Johan Braeckman spreekt met Hans Van Dyck, over zijn boek 'Het orakel van de bosnimf' (Lannoo, 2021)
Het orakel van de bosnimf is een fascinerend verhaal over vlinders. Van de functies die de kleuren op hun vleugels hebben tot de vele aspecten van hun wonderlijk gedrag. Van de hongersnood waarmee ze kampen in moderne landschappen tot de analyse van wat snelle klimaatverandering met ze doet. Een verhaal over prachtige zorgenkinderen.Maar dit boek gaat ook over gepassioneerde mensen. Hans Van Dyck verweeft er zijn eigen metamorfose van vlinderjongen tot vlinderprofessor in. Een meeslepende getuigenis over verwondering en passie voor wetenschap. Hij vertelt ook over vele anderen die zich aangesproken weten door deze bijzondere insecten. Van kunstenaars die ze al eeuwenlang op allerlei manieren proberen te verbeelden tot ingenieurs die zich erdoor laten inspireren om technische problemen op te lossen.Het leidt tot deze fascinerende vlinderparadox: krijg je door gebiologeerd in te zoomen op deze kleurrijke diertjes een bredere kijk op het aardse leven?'Wie op een wetenschappelijke manier rigoureus en diep graaft in de biologie van één of enkele soorten, kan juist een kijk door een breedhoeklens ontwikkelen op het leven. Dat lijkt op het eerste gezicht een paradox – inzoomen en tegelijk toch een breder beeld krijgen – maar het is er geen. Een vlinder is immers niet alleen een vlinder, maar ook een insect, een dier, een levensvorm. Je bestudeert niet alleen kenmerken die uniek zijn voor de vlinder, maar ook eigenschappen die vele tot alle levensvormen gemeenschappelijk hebben. Je achterhaalt fundamentele principes over de relaties tussen een organisme en zijn omgeving. Die helpen om iets van het biodiverse leven te begrijpen. Het onderzoek zegt alles over vlinders, maar tegelijk ook veel over andere levensvormen.'Vooral de studie van een bijzondere vlinder, het bont zandoogje of de Pararge aegeria, loopt als een rode draad door het werk van vlinderprofessor Hans Van Dyck. Aegeria was een profetische bosnimf en beschermgodin van Rome, die wijze raad gaf aan haar man, koning Numa Pompilius. Na zijn dood veranderde ze in een bron. Het bont zandoogje is dus vernoemd naar een mythologische, wijze bosnimf, een bron van kennis en inzicht. Een wetenschappelijk orakel.
Hans Van Dyck (1970) is bioloog. Als kind was hij al gefascineerd door kleine en grote dieren. Hij promoveerde in 1997 aan de Universiteit Antwerpen met zijn proefschrift over gedragspatronen bij vlinders. Sinds 2004 leidt hij als hoogleraar Gedragsecologie en Natuurbehoud zijn eigen onderzoeksgroep aan het Earth & Life Institute van de UCLouvain (Louvain-la-Neuve). Zijn onderzoek focust op de winnaars en verliezers onder de dieren in landschappen op mensenmaat, met vlinders in een centrale rol. Maar Van Dyck richt zich ook graag tot het grote publiek, door stukken te schrijven voor kranten en tijdschriften, door publieksvoordrachten te houden en door voor radio en televisie te spreken.
Lees hier meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/Lees de briefwisseling tussen Johan Braeckman en Hans Van Dyck op de Kwintessens-blog: https://humanistischverbond.be/blog/600/brief-van-johan-braeckman-aan-hans-van-dyck/https://www.lannoo.be/nl/hans-van-dyck
Johan Braeckman spreekt met Matthias M.R. Declercq, over zijn boek 'De ontdekking van Urk' (Podium, 2020)
Wat gebeurt er als een Vlaming zich in het meest besloten en orthodoxe vissersdorp van de Nederlandse Biblebelt vestigt?Op amper twee uur rijden van Vlaanderen ligt een Nederlands dorp dat uit de tijd gevallen lijkt: geen Nederlander, laat staan een Belg, begrijpt wat de mensen daar drijft. Urk, een voormalig eiland in de Zuiderzee (nu onderdeel van Flevoland aan het IJsselmeer), in het noorden van Nederland, is een schijnbaar gesloten en wantrouwige gemeenschap, die voornamelijk leeft van de vis en zich vastklampt aan de Bijbel. Of bedriegt de schijn?
Journalist en schrijver Matthias M.R. Declercq gaat in 2019 een half jaar op Urk wonen, in het hart van het dorp. Hij gaat mee vissen, bidden en drinken. Stap voor stap openbaart de werkelijkheid van Urk zich. Declercq ziet een minzaam en godvrezend volk, maar ontdekt ook steeds meer een schimmige wereld, met jeugdige baldadigheid, wanhoop, visfraude en drugs. Niets blijkt wat het lijkt.Matthias M.R. Declercq (niet te verwarren met de burgemeester van Gent) studeerde Politieke & Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Gent, belandde op de redactie van De Morgen, en ontdekte al schrijvend voor de krant een voorliefde voor taal en verhaal, wat al gauw uitmondde in twee non-fictieboeken.Met 'De val', waarin hij het tragische lot van een groepje wielrenners reconstrueert, werd hij tweede in de Debuutprijs 2017. Het boek leidde ook tot een zesdelige documentaire op Canvas.Voor zijn tweede boek, 'De ontdekking van Urk', verhuisde Declercq verrassend een half jaar naar Nederland, en trok in bij een gastgezin op Urk, een vreemd dorp dat in Nederland gekend staat als de meest godvrezende en gesloten gemeenschap van het land. Op het voormalige eiland stootte hij op een verbazingwekkende wereld die zo dichtbij is, op een paar uurtjes rijden, maar tegelijk zo ver van ons af staat. De ontdekking van Urk won in 2021 de Confituur Boekhandelsprijs en 'De Loep' voor beste onderzoeksjournalistiek van Vlaanderen en Nederland (in de categorie 'signalerende onderzoeksjournalistiek’).
Declercq komt uit West-Vlaanderen, woont in Gent, studeerde in Napels en is verliefd op Canada.(bron: auteurlezingen.be)Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/Zie ook www.standaaarduitgeverij.beLees de recensie van de ontdekking van Urk door Johan Braeckman: https://humanistischverbond.be/kritisch-lezen/415/de-ontdekking-van-urk/
Aflevering 3: Johan Braeckman spreekt met Paul Pelckmans, over zijn boek 'Op wereldreis met Voltaire' (Doorbraak, 2020)Voltaires kortverhaal 'Candide, ou l'optimisme' (1759) vertelt een jachtige wereldreis die de hoofdpersoon vanuit Noord-Duitsland over Lissabon en Paraguay naar Istanboel voert. Hij beleeft overal de meest bloedstollende avonturen en overleeft ze dikwijls maar op het nippertje. De dolle tocht geeft Voltaire de kans zijn mening te spuien over alles wat er op elke etappe goed en – vooral – fout loopt. Ze wordt daarmee een kleurige staalkaart van het verlichte denken, waarvan Voltaire de meest eminente woordvoerder was.Voltaire polemiseert hier vooral het goedgelovige 'optimisme' van de velen die ook in de 18de eeuw overal nog koste wat het kost het werk van een goede Schepper wilden herkennen. De tribulaties van Candide bewijzen dat onze aardbol zeker niet de beste van de werelden is! Verrassend genoeg lijkt Voltaire dat niet eens zo erg te vinden: zijn rampenverhaal loopt uit op een positieve conclusie, die meteen een opmerkelijk voorschot neemt op onze moderne wereld.250 jaar later valt ook op dat het daarbij blijft: een voorschot. De verlichte filosofen zochten en vonden hun weg in een wereld die erg van de onze verschilde. Ze legden er de grondslagen van onze moderniteit, maar konden zich nauwelijks voorstellen hoe die er in de eeuwen die volgden zou komen uit te zien. Dit essay probeert, aan de hand van Voltaires meest bekende tekst 'Candide', zowel de nieuwe inzichten als de onvermijdelijke blinde vlekken in kaart te brengen.
Paul Pelckmans is emeritus gewoon hoogleraar Franse en Algemene Literatuur aan de Universiteit Antwerpen. Zijn onderzoek situeert zich op het raakvlak van literatuurstudie en mentaliteitsgeschiedenis. Hij publiceerde vele boeken en artikelen over diverse onderwerpen binnen de onderzoeksdomeinen waarin hij actief is, zie o.m. https://researchportal.be/nl/onderzoeker/paul-pelckmans-0 Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/Lees de recensie van Johan Braeckman van 'Op wereldreis met Voltaire': https://humanistischverbond.be/kritisch-lezen/383/op-wereldreis-met-voltaire-filosofen-en-frankrijk-in-de-18de-eeuw/
Johan Braeckman spreekt met Heidi Mertes, over 'De codekraker' (Spectrum, 2021), het boek van Walter IsaacsonWalter Isaacson vertelt het verhaal van DNA-expert en Nobelprijswinnaar Jennifer DoudnaIn oktober 2020 ontving biochemicus Jennifer Doudna samen met haar collega Emmanuelle Charpentier de Nobelprijs voor de Scheikunde voor hun doorslaggevende bijdrage aan de ontwikkeling van CRISPR-Cas. Met deze techniek kunnen wetenschappers het menselijk genoom bewerken door te knippen en plakken in DNA-sequenties. Net als de ontdekking van de structuur van DNA in de jaren vijftig door Watson en Crick bracht deze doorbaak een medische revolutie op gang: CRISPR wordt onder andere ingezet bij de bestrijding van COVID-19.In De codekraker vertelt Walter Isaacson het bijzondere verhaal van Doudna en haar grensverleggende onderzoek. Hij volgt haar wetenschappelijke reis naar de Nobelprijs en laat ons kennismaken met de techniek achter CRISPR en de belangrijke personen in Doudna's leven en carrière. Ook staat hij stil bij de morele vragen die deze techniek oproept. Waar ligt de grens voor genetische manipulatie? Moeten we willen dat welgestelde ouders hun kinderen perfectioneren? Het resultaat is een belangrijk boek over een van de grootste wetenschappers van onze tijd en de toekomst van de mens.'De codekraker geeft met deze uitvoerigheid een prachtige inkijk in hoe de wetenschapswereld functioneert. [...] Een vlot leesbaar en mooi journalistiek werk.' FD'Isaacson laat ons de vlijmscherpe randjes van de academische wereld zien, zodat deze wetenschappelijke biografie regelmatig leest als een detectiveroman.' New Scientist 'Het genot van een Isaacson-biografie is dat de auteur niet in cynische zaken blijft hangen; hij vertelt verhalen van mensen die per definitie onnavolgbaar zijn.' The New York TimesProfessor Mertes, voorzitter van De Maakbare Mens, is verbonden aan de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap (UGent) en het Bioethics Institute Ghent. Momenteel onderzoekt ze de ethische implicaties van nieuwe vruchtbaarheidsbehandelingen en van zowel pre- als postnatale genoomanalyse. Verder is ze onder meer betrokken bij onderzoek rond de ethiek van embryonaal stamcelonderzoek.
Lees hier meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/Bezoek de website van De Maakbare Mens: https://www.demaakbaremens.org
Johan Braeckman spreekt met Lieve Thienpont, over 'Beschuldigd van gifmoord' (Houtekiet, 2020).In 2020 kwam euthanasie voor het eerst voor het hof van assisen. De familie van Tine Nys klaagde de euthanasie op basis van psychisch lijden aan. Tijdens het 'euthanasieproces', dat de wereldpers haalde, stonden drie artsen terecht op beschuldiging van gifmoord. In dit boek spreekt psychiater Lieve Thienpont voor het eerst vrijuit en deelt zij helder en kwetsbaar haar persoonlijke gedachten en gevoelens, voor, tijdens en na het proces.Lieve Thienpont werkt al decennialang met mensen die psychiatrisch ziek zijn en euthanasie vragen. Zij wil een spreekbuis zijn voor de vele patiënten die geen gehoor vinden en ten einde raad bij haar aankloppen voor hulp. De getuigenissen opgenomen in dit boek zijn recent en exemplarisch voor honderden andere. Waar ze in haar eerdere boek 'Libera me' (2015) zowat alle aspecten van de euthanasiepraktijk belichtte, focust ze nu op het spanningsveld tussen wettelijk en menselijk handelen.Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Bart Leeuwenburgh, over 'Het noodlot van een ketter' (Uitgeverij Vantilt, 2012).
Op 27 juli 1668 hoorde Adriaan Koerbagh in de martelkamer van het Amsterdamse stadhuis dat zijn tong moest worden doorboord, zijn rechterduim moest worden afgehakt, zijn boeken moesten worden verbrand, zijn goederen in beslag moesten worden genomen en dat hij voor dertig jaar in het rasphuis moest worden opgesloten.Op 15 oktober 1669 was er in Amsterdam in de buurt van de Oude Nieuwstraat 6 geen doorkomen meer aan. Het stond zwart van de mensen die reikhalzend een glimp trachtten op te vangen van de uitvaart van diezelfde Adriaan Koerbagh. Nadat de lijkkist door een opeengepakte menigte heen het huis was uitgedragen, daalde er een pikzwarte kip op neer. De boodschap was duidelijk: de kip kwam in opdracht van de duivel de inktzwarte ziel van de overleden ketter opeisen.Adriaan Koerbaghs hoofdzonde was de publicatie van 'Bloemhof', een blasfemisch woordenboek waarin hij met een scherpe pen vrijmoedig de dogma's van de publieke gereformeerde kerk bespotte. Tijdens zijn verhoor gaf Koerbagh toe contact te hebben gehad met Spinoza. Wie was deze vooruitstrevende zeventiende-eeuwse arts, jurist en filosoof? Het antwoord vindt u in deze biografie over de radicaalste Nederlandse vrijdenker van de zeventiende eeuw.
Bart Leeuwenburgh (1960) is verbonden aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2009 verscheen van zijn hand Darwin in domineesland, waarin wordt beschreven hoe negentiende-eeuwse Nederlandse intellectuelen reageerden op de publicatie van Charles Darwins On the Origin of Species (1859).Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Bart Koubaa, over zijn boek 'Dansen in tijden van droogte' (Querido, 2021).'Hoe loopt een mens – de fotograaf – rond in de wereld? Zonder wegenkaart en met een geweten, neem ik aan.'Wanneer zijn vrouw hem een krantenfoto toont van Juma Collins, een levende vogelverschrikker op een rijstveld in de buurt van het Victoriameer, besluit Bart Koubaa op zoek te gaan naar de jonge Keniaan. 'Wat weet ik van Kenia?', vraagt hij zich gaandeweg af. Hij heeft besloten zich voor zijn project ver van zoekmachines op internet vandaan te houden, wil informatie uit de eerste hand en ontmoet tijdens een zomerreisje naar de Ardennen toevallig een oude bekende die drie jaar in Kenia heeft gewoond en gewerkt. Maar Koubaa wil niet alleen meer te weten komen over Kenia en een onbekende vinden, hij doet de vogelverschrikker ook een belofte.'Als schrijver voel ik een zekere verwantschap met jou; allebei zitten we de hele dag op een stoel, jij bewaakt het veld en de rijst, ik mijn gedachten en mijn zinnen; al jaag jij de vogels weg en bestudeer ik ze door mijn verrekijker, allebei zorgen we uiteindelijk voor voedsel voor lichaam en geest.'
Bart Koubaa (1968) debuteerde met de roman 'Vuur' (2000), die werd genomineerd voor de ECI-prijs en bekroond met de Vlaamse Debuutprijs. 'Het gebied van Nevski' werd genomineerd voor de BNG Literatuurprijs. Zijn romans 'De vogels van Europa' en 'Een goede vriend' stonden beide op de longlist van de ECI Literatuurprijs. Daarna verschenen 'Ninja Nero' (nominatie Halewijnprijs) en de historische roman 'Het leven en de dood van Jacob Querido'.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Brecht Decoene, over zijn boek '9/11. 20 jaar complotdenken' (ASP Editions, 2021).
De aanslagen van 11 september 2001 veranderden de wereld. Vrijwel onmiddellijk ontstonden er complottheorieën, die de officiële verklaring van de dramatische gebeurtenissen verwierpen. Twintig jaar later oefenen die theorieën nog steeds een grote aantrekkingskracht uit op zeer veel mensen. Konden de terroristen wel een vliegtuig besturen? Reageerde de luchtverkeersleiding niet verdacht traag? Misschien gebruikte de Amerikaanse overheid wel zelf explosieven om de Twin Towers gecontroleerd te laten instorten? En wat met WTC7?Wat moeten we nu van dergelijke beweringen maken? Zit er enige grond in bepaalde complottheorieën? En waarom blijven ze zo vaak circuleren? In dit boekje gaat Brecht Decoene op zoek naar de oorsprong en de aantrekkingskracht van alternatieve verklaringen voor 9/11. Decoene verdiepte zich de afgelopen tien jaar grondig in de zogenaamde 9/11-truthersbeweging. Hij beschrijft de complotkringen die ontstonden na de aanslagen en de figuren die daarin centraal staan. Decoene houdt de populairste complotversies kritisch tegen het licht, beoordeelt ze op hun onderlinge consistentie en legt uit hoe men hun waarheidsgehalte rationeel kan inschatten.Deze reeks komt tot stand in nauwe samenwerking met SKEPP. De hoofdredacteurs zijn Johan Braeckman en Tim Trachet.
Brecht Decoene (°1980, Roeselare) is moraalwetenschapper, leraar Moraal en bestuurslid van SKEPP. Zijn voornaamste interesse gaat uit naar de diverse aspecten van kritisch versus complotdenken. Hij geeft regelmatig lezingen voor een breed publiek. Van tijd tot tijd schrijft hij opiniestukken voor Knack.be, Liberales, De Standaard en De Wereld Morgen.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Floris van den Berg, over zijn boek 'Tegen beter weten in' (Boekscout, 2021).
'Tegen beter weten in' is een overdenking over de naderende ecologische catastrofe. In dit nieuwe werk ziet Floris van den Berg onze huidige en toekomstige ellende onder ogen, met een tweeledig doel. Enerzijds om zijn lezers bewust te maken van de milieuproblemen en hen aan te sporen tot actie. Anderzijds om onze geestelijke weerbaarheid te vergroten. De auteur beseft dat we, zelfs midden in de coronapandemie, in de luwte van het wereldleed leven. Wij hebben het, hier en nu, naar verhouding ongekend goed en we slagen er grotendeels in de misère van het leven op afstand te houden. Ons bestaan biedt meer zekerheden en minder narigheid dan ooit. Maar het feest lijkt bijna afgelopen. De coronapandemie is een voorteken van de naderende ecologische catastrofe. We zullen steeds meer met rampen geconfronteerd worden, eerst ver weg, maar zij komen gestaag dichterbij. En op het moment dat die ellende bij ons toeslaat, moeten we ons mentaal voorbereiden. 'Tegen beter weten in' is daarmee niet alleen een zelfhelpboek voor mentale zelfverdediging, maar ook een levensgids.'Tegen beter weten in' is de pendant van het boek 'Beter weten' dat in 2016 met de Vlaamse boekenprijs bekroond werd en waarin de auteur een ecohumanistische filosofie uiteenzette. In 'Tegen beter weten in' verkent hij zijn onbegrip voor de zelfgekozen zelfdestructie van de mens. Tegelijkertijd laat Van den Berg zien dat filosofie daadwerkelijk troost kan bieden.
Filosoof Floris van den Berg schrijft alsof de duivel hem op de hielen zit in een verwoede poging de wereld met het woord mooier te maken en te redden; een poging waarvan hij de futiliteit zelf ook inziet. Van den Berg laat zien hoe het is om te leven aan de afgrond van de geschiedenis. Over het slotfeest van de menselijke beschaving schreef hij de tweedelige essaybundel 'Finissage'.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Dominique Adriaens, over zijn boek 'Evolutie' (Academia Press, 2020).
Voor wie aandachtig naar de natuur kijkt, is evolutie het grootste spektakel ter wereld. Maar het helpt om een gids te hebben die je op de complexe schoonheid en de boeiende logica wijst. Dominique Adriaens vertelt het verhaal van de evolutietheorie, van de eerste vage ideeën van vroege natuurfilosofen tot Darwins cruciale inzicht en de wetenschappers die zijn inzichten verder geperfectioneerd hebben.Dit boek legt de basisprincipes van evolutie toegankelijk uit, voor iedereen die geïnteresseerd is in Darwins even geniale als gewaagde idee. Hij illustreert de theorie met fascinerende voorbeelden uit de dieren- en plantenwereld. Biologische voorkennis is niet vereist.
Dominique Adriaens is professor aan de vakgroep Biologie van de Universiteit Gent. Hij is onder meer gespecialiseerd in de morfologie van de gewervelden.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Durk Talsma over 'De glazen bol in ons hoofd' (Owl Press, 2021), het boek dat hij schreef samen met Juliette Taquet.
Schrik niet: er zit een waarzegger in je hoofd. Op ieder ogenblik probeert ons brein de toekomst te voorspellen en dat is maar goed ook. Anders struikelden we voortdurend over onze eigen voeten, kregen we zelfs het spannendste boek niet uitgelezen en liep ons hele leven in het honderd. Psychologen en neurowetenschappers begrijpen steeds beter hoe onze hersenen werken, en zien dat ons brein zich, bij álles wat we doen, een beeld probeert te vormen van de nabije toekomst. Het is dus veel meer dan een passieve informatieverwerker.Ons brein werkt echter niet perfect. Precies wanneer het misgaat, ontdekken we de fascinerende mechanismen onder onze schedelpan. Zo zijn haast alle optische illusies het gevolg van een verkeerde voorspelling: ons brein laat zich misleiden door wat het verwacht te zien. De auteurs van dit boek nemen je mee op een wonderlijke reis door onze hersenkwabben. Zo ontdek je hoe onze hersenen ons door het leven proberen te gidsen en waarom we soms met ons hoofd tegen de muur lopen.
Professor Durk Talsma is verbonden aan de Universiteit Gent. Eerder was hij als cognitief psycholoog actief aan de Universiteit Amsterdam en Duke University in North Carolina.Juliette Taquet is doctoraatsstudent binnen de onderzoeksgroep Klinische Ontwikkelingspsychologie aan UGent, Daarnaast is ze verbonden aan het Universitair Centrum Kind en Adolescent, waar ze als klinisch psycholoog kinderen en jongeren begeleidt.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Tim Verheyden, over zijn boek 'Het had waar kunnen zijn' (Pelckmans Uitgevers, 2022).
De term 'fake news' is sinds Donald Trump niet meer weg te denken. Maar onze maatschappij kampt met een veel complexer probleem dan nepnieuws: desinformatie. In de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zijn we allemaal getuige van wat het ultieme doel is van desinformatie: chaos en conflict. Informatie wordt als wapen gebruikt om mensen in de war te brengen en de wereld te verdelen.Feiten doen er al langer niet meer toe en de waarde van de waarheid bevindt zich op een 'all-time low'. Desinformatie speelt zich niet alleen meer af aan de andere kant van de wereld. Ze heeft – zeker sinds de coronacrisis – ook een grote impact in onze maatschappij en ons dagelijkse leven.In 'Het had waar kunnen zijn' schetst VRT-journalist Tim Verheyden de invloed die nepnieuws en andere vormen van desinformatie op ons hebben en formuleert hij oplossingen om ermee om te gaan.
Tim Verheyden is journalist en reportagemaker bij VRT NWS en Canvas. Hij vertelt verhalen over de impact van technologie en sociale media op ons en onze maatschappij.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Erno Eskens, over zijn boek 'Denkers en dwalers' (ISVW Uitgevers, 2022).
'Ontdek de filosofische traditie van de Lage Landen'In 'Denkers en dwalers' beschrijft Erno Eskens de geschiedenis van de filosofie in de Lage Landen. Hij haalt briljante geesten naar voren, maar heeft ook oog voor klungelaars, dwaallichten en foute denkers. Want ook zij spelen een rol in de ontwikkeling van het denken en in onze geschiedenis.Ook vernieuwend aan dit vlot geschreven overzichtswerk is de aandacht voor onderdrukte denkers. Vrouwelijke filosofen, autodidacten, literaire denkers en denkers uit de voormalige koloniën krijgen eindelijk een plaats op het podium van de geschiedschrijving. Zo staan algemeen bekende denkers als Erasmus, Descartes en Spinoza zij aan zij met Anna Maria van Schurman, Clara Wichmann en Tan Malaka.Een boek vol anekdotes, baanbrekende gedachtes, knotsgekke ideeën en vrolijke waarheden dat elke filosofieliefhebber graag aan de boekenkast toevoegt.
Erno Eskens is filosoof en politicoloog. Hij promoveerde aan de Universiteit Leiden op het proefschrift 'Een beestachtige geschiedenis van de filosofie'. Hij is medeoprichter van Filosofie Magazine, Stichting Maand van de Filosofie, filosofisch café Felix & Sofie en het digitale tijdschrift iFilosofie. Hij is uitgever filosofie en wetenschap bij Noordboek.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Jean Paul Van Bendegem, over zijn boek 'Geraas en geruis' (VBK - Houtekiet, 2022).
We willen het graag perfect hebben maar dat lijkt nooit te lukken. Altijd mankeert er iets. Altijd net niet. Altijd? Werkelijk? Dat is de stelling van dit boek: inderdaad altijd, werkelijk! Het geraas verwijst naar ons zo gebrekkig spreken over de wereld, het geruis naar de voortdurende verstoorde wereld zelf. Maar een stelling vraagt om bewijsmateriaal, een opdracht die evident niet perfect uit te voeren is. Dus is het allemaal netjes geordend in dit boek? Ik vrees van niet. Is het een persoonlijk verhaal? Ja, dat zeker. Is het een academisch betoog? Dat ook, bij momenten, waar de onvermijdelijke entropie en het nefaste micromanagement ter sprake komen. Maar je krijgt ook een geleid bezoek aan de bibliotheek van Babel aangeboden, een zot verhaal over oneindigheid, een persoonlijk gekleurde reflectie over wolken en een boeiende saga van het schilderen van een garagevloer. Vloer klaar, boek klaar, dat was het idee, bijna, net niet. Wat te bewijzen viel.Jean Paul Van Bendegem is sinds vorig jaar emeritus professor aan de Vrije Universiteit Brussel. Voorheen was hij buitengewoon hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel voor de vakken logica en wetenschapsfilosofie en deeltijds gastprofessor aan de Universiteit Gent. Hij is auteur van meerdere boeken, waaronder 'De vrolijke atheïst' (2012), 'Elke drie seconden' (2014) en 'Verdwaalde stad' (2017). Hij geeft ook talrijke lezingen over een brede waaier aan onderwerpen en is geregeld te zien in de media.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Bram Vervliet, over zijn boek 'Waarom we bang zijn' (Pelckmans Uitgevers, 2022).
'The only thing we have to fear is fear itself.' President Franklin Roosevelt sprak deze legendarische woorden uit in 1933. Bijna een eeuw later zijn ze actueler dan ooit. Het lijkt alsof de mens alsmaar banger wordt – maar is dat echt wel zo?'Vrij van vrees' leven behoort tot de universele rechten van de mens. Leven in een wereld zonder angst. Maar dat lijkt haast een onmogelijke opdracht als je denkt aan de vele problemen die je elke dag opnieuw in de kranten leest. Doden in het verkeer, de stijgende burn-outcijfers, een besmettelijk virus of hoogoplopende spanningen tussen wereldmachten … Onze wereld lijkt steeds onveiliger te worden. Maar klopt dat wel? Zijn er redenen tot paniek? Moeten we bang worden?Bram Vervliet is overtuigd van niet, maar hij ziet wel hoe angst meer en meer binnensluipt in onze maatschappij, in onze levens en onze geest. Waar komt die angst vandaan? Wat bedoelen we wanneer we zeggen dat we bang zijn? En zijn die angsten aangeboren of aangeleerd?Een grondige analyse van angst en hoe angst werkt dringt zich op. Om zo hoopvol en vrij van vrees de toekomst tegemoet te gaan. 'Waarom we bang' zijn is een positief en hoopvol boek om onze wereld beter te begrijpen.
Bram Vervliet is hoofddocent psychologie aan de KU Leuven.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Wim Distelmans, over zijn boek 'Het levenseinde in eigen regie' (VBK - Houtekiet, 2022).
Wim Distelmans over 20 jaar euthanasiewet, een mijlpaal in de geschiedenis van onze gezondheidszorg2002 was een belangrijk jaar op ethisch vlak. In mei werd de euthanasiewet goedgekeurd door de Kamer van Volksvertegenwoordigers, een maand later volgde de wet op de palliatieve zorg, in augustus werd de wet betreffende de patiëntenrechten gestemd. Drie wetten die de regie ondubbelzinnig bij de patiënt leggen. Mijlpalen in de geschiedenis van onze gezondheidszorg.Wim Distelmans was niet alleen een bevoorrechte getuige van de totstandkoming van deze wetten, hij gaf er ook mee de aanzet toe. Sinds 1993 staat hij op de eerste rij in deze emancipatiestrijd. Media wisten hem te vinden wanneer het over euthanasie en palliatieve zorg ging in dit land. Vandaag, twintig jaar later, maakt hij een balans op. Waar staan we? Wat hebben we bereikt? Waar moeten we naartoe? Voor het eerst licht hij zijn persoonlijke parcours toe voor het lezerspubliek.'Het levenseinde in eigen regie' is tegelijk een stand van zaken, een kritische terug- en vooruitblik, én een pleidooi — vertrekkend vanuit blijvende verontwaardiging en een permanente strijd tegen onrecht — voor een gezondheidszorg op maat van de mens, waarbij de patiënt tot op het eind centraal moet staan.
Wim Distelmans (1952) is kankerspecialist en professor in de palliatieve geneeskunde aan de VUB. Hij pionierde in België voor de erkenning van palliatieve zorg en vocht voor het recht op euthanasie. Hiervoor werd hij in 2003 bekroond met de Arkprijs van het Vrije Woord. Hij is o.a. voorzitter van de palliatieve thuiszorg OMEGA en het Cédric Hèle Instituut, richtte met de steun van het UZ Brussel in Wemmel TOPAZ op, het eerste dagcentrum voor ernstig zieken en ontwikkelde, samen met Recht op Waardig Sterven het LEIF-project. Hij was voorzitter van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen en is momenteel co-voorzitter van de Academie Levenseinde vzw en van de Federale Commissie Euthanasie.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Maarten Schenk, over zijn boek 'De Fake News Files' (Lannoo, 2022).
Down the rabbit hole van desinformatie en complotdenken.In 2015 richtte Maarten Schenk samen met een CNN-journalist en een advocaat het Amerikaanse bedrijf Lead Stories op. Ze traceren in real time wat viraal gaat en zoeken uit wat waar is en wat onzin.In dit boek neemt hij ons mee achter de schermen van het fakenieuws: wie verspreidt het, waarom en hoe? We gaan naar San Francisco, Sarajevo, Kaapstad en Houthalen-Helchteren. De figuranten: een Macedonische vrachtwagenchauffeur (met tattoo), een Amerikaanse lefty trol, een Ghanese folkmuzikant en een rits tieners met een internetverbinding. De achtergrond: twee trumpiaanse verkiezingen, BLM, een pandemie en allerlei problemen met radicalisering en terreur.Gelukkig valt er af en toe ook wat te lachen.
Maarten Schenk is gefascineerd door de psychologische en technologische trucs die mensen en netwerken gebruiken om opzettelijk verzinsels te verspreiden. Als hij niet online zit te speuren, kun je hem vinden op events over fake news en factchecken.
Lees hier meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.
Johan Braeckman spreekt met Mark Coeckelbergh, over zijn boek 'AI Ethics' (Pelckmans, 2022).
Dankzij artificiële intelligentie werkt de zoekmachine van Google, kan Facebook gericht adverteren en kunnen Alexa en Siri hun job doen. Zonder AI geen zelfrijdende auto's, voorspellende ordehandhaving of wapens die autonoom kunnen doden. Deze en andere AI-toepassingen zijn het onderwerp van een verhit debat. Is AI een zegen of een vloek?Technologiefilosoof Mark Coeckelbergh beschrijft in 'AI Ethics' wat het monster van Frankenstein, transhumanisme en technologische singulariteit met AI te maken hebben. Hij vat relevante filosofische discussies samen, legt de technologie van AI uit, behandelt verschillende mogelijke aanpakken en focust vooral op machine learning en datawetenschap. Hij schetst ook een overzicht van belangrijke ethische vraagstukken zoals privacy, de verantwoordelijkheden van alle betrokkenen, transparantie en databias. Verder bespreekt hij de invloed van een AI-economie op ons werk. Tot slot analyseert hij diverse beleidsvoorstellen en bespreekt hij de uitdagingen die beleidsmakers te wachten staan.Want AI kan een bijdrage leveren aan onze maatschappij, op voorwaarde dat ethiek meegenomen wordt in elke stap van de ontwikkeling.
Professor Mark Coeckelbergh doceert Filosofie van Media en Technologie aan de Universiteit van Wenen. Hij schreef eerder onder andere 'New Romantic Cyborgs: Romanticism, Information Technology, and the End of the Machine en Introduction to Philosophy of Technology'.
Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Johan Detraux, over zijn boek 'Het verborgen gevaar' (Borgerhoff & Lamberigts, 2021).
Wat is een sekte? Bestaat er zoiets als hersenspoeling? Hoe ronselen sekten hun leden? En wat als het allemaal uit de hand loopt? Is er nog een weg terug? Het zijn vragen die voor de meeste mensen tot de verbeelding spreken en uit een film lijken te komen, maar in België is het de harde realiteit. Psycholoog, vergelijkende godsdienstwetenschapper én ervaringsdeskundige Johan Detraux neemt je in 'Het verborgen gevaar' mee achter de schermen van sekten in België.Aan de hand van meeslepende verhalen, geduid met de expertise van Detraux, wordt een tipje van de sluier opgelicht en krijgt het verborgen gevaar uiteindelijk toch iets meer daglicht te verduren.Lees de recensie van Gerda Sterk van 'Het verborgen gevaar', het boek van Johan Detraux: https://www.humanistischverbond.be/kritisch-lezen/698/het-verborgen-gevaar-sekten-in-belgie-en-hun-infiltratie-in-de-samenleving/
Auteur Johan Detraux was jarenlang zelf Getuige van Jehova, maar brak met de sekte en doet er nu onderzoek naar. Hij is verbonden aan het UPC KU Leuven en is dertien jaar werkzaam geweest bij het observatiecentrum sekten van de overheid en de Nationale Rechercheschool. Hij begeleidt ook al twintig jaar slachtoffers van sekten.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/
Johan Braeckman spreekt met Michael Vlerick, over zijn boek 'Kritisch en Wetenschappelijk Denken' (Open Press TiU, 2022).
Kritisch denken is een van de grootste lacunes in ons onderwijs. Zin van onzin leren scheiden is van enorm belang in het informatietijdperk waarin we leven. Dit boek helpt je op systematische wijze inzicht te krijgen in en komaf te maken met de belangrijkste denkfouten die elke mens spontaan maakt. Het helpt je ook drogredenen en onbetrouwbare informatie te ontmaskeren.Naast inzicht in wat kritisch en wetenschappelijk