A bi taara kalo fila la sisan ni JNIM jaatigɛwalekulu ye gɛrɛntɛnw sigi ko tajitamɔbiliw si tɛ don Mali kɔnɔ kɛrɛnkɛrɛnya la Bamako. U ye binkanni ɲɛsin tajitamɔbili lakananenw caman jɛnina. O kɛra ka tajiko dɛsɛ donna jamana in kɔnɔ. A kɔlɔlɔw ka jugu jamanadenw ma. Sɔrɔko jɛmukan in kɔnɔ, an bɛ kuma o tajitanya gɛlɛyaw de kan jamanadenw kan. 

An ka sɔrɔko jɛmukan in na, an bɛ kuma muso kɛnyɛrɛyecɛkɛda sigibaga fila kan minnu cɛsirilen don bayɛlɛmanibaaraw la. A fɔlɔ ye Aïcha CAMARA musojɛkuluba "groupement Damou" ɲɛmaa. A filanan ye Khadiatou DIAWARA ye, kalansow "Imako Ikaso" sigibaga lo Bamako Mali la. Muso fila nunu b'u ka cɛgɛdaw kumaw fɔ ani kun min y'o ladi ka don kɛnyɛrɛye kɔnɔ. Issouf ZERBO

Hakili duman dilannen ye baarada ni baarasɔrɔ sababu ye diɲɛ kɔnɔ. Baarada million 170 de bɛna se ka sɔrɔ a sababu la. Nga a bɛna baara dɔw lasa walima k'u yɛlɛma. O bɛ tara miliyɔn 70 la.  An ka sɔrɔko jɛmukan in bɛ kuma hakili duman dilannen ɲɛciw kan wa fana a senkɔrɔ degunw baara sɔrɔko fanfɛ.

Gɛlɛya caman bɛ sɔrɔ  warici la bankiw fɛ jamanaw cɛ. A ka suma wa a kow fana ka misɛn sɛbɛnkow fanfɛ. Nga sanko k'o nɔgɔya, farafinna tilebenyanfan bankiba BCEAO ka fɛɛrɛ kura kan min sababu la,  warici ni wari sɔrɔko bɛ nɔgɔya, n'a bi wele PI. An ka sɔrɔko jɛmukan in na, an bɛna kuma o warici ko gɛlɛyaw de kan ani Pi fɛɛrɛ de kan.

Sénégal, Cɛkɛda sigibagaw ka lajɛrɛ (Forum invest in Sénégal) tako filanan kɛra ɔkutɔburukalo tile 7 ni tile 8 lon Diamniadio Dakar kɛrɛfɛ sigida kɔnɔ. Lajɛrɛ in sigikun yɛrɛ ye ka Sénégal jamana nafayɔrɔ kofɔ diɲɛ maa ye janko ka sɔrɔbatigiw, kɛnyɛrɛyew ni kɔkanjamanaw ladi ka nafolo don jamana kɔnɔ, baarabolow la, cɛkɛdaw ani ka baaradaw sigi fɛ.  Sɔrɔko jɛmukan bɛ taga n'aw ye o kɛnɛ kan ka kuma di  kɛnyɛrɛye sigibaga dɔw ma. Issouf ZERBO

Sénégal jamana ye juru ɲinini boloda sɛtanburu la jamanadenw fɛ sanko ka CFA wari miliyari 300 fara ɲɔgon kan. Fransi kan na, an ko "emrpunt Obligataire". O kun ye ka nafolo sɔrɔsiraw caya, ka ta yɛrɛyeya sinsin ani ka se ka baarabolo musakaw sɔrɔ iko kalanko, kɛnɛya, kuranko, sɛnɛbaara, olu n'u ɲɔgɔn caman. O juru ɲini sira in bise ka faamu cogojuman ? A be boloda nin k'a waleya cogodi ? Issouf ZERBO n'a ka ma welelen Guinée sɔrɔko donbaga Dr Amara TOURE bɛna kuma o kan sɔrɔko jɛmukan in na.

