjem, autorem książki „Węgry na nowo. Jak Wiktor Orbán zaprogramował narodową tożsamość”.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkitu

Od 2016 r. na terenie byłej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte prowadzone są prace archeologiczne. W trakcie kilkuletnich wykopalisk odnaleziono ponad 80 tys. przedmiotów związanych z historią tego miejsca, zlokalizowano relikty budynków funkcjonujących kiedyś na półwyspie, a także pochówki dziewięciu z szesnastu żołnierzy poległych i zamordowanych. Badania archeologiczne terenu Westerplatte wniosły wiele nowych szczegółów do naszej wiedzy, których próżno szukać w dokumentach, czy wspomnieniach i relacjach. Badania te są o tyle ciekawe, że znaleziska często można połączyć z konkretnymi osobami i wydarzeniami.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z Filipem Kuczmą, kierownikiem Działu Archeologicznego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Latem 1944 r., gdy front zbliżał się do przedwojennych granic Rzeszy, Wrocław planowano przekształcić w twierdzę. Początkowo przygotowania koncentrowały się na gromadzeniu zapasów żywności i organizowaniu odpowiedniej sieci szpitali polowych. Powołano także pod broń mężczyzn w wieku pozapoborowym (Volksstrurm). Garnizon okazał się dobrze przygotowany do obrony. Sowieci do granic miasta doszli w końcu stycznia 1945 r., a kapitulacja nastąpiła 6 maja 1945 r. Przez pierwsze dwa miesiące oblężenia Niemcy wykorzystywali do przerzutu broni, ludzi i ewakuacji rannych lotnisko na Gądowie Małym, a po zdobyciu go przez żołnierzy Armii Czerwonej, zbudowali pas startowy na jednej z ulic w śródmieściu. W wyniku trzymiesięcznego szturmu Wrocław zniszczono w blisko 70 proc., w walkach obie strony ponosiły znaczne straty – 8 tys. zabitych po stronie niemieckiej i 12 tys. po stronie sowieckiej. Jakie błędy popełniła Armia Czerwona podczas oblężenia Wrocławia?Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Tomaszem Głowińskim, pracownikiem Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego.#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkitu

W październiku 1956 r. Władysław Gomułka – oskarżony w 1948 r. o tzw. odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, a następnie więziony – wrócił na szczyty władzy w Polsce. Stało się to w dramatycznych okolicznościach szerzących się w kraju protestów, którym towarzyszyły hasła niepodległościowe, antysowieckie i antyrosyjskie. Jako I sekretarz KC PZPR próbował zapanować nad nastrojami społecznymi i przywrócić kontrolę partii nad życiem społecznym i politycznym. Społeczeństwo pokładało w nim ogromne nadzieje, jednak nie zostały one spełnione. Liberalizacja systemu okazała się przejściowa, ale nie powrócono do brutalnych metod z czasów stalinizmu. Za jego rządów przez Polskę przetoczyła się fala antysemityzmu. Z drugiej strony wielkim sukcesem Gomułki była normalizacja stosunków polsko-niemieckich w 1970 r. Protesty społeczne wyniosły Gomułkę do władzy w 1956 r., one też w grudniu 1970 r. przyczyniły się do jego upadku. Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Pawłem Machcewiczem z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl