Wolfgang Amadeus Mozart’ın ölümünden hemen önce üzerinde çalıştığı Requiem eseri, hem tarihsel hem de kişisel boyutlarıyla müzik tarihinin en çok tartışılan yapıtlarından biridir. Bu eserin en çarpıcı bölümlerinden biri olan Confutatis, Mozart’ın ölümle yüzleşmesini dramatik bir derinlikle yansıtır.

Mozart’a 1791 yazında kimliği gizli bir elçi aracılığıyla bir Requiem siparişi verilmişti. Elçi, Avusturyalı aristokrat Kont Franz von Walsegg adına hareket ediyordu. Walsegg, ölen eşinin anısına bir eser istemiş, fakat eseri kendi bestesiymiş gibi sunmayı planlamıştı. Mozart, bu siparişi alırken kendi sağlığının hızla kötüleştiğini hissediyordu. Bu nedenle eseri, yalnızca bir müşteri için değil, aynı zamanda kendi kaderi için yazdığına ikna olmuştu. Yakın çevresine “Burada ölümün sesini duyuyorum” diyerek Confutatis üzerinde çalıştığını anlatması, onun müziğiyle ölüm arasında kurduğu derin bağı ortaya koyar.

Confutatis metni, cehenneme atılan lanetliler ile cennete çağrılan kurtuluş arayanların karşıtlığını işler. Latince metnin Türkçe çevirisi şu dramatik ayrımı sergiler:
— Confutatis maledictis, flammis acribus addictis (Lanetliler susturulduğunda, yakıcı alevlere atıldığında)
— Voca me cum benedictis (Beni kutsanmışlarla birlikte çağır).

Mozart’ın müzikal dili bu karşıtlığı olağanüstü bir güçle işler. Erkek korosunun gür ve sert çıkışları cehennemin dehşetini resmederken, kadın seslerinin yumuşak duaları cennetin huzuruna yönelir. Orkestra ise bu dramatik zıtlığı yoğun dinamiklerle destekler; sert ritmik figürler cehennem tasvirini güçlendirirken, hafifleyen armoniler umudu ve ilahi merhameti temsil eder. Bu yönüyle Confutatis, yalnızca litürjik bir müzik değil, aynı zamanda insanın ölüm, korku ve umutla hesaplaşmasının evrensel bir portresidir.

Mozart’ın 5 Aralık 1791’de ölümünden sonra eser yarım kalmıştır. Önce Joseph Eybler orkestrasyonu tamamlamaya çalışmış, fakat süreci sürdürememiştir. Ardından Mozart’ın öğrencisi Franz Xaver Süssmayr devreye girmiş ve bugün yaygın olarak icra edilen versiyonu tamamlamıştır. Süssmayr’ın katkıları arasında orkestrasyonun büyük bölümü ve bazı eksik pasajların bitirilmesi yer alır. Ancak Confutatis özelinde, vokal çizgiler, basso continuo ve temel dramatik yapı Mozart’ın el yazısıyla bırakıldığı için, bölümün özünü Mozart’ın vizyonu belirlemiştir.

Eserin özgünlüğü üzerine tartışmalar yüzyıllardır sürmektedir. Bazı müzikologlar Süssmayr’ın katkılarının Mozart’ın niyetinden sapmalara yol açtığını, bazıları ise onun Mozart’ın stilini başarıyla taklit ederek bütünlüğü koruduğunu savunur. Ancak ortak kabul, Confutatis’in dramatik çekirdeğinin tamamen Mozart’a ait olduğudur. Bu nedenle bölüm, bestecinin ölümle yüzleşmesini birebir yansıtan bir “kişisel itiraf” niteliği taşır.

Sonuç olarak, Confutatis hem teolojik hem de varoluşsal açıdan yoğun anlamlar barındırır. Mozart burada cehennemin korkutucu sesleriyle cennetin umut dolu çağrısını karşı karşıya getirirken, kendi ruhsal mücadelesini de müziğe dökmüştür. Onun son günlerinde kaleme aldığı bu bölüm, ölüm karşısında insanın çaresizliği kadar, merhamet ve kurtuluş arzusunun da evrenselliğini dile getirir. Mozart’ın müziği böylece yalnızca dönemin dini törenlerinin bir parçası olmaktan çıkar, insanlığın ortak duygusal hafızasında yer eden zamansız bir tanıklığa dönüşür.