An ka sɔrɔko jɛmukan in na, an be kuma muso kɛnyɛrɛye cakɛda  sigibaga fila kan minnu cɛsirilendon bayɛlɛmani baaraw la. A fɔlɔ ye Fatoumata Seydou KONE ye, "Marinfin" cɛgɛda ɲamaa Sikasso, Mali jamana kɔnɔ. A filanan ye Latifa SIMBORO, ''Latifa mugu'' cɛgɛda ɲamaa don Ouaga, Burkina Faso. Muso fila ninnu bɛ ɲɛfɔli k'an ye u ka cɛdaw kan, ani kun min y'u jija ka don kɛnyɛrɛye kɔnɔ. Issouf ZERBO

RFI Mandenkan lamɛnbagaw, sɔrɔko jɛmukan kanubagaw aw ni yan tuma, Aw dansɛ!A kuma tun cayara awirilikalo. Saint-Louis dugu kɔnɔ, Sénégal, sanifɛɛrɛ kɔnɔ mɔgɔw tun tɛ sɔn biduura gwana  mina.A ko juguya fɛ, dugu policiw ɲɛmaa Commissaire dɛsɛla ka kankarimada kɛ jagokɛlaw ye.O dugu in duron tɛ, CFA wari dumu jamana 8w kɔnɔ, o wari ni binani gwana mangoyalendon yɔrɔ cama na. Wari nigɛmanw ni nɛmuniw duron ko tɛ ali wari fulaburu kɔrɔmanw dɔw ani faranniw ti minɛ tuma dɔw.

Farafinna ka balofen sɔrɔsiraw lajɛrɛ (Forum africain sur les systèmes alimentaires) tako 19nan daminɛra kunu Diamniadio Dakar kɛrɛfɛsigida la. Sɛnɛkɛlaw, bayelemalaw kɛyɛrɛyew ni marabaaw, o mɔgɔ wa 6 de nana ka bɔ jamana 60 kɔnɔ sanko ka talikɛ lajɛrɛ in na. Ɲinan ta babu bi sinsin farafinna sifinw jɔyɔrɔ de kan ka baaraɲɔgonya kɛ, ka kokuraw don bala balofenw sɔrɔsiraw lakurayali kɔson. Laɲini ye ka se ka dumukafa sɔrɔ Farafinna. O de ye an ka sɔrɔko jɛmukan in babu ye.  

Karilon nafolobonba banque centrale ye marimuguw sɔrɔ ni ka di warimarasow ma sanko ka gɛlɛyaw nɔgɔya o min bɛ ka dadigi kɛ jamanadenw kan kabi mai kalo la. Nga fɔ sisan kɔni, a nɔbɔ ko la fɔlɔ. Wari sɔrɔko bankiw la walima tumadɔw la nɛgɛjuru sirafɛ yɛrɛ, o ka kɛlɛ wa a man ka tɛmɛ hakɛ dɔ kan. O nafolomuguko dɛsɛ kun n'a kɔlɔlɔw de ye sɔrɔko jɛmukan babu ye. Issouf ZERBO

Kɛnyɛreye cɛgɛda sigibaga 100 cɛma farafinna, 24 ye musow. O hakɛ ka ca ka tɛmɛ diɲɛ gun tɔw ta kan. Muso kɛnyɛrɛyew yɛrɛ hakɛ tun bɛ se ka tɛmɛ o kan ni nafolobonw ani dɛmɛbolo minnu sigira ka musow dɛmɛ, o tun mabɛnnen don ani u ka baaraw tun bɛ kɛ a ɲɛma. An ka marisikalo sɔrɔko jɛmukan in min bɛ kuma di musow ma, an bɛ jatiminɛw kɛ o waribonw ni baarabolow kan farafinna tilebenyanfan 4 jamanaw kɔnɔ.

Lomé lajɛrɛ min tun kɛra mɛkalo tile 12 ni 14 cɛ farafinna jamanaw ka juruw kunkan, o hukumu kɔnɔ an ka sɔrɔko jɛmukan tɛmɛnen sinsinna juru yɛrɛ takojugu  kan. Nin lɔgɔkun in na, Farafinna sɔrɔko jɛmukan na, an bɛna kuma Lomé lajɛrɛ laɲiniw kan : juruw lasako kan, u minɛcogo falenni ko kan. O bi se ka lawaleya wa? Aw bɛn'o jaabi sɔrɔ n'an ka maa welelen Modibo Mao MAKALOU.

U ka ca ni 25 ye farafinna jamana minnu ka juruw damatɛmɛna. Erythrée jamana bɛ ten kan, jamana in ka sɔrɔ kɛmɛsara la, juru hakɛ ye 211. Farafinna tilebenyanfan jamanaw cɛma,  Sénégal jamana de ka juruw ka ca ka tɛmɛ. Sɔrɔ kɛmɛsara la, juruw sera 100 ma. O juruw damatɛmɛ kojugu ye gɛlɛyaba ye wa fɔ fɛɛrɛw ka sɔrɔ.

Mali jamana kɔnɔ saalen kura sigilenw minɛli daminɛra marisikalo tile 5 wa a kan ka kɛ sababu ye ka miliyari 200 ɲɔgɔn kafu san kɔnɔ. Nɛgɛjuru cɛgɛdaw ni nɛgɛjurutigiw de ka kan ka saalenw sara ka fara dulɔmilaw kan. O kun ye ka dɔ fara jamana ka sɔrɔw kan nin lakanabaliya kɛlɛ ani ka kuranko gɛlɛya nɔgɔya. Nga jamanaden dɔw bɛ ka kanbɔ ko saalen kuraw kɔn. An ka sɔrɔko jɛmukan bɛna kuma o saalen kuraw nafaw n'u kɔlɔlɔw de kan.

Kolda dugu ta kɔ san 2023, Kaolack dugu, Sénégal cɛmancɛ ni tilenbenyanfan cɛ, de ye jamana in baganmaralaw bisimila bi baganmara tɔgɔladon tako 9nan hukumu kɔnɔ. O kɛra sibiridon tɛmɛnen fevuruyekalo tile 22 san 2025.

Farafinna waribonba BAD ka jaatiw ya yira ko saan 2023 kɛyɛrɛye cɛgɛda ka juru sɔrɔw dɔgɔyala kɔsɔbɛ Guinée Bissau jamana kɔnɔ. O bɔra jurusarabaliya wa fana tilennibaliya, kiritigɛbaliya tiɲɛkan famaso. O jurusɔrɔko gɛlɛya kɔlɔlɔw ka ca. An sɔrɔko jɛmukan in na Issouf ZERBO bɛ taga n'an ye Guinée Bissau ka kuma o jurusɔrɔko gɛlɛya an'a jurusaara baliya ko kan.

 Fewuruyekalo daminɛra, Etats-unis maraba kuraw y'a latigɛ ka u ka dɛmɛbolo USAID ka baaraw sɔnsɔri kalo kɔnɔ diɲɛ. O latigɛ kɔlɔlɔw ti fɔ ka ban kɛrɛnkɛrɛnyala farafinna jamanaw kan, olu minu ka musakaw fanba bi bɔ kɔkan. Nga mun de kama farafinna jamanaw nin sirilendon kɔkan dɛmɛw na wa fɛɛrɛw juma bɛ se ka boloda sanko ka bɔ o kɔnɔ? Issouf ZERBO n'a maa welelenw bɛna o jaabi sɔrɔko jɛmukan in kɔnɔ.

K'a daminɛ févuruyekalo in daminɛ na fɔ kalo 3, USA ka dɛmɛbolo USAID ka baaraw bi sonsori fɔlɔ diɲɛ kɔnɔ. O latigɛ de, jamana in marabaaw kuraw y'a ta tile damadɔ u sigili kɔ fanga la zanviyekalo tile 20. O kɔlɔlɔ bɛ ka ye kabini kelen farafinna jamanaw kɔnɔ kɛrɛnkɛrɛnya la.

Avirilikalo tile 2 san 2025, Etats-Unis kuntigi y'a ladɔnniya ko saalen kuraw bɛ da diɲɛ jamanaw ka minanw kan minnu bɛ feere a ka jamana kɔnɔ. O dara fana farafinna jamana 51 taw kan, nga jamanaw ka saalen hakɛw tɛ kelen ye. U bɛ ta 10 ma ka se 50 ma kɛmɛsara la. 

Bi sɔrɔko jɛmukan kɔnɔ, an ye kuma di kɛnyɛrɛye baarakɛla fila ma. Kafando Awa Balma ye Dî cakɛda labaaralikɛla ye Burkina Faso. Ani Banthie Silvy ye munitulu feerela ye, Côte d’ivoire jamanden don nga ale sigiyɔrɔ bɛna Sénégal ma. Koumba Kanouté n'a ka mɔgɔ welenlenw bɛn'u ka baaraw ɲɛfɔ.