In deze aflevering van ‘De stand van het onderzoek’ interviewt Bart Diephuis, adviseur/onderzoeker op het gebied van economisch en data-gedreven onderzoek bij de Raad voor de rechtspraak Tineke Hagen over haar promotieonderzoek ‘werkdruk bij rechters’. Tineke Hagen heeft een achtergrond in de psychologie en doet haar onderzoek aan de Tilburg University. Zij is deskundige op het gebied van werkdruk, met de focus op empirisch onderzoek. Zij hoopt volgend jaar op dit onderwerp te promoveren.
Tineke Hagen gaat in de podcast vooral in een aantal uitkomsten van haar onderzoek en daaruit volgende aanbevelingen. Voor meer informatie over haar onderliggende model en aanpak, zie onderstaande artikelen van haar hand:
-Hagen, T., & Bogaerts, S. (2014). Work pressure and sickness absenteeism among judges. Psychiatry, Psychology and Law, 21(1), 92-111.
https://doi.org/10.1080/13218719.2013.790003 dit artikel heeft geen Open Access.
-Hagen, T., Bogaerts, S., & De Caluwé, E. (2023). Burnout, work engagement, and workaholism in a group of Dutch judges: Distinctiveness and two-year structural stability.
Psychiatry, Psychology and Law, 30(3), 334-34
https://doi.org/10.1080/13218719.2021.2013341
-Hagen, T., De Caluwé, E., & Bogaerts, S. (2023). Personality moderators of the cross- sectional relationship between job demands and both burnout and work engagement in judges: The boosting effects of conscientiousness and introversion.
International Journal of Law and Psychiatry, 89, Article 101902.
https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2023.101902
-Hagen, T., Bogaerts, S., & De Caluwé, E. (2025). Mediation effects of job satisfaction in the relationships between job characteristics and the outcomes burnout and work engagement among Dutch judges.
Acta Psychologica, 259, Article 105401.
https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2025.105401
In deze aflevering van ‘De stand van het onderzoek’ gaan Charlotte Pavillon en Herman van Harten met elkaar in gesprek over de ontwikkeling van ambtshalve toetsing door de rechter in het licht van het Unierecht. Wat houdt ambtshalve toetsen van EU-recht eigenlijk in voor een rechter, hoe gaat hij met deze Europese opdracht om en hoe zit dat meer in het bijzonder voor bepalingen van het consumentenrecht.
Charlotte Pavillon is hoogleraar privaatrecht aan de rechtenfaculteit van de universiteit Groningen en deskundige op het gebied van consumentenrecht. Zij is tevens rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Noord-Nederland.
Herman van Harten heeft een achtergrond in het Unierecht. Hij is nu raadsheer handel en teamvoorzitter in het gerechtshof Den Haag. Binnen de Rechtspraak is hij onder meer voorzitter van de Expertgroep Europees recht civiel en hij vertegenwoordigt de Nederlandse rechtspraak in het Europees Justitieel Netwerk (EJN) in burgerlijke en handelszaken.
Meer informatie en aangehaalde uitspraken:
HvJ 5 februari 1963, 26/62, ECLI:EU:C:1963:1 (Van Gend & Loos)
HvJ 27 juni 2000, C-240/98–C-244/98, ECLI:EU:C:2000:346 (Océano)
HvJ 21 november 2002, C‑473/00, ECLI:EU:C:2002:705 (Cofidis)
HvJ 4 juni 2009, C-243/08, ECLI:EU:C:2009:350 (Pannon GSM)
HvJ 14 september 2023, C- 83/22, ECLI:EU:C:2023:664 (Tuk Tuk Travel).
HR 13 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:691 (Heesakkers/Voets)
HR 12 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1677 (Arvato I)
HR 4 oktober 2024, ECLI:NL:HR:2024:1355 (Bol.com)
HR 4 oktober 2024, ECLI:NL:HR:2024:1366 (Capabel)
C.M.D.S. Pavillon, ‘Van dik hout zaagt men planken’, in: P. Koerts & E.F. Verheul, Toonaangevend (Van Mierlo-bundel), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 103-112: https://pure.rug.nl/ws/portalfiles/portal/1025928820/Bijdrage_aan_bundel_Toonaangevend.pdf
C.M.D.S. Pavillon, ‘Ignorance is Bliss - How Ex Officio Control Became the Raison d’Être of the UCTD’, European Review of Private Law 2024-3, pp. 519-548: https://pure.rug.nl/ws/portalfiles/portal/1054400464/ERPL_32_0308_def_.pdf
C.M.D.S. Pavillon, ‘Effective Judicial Protection, Private Enforcement and the Reshaping of Substantive Remedies’, in: H-W. Micklitz and C. Twigg-Flesner, The Transformation of Consumer Law and Policy in Europe, Hart Publishing: 2023, p. 65-80.
H.J. van Harten, Autonomie van de nationale rechter in het Europees recht: een verkenning van de praktijk aan de hand van de Nederlandse Europeesrechtelijke rechtspraak over de vestigingsvrijheid en het vrijedienstenverkeer, Amsterdam 2011: https://dare.uva.nl/search?identifier=35792960-19c6-42a8-9e76-027789f6027b
J.B.M. Vranken, Wereld van Verschil. Een vergelijking van Europees en Nederlands verbintenissenrecht. Monografieën Privaatrecht 22, Deventer: Wolters Kluwer 2025.
B.J. Drijber & V. Mak, Het spanningsveld tussen nationaal en Europees privaatrecht. Preadviezen 2024 uitgebracht voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht, Zutphen: Uitgeverij Paris 2024.
A. van Duin, Effective Judicial Protection in Consumer Litigation: Article 47 of the EU Charter in Practice (Intersentia studies on courts and judges), Intersentia 2022.
In deze aflevering van ‘De stand van het onderzoek’ zijn Lucas Noyon, werkzaam bij het wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad en Rogier Hartendorp, bijzonder hoogleraar maatschappelijke effectiviteit van de rechtspleging aan de universiteit Leiden en rechter bij de rechtbank Den Haag in gesprek.
Lucas Noyon is gepromoveerd op het onderwerp strafrecht en publieke opinie en in dat onderzoek heeft hij veel aandacht gehad voor het vertrouwen in met name de strafrechtspleging, maar ook in rechtspraak in brede zin. Rogier en Lucas gaan in deze podcast in op het onderwerp vertrouwen en met name wat de waarde van wantrouwen ook kan zijn. Daarbij staan een aantal vragen die zij willen beantwoorden centraal. In de eerste plaats, wat weten we nu van vertrouwen en wat weten we nog niet over vertrouwen? Vervolgens gaan zij in op de vraag hoe vertrouwen kan ontstaan. En tenslotte, de laatste vraag is, wat is nou die waarde van wantrouwen?
In deze aflevering van ‘De stand van het onderzoek’ bevraagt Lyana Francot haar collega-onderzoeker Sarah van Os, over haar promotieonderzoek naar rechtvaardigheidsopvattingen van Europese burgers. In dit onderzoek is verkend of en in hoeverre er in Europa sprake is van verschillende, nationale rechtsculturen en wat dit betekent voor onder meer de harmonisatie van Europees privaatrecht.
Om hier zicht op te krijgen zijn de rechtvaardigheidsopvattingen van burgers uit zes verschillende landen empirisch getoetst. De resultaten onthullen een opvallende eensgezindheid over rechtvaardigheid onder Europese burgers en bieden daarmee geen ondersteuning voor aannames over de nationale culturele inbedding van het privaatrecht. Deze bevindingen werpen een nieuw licht op de relatie tussen recht en maatschappij en brengen belangrijke implicaties met zich mee voor wetenschappers, beleidsmakers en de rechtspraak.
In deze podcast gaat Rosan Witmond, junior onderzoeker bij de Raad voor de rechtspraak in op haar verkennende onderzoek naar het concept ‘strafklimaat’.
In de rechtswetenschappelijke of criminologische literatuur vinden we geen standaarddefinitie van de term ‘strafklimaat’ terug. Er wordt wel veel (empirisch) onderzoek naar gedaan. De onderzoeksresultaten worden gebruikt door politici die wetswijzigingen beogen. De beoordeling van het Nederlandse strafklimaat in termen van ‘te streng’ of ‘te mild’ vormt dan een rechtvaardiging voor veranderingen in het strafrechtsysteem. En dan vooral: wijzigingen in de rechtspositie van verdachten en veroordeelden. Een conceptualisering van het begrip strafklimaat draagt bij aan zowel een gefundeerder wetenschappelijk onderzoeksveld als rechtsbescherming in de praktijk.
In de podcastserie ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
In januari van dit jaar verscheen het Research Memorandum over de effectiviteit van rechterlijke vonnissen. Onderzoeker Jos Hoevenaars presenteert daarin de resultaten van een verkennend nationaal en internationaal literatuuronderzoek.
Uit zijn zoektocht in nationale en internationale literatuur blijkt dat er geen sprake is van een alomvattend effectiviteitsbegrip dat in onderzoek naar rechterlijke vonnissen leidend is. De gehanteerde definitie van effectiviteit blijkt afhankelijk van de doelstellingen die aan de rechtspraak worden toegeschreven. Deze verschillen per rechtsgebied en zijn bovendien door de tijd heen continu aan discussie en verandering onderhevig. Zo worden binnen het strafrechtelijk domein de strafdoelen als uitgangspunt genomen voor de invulling van het effectiviteitsconcept, wordt binnen het civielrechtelijke domein hoofdzakelijk gekeken naar de naleving van civiele vonnissen en richt de bestuursrechtelijke literatuur zich doorgaans op effectiviteit in termen van rechtsbescherming, controle op de overheid en doorwerking van vonnissen.
Dit literatuuronderzoek was er 1 van een 2-luik, de andere is Research Memorandum ‘Beroep op de rechter’ 2022-4.
In deze podcast interviewt Bart Diephuis, adviseur/onderzoeker op het gebied van economisch en data-gedreven onderzoek bij de Raad voor de rechtspraak, Jos Hoevenaars, nu als Postdoctoraal Researcher werkzaam aan de Erasmus School of Law over dit thema.
In de podcast van Anne Ruth Mackor vertelt zij over de rechterlijke bewijsoordeelsvorming. Anne Ruth is verbonden als hoogleraar professie-ethiek, in het bijzonder van juridische professies, aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij gaat in op de vraag die in haar NWO-onderzoeksproject 'Voorkomen van rechterlijke dwalingen' centraal staat: Hoe Bayesiaans en scenariodenken gecombineerd kunnen worden.
Dit is de eerste uit een reeks van drie podcasts die reflecteren op het thema rechterlijke oordeelsvorming.
In deze podcastserie ‘de stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
Lyana Francot voert een vraaggesprek met Sjoerd Bakker over de rol van de hermeneutiek bij civielrechtelijke rechtsvinding en oordeelsvorming. Sjoerd is hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en raadsheer bij het hof Arnhem-Leeuwarden).
Dit is de derde en dus laatste uit een reeks van drie podcasts die reflecteren op het thema rechterlijke oordeelsvorming.
In deze podcastserie ‘de stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
In de podcast van Niek Strohmaier spreekt hij over het onderschatte risico op ruis en willekeur bij de invulling van open normen, bezien vanuit zowel juridisch als psychologisch perspectief. Niek is verbonden als Universitair Docent aan de faculteit rechtsgeleerdheid van de universiteit Leiden.
Dit is de tweede uit een reeks van drie podcasts die reflecteren op het thema rechterlijke oordeelsvorming.
In deze podcastserie ‘de stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
In deze podcast vertellen Enide Maegherman en Shosha Wiznitzer, over de resultaten van hun lopende onderzoek naar het perspectief van strafrechters op rechterlijke oordeelsvorming. Beiden zijn verbonden aan het cluster Wetenschappelijk Onderzoek van het bureau Raad voor de rechtspraak. Ze hebben eerder een artikel op basis van een vragenlijst op dit onderwerp geschreven voor de periodieke uitgave Rechtstreeks, en kunnen nu meer vertellen over het vervolgonderzoek.
In de ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
Bart Schellekens, kennisgroepvoorzitter AVG en Privacy bij de Belastingdienst, reflecteert op het betoog van Hoogleraar Gegevensbescherming en Privacyrecht Anna Berlee uit aflevering 2 van deze podcastserie en legt Anna een aantal van zijn observaties voor. Bart is als data- en techjurist gefascineerd in de invloed van technologie op de maatschappij en vice versa. Binnen het ICT-recht is hij gespecialiseerd in privacy/gegevensbescherming en data-ethiek.
In de podcast ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.
Anna Berlee Hoogleraar Gegevensbescherming en Privacyrecht aan de Open Universiteit gaat in deze podcast in op het belang van de pseudonimineringsrichtlijn, die volgens haar onterecht anonimiseringsrichtlijn wordt genoemd. Anna Berlee is actief in onderzoek naar het spanningsveld tussen enerzijds het belang van openbare informatie en het verder verwerken van informatie, en anderzijds het recht op privacy en gegevensbescherming.
Deze podcast op het thema Openbaarheid in tijden van digitalisering, bestaat uit twee delen. Dit is deel 1.
In de podcast ‘de stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.