Myanmar nationals who have spent years in refugee camps in Thailand awaiting resettlement in the United States now face increased depression and other mental health issues since US President Donald Trump halted his country’s refugee programs. This week’s story is by a Doh Athan journalist.

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်က ဒုက္ခသည်ခေါ်ယူရေးအစီအစဉ်ကိုရပ်နားလိုက်ပြီးတဲ့နောက် ထိုင်းနိုင်ငံဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ နှစ်အတော်ကြာနေထိုင်နေကြသူတွေဟာ စိတ်ကျရောဂါနဲ့အခြားစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာဖြစ်ပွားမှုတွေ ပိုမိုများပြားလာနေပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ်ဆောင်းပါးကို ဒို့အသံသတင်းထောက်တစ်ဦးကရေးသားထားပါတယ်။

ဒီတစ်ပတ်မှာတော့ အိုးတိန်တွင်းလေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှုသုံးလအကြာဆောင်းပါးကို ရေးသားထားတဲ့ သတင်းထောက်က မြေပြင်မှာကြုံတွေ့ရတဲ့အခြေတွေကို တင်ဆက်ပေးသွားမှာပါ။

On May 12 the junta conducted an airstrike on a school in Oh Tein Twin village in Sagaing Region, killing more than 20 students and leaving the survivors, many of whom suffered severe injuries, to deal with lingering psychological and physical trauma. This week's story is by Doh Athan freelancer Esther J.

မေလ ၁၂ ရက်နေ့က စစ်ကိုင်းတိုင်း၊အိုးတိန်တွင်းရွာက စာသင်ကျောင်းတစ်ကျောင်းကို စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကျောင်းသား ၂၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး အများအပြားလည်းပြင်းထန်တဲ့ ဒဏ်ရာတွေရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီဖြစ်ရပ်ရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်တဲ့ သူတွေကလည်း စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တွေကို ပြင်းထန်စွာခံစားနေရဆဲပါ။ ဒီဆောင်းပါးကို Esther J က ရေးသားထားပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်က “ပြုပြင်ခွင့်မရတဲ့ ငလျင်သင့်ဗလီများ” ဆောင်းပါး ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ ဆောင်းပါး‌နောက်ကွယ်ကသတင်းထောက်ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့အတွေ့အကြုံတွေကို နားဆင်နိုင်ပါပြီ။

Since the March 28 earthquake in Myanmar, the junta has denied permission for damaged mosques in hard-hit areas to be repaired or rebuilt, and authorities have even indicated that some of the mosques will be permanently closed. This week's story is by Htet Aung.

မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့က လှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့ ငလျင်ကြောင့် ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့တဲ့ ဗလီတွေကို ပြန်လည်ပြုပြင်တာ ဒါမှမဟုတ် အသစ်ပြန်တည်ဆောက်ခွင့်တွေကို စစ်ကောင်စီက ခွင့်မပြုသေးပါဘူး။ ဒါ့အပြင် ပြိုကျပျက်စီးသွားတဲ့ဗလီလည်း အပြီးပိတ်သိမ်းခံလိုက်ရပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးကို ဒို့အသံသတင်းထောက် ထက်အောင်က ရေးသားထားပြီးဒို့အသံအဖွဲ့သားတွေက တင်ဆက်ပေးထားပါတယ်။

Officials on the take have long been a scourge of the people of Myanmar. There’s anecdotal evidence that since the coup, demands by police, soldiers and civil servants for bribes, tea money and kickbacks have become even more blatant. What follows provides a mere glimpse of a pervasive national problem, as Doh Athan explores the impact on corruption and graft on a few residents of Ayeyarwady Region, the vast rice-growing delta west of Yangon.

လာဘ်စားတဲ့အရာရှိတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအတွက် ဒုက္ခတစ်ခုလိုဖြစ်နေခဲ့တာအချိန်အတော်ကြာပါပြီ။ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက ရဲတွေ၊ စစ်သားတွေ နဲ့ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေဟာ လက်ဖက်ရည်ဖိုးဆိုပြီး ငွေတောင်းခံတာတွေ၊ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူတာတွေ၊ အစရှိသဖြင့်နည်းမျိုးစုံနဲ့ ပေါ်ပေါထင်ထင်ငွေတောင်းလာတဲ့ သတင်းတွေကလည်းပိုများလာပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ်ဒို့အသံအစီအစဉ်မှာတော့ ဧရာ၀တီတိုင်းဒေသကြီအတွင်းက အကျင့်ပျက်ချစားမှု ပြဿနာတွေဟာ ပြည်သူတချို့အပေါ်မှာ ဘယ်လောက်ထိခိုက်မှုတွေ ရှိနေတဲ့ဆိုတဲ့အကြောင်းကိုရှာဖွေတင်ဆက်ထားပါတယ်။

အခုရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုတွေ၊ နှောက်ယှက်မှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမှုတွေကို ခပ်စိတ်စိတ်ကြားလာရသလို Social Punishment လိုမျိုး ပြစ်ဒဏ်တွေကို ကျင့်သုံးလာတာတွေလည်းပိုရှိလာပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ်ရဲ့ DohAthan DohTalk အစီအစဉ်မှာတော့ မျှတတဲ့ တရားစီရင်ရေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးလို့မရတဲ့ကာလမှာ နစ်နာသူတွေအတွက် Social Punishment က ဘယ်လိုနည်းလမ်းတွေက အကောင်းဆုံးဖြေရှင်းနိုင်မလဲ ဆိုတာတွေကို ဆွေးနွေးသွားမှာပါ။ ဆွေးနွေးပွဲမှာ လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူ နဲ့ အဓိကာရ Podcast တည်ထောင်သူ ဆရာအောင်ခန့် မြန်မာ့အမျိုးသမီးသမဂ္ဂ တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ( ၁ )ဆရာမ ဝေဝေ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာတရားမျှတမှုအရေး လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ထားဝယ်ရှေ့နေကွန်ယက်ပူးတွဲတည်ထောင်သူဟောင်း ဆရာမ မယ်အေး တို့ပါဝင်ဆွေးနွေးထားပါတယ်။

LGBT people face widespread discrimination in sexually conservative Myanmar but are playing important roles at many levels in the struggle to oust the regime. They include People’s Defence Force commander, fashion designer in exile, woman trade union activist who was sexually abused in custody, and a community organiser, who speak of their experiences.

လိင်စိတ်ခံယူမှုကွဲပြားသူ LGBT တွေဟာ ရှေးရိုးစွဲအယူတွေရှိနေတဲ့ မြန်မာလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေကို မကြာခဏကြုံတွေ့ရပါတယ်။ တော်လှန်ရေးကာလအတွင်းမှာရောဘယ်လို အခြေနေတွေရှိပါသလဲ။ဒီတစ်ပတ်မှာတော့ ပြည့်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ခေါင်းဆောင်၊ ပြည်ပရောက် ဖက်ရှင်ဒီဇိုင်နာ၊ စစ်ကြောရေးတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှောက်ယှက်ခံခဲ့ရတဲ့ အလုပ်သမားသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် နဲ့ လူထုစည်းရုံးရေးတွေလုပ်နေတဲ့ LGBT တွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကိုနားဆင်ရမှာပါ။

ဓလေ့နဲ့တော်လှန်ခြင်းဆောင်းပါး နောက်ကွယ်က မေးခွန်းငါးခု ဆောင်းပါး အပြည့်အစုံကို အောက်ပါ linkမှ တဆင့် နားဆင်နိုင်ပါတယ်။

The arid plains of the Anyar region in central Myanmar are the country’s Bamar heartland where fierce opposition to the 2021 coup has left vast areas under the control of resistance groups. The villagers’ response to savage military raids finds expression in their daily lives in many ways, from singing as they plant crops to performances by song and dance groups that raise funds for the revolutionary cause.

အညာဒေသဟာ အာဏာသိမ်းမှုကို အားကောင်းကောင်းနဲ့ဆန့်ကျင်နေတဲ့ ဒေသတခုဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်က ဒေသခံကျေးရွာက လူထုတွေအပေါ် ရက်စက်တဲ့လုပ်ရက်တွေကို ကျုးလွန်နေပြီး ဒါတွေကို ဒေသခံတွေဟာ ငုံ့မခံဘဲ နေ့တိုင်း နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုတွေ တုံ့ပြန်မှုတွေ လုပ်နေကြပါတယ်။ နေ့စဉ်နေထိုင်မှုဘ၀မှာပဲ တော်လှန်ရေးသီချင်းဆိုတာတွေ၊ တော်လှန်အကအဖွဲ့တွေနဲ့ ရန်ပုံငွေရှာတာတွေစသဖြင့် လုပ်ဆောင်ကြပြီး ထောက်ပံ့နေကြပါတယ်။ ပြောင်းလဲလာတဲ့ အညာလူမှုဘ၀ ဆောင်းပါးအပြည့်အစုံကိုနားဆင်နိုင်ပါပြီ။

A fear of food shortages has gripped at least one of the camps in Sagaing Region’s Tamu Township that mainly houses Kuki, a group that lives on both sides of the northwestern border with India. Some Kuki complain about feeling forgotten and advocates say their plight deserves greater recognition.

မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်နှစ်ဖက်စလုံးရဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းမှာနေထိုင်နေကြတဲ့ ကူကီးလူမျိုးတွေဟာ နေထိုင်စားသောက်ရေးတွေမှာ အခက်ခဲတွေ နဲ့ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ်ရဲ့ ဒို့အသံအစီအစဉ်မှာတော့ အစာရေစာပြတ်လတ်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ တမူးမြို့အနီးက စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှာနေထိုင်နေကြတဲ့ သူတွေနဲ့ မလုံခြုံတဲ့အခြေနေမှာနေထိုင်နေရတဲ့ အိန္ဒိယဘက်ခြမ်းက ကူကီးလူမျိုးတွေအကြောင်းကိုတင်ဆက်ပေးသွားပါမယ်။

ဆောင်းပါးတိုင်းရဲ့နောက်ကွယ်မှာတော့ အင်တာဗျူးမေးနေရင်း ကြုံလိုက်ရတဲ့အတွေ့အကြုံတွေ၊ မမေ့နိုင်တဲ့ဖြစ်ရပ်တွေ၊ မြိုသိပ်ထားရတဲ့ခံစားမှုတွေ အများအပြားရှိပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က ဒို့အသံက “ငလျင်ကြားကပြည်သူ့သူရဲကောင်းများ” ခေါင်းစဉ်နဲ့ Podcast တစ်ခု ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဆောင်းပါးနောက်ကွယ်က အတွေ့အကြုံတွေကို မြေပြင်မှာ အင်တာဗျူးတွေ လိုက်လံမေးမြန်းခဲ့တဲ့ ကံကောင်းနဲ့ စကားပြောထားပါတယ်။ “မိသားစု အကုန်လုံးဆုံးပါးသွားတဲ့ Volunteer(စေတနာ့ဝန်ထမ်း) တစ်ယောက်နဲ့ကျတော်စကားပြောချိန်မှာ မိသားစုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးဘာတွေ အမှတ်တရရှိခဲ့လဲ ဆိုတဲ့အကြောင်းတွေပြောဖြစ်တော့.. ငလျင်မလှုပ်ခင်ညက သူနဲ့ သူ့မိသားစုတွေ အရင်ကထက်စကားတွေအများကြီးပြောဖြစ်ကြတယ်။အဲဒီညက သူတို့အနာဂတ်အတွက်လုပ်မယ့် အတွေးတွေကိုယ်စီရှိကြတယ်။” အပြည့်စုံကိုနားဆင်နိုင်ပါပြီ။

More than a month after the devastating March 28 earthquake, exhausted relief workers in Mandalay and nearby areas continue to toil in difficult conditions that have left some of them traumatised. In Doh Athan this week we hear from relief workers who have been deeply affected by the death and suffering around them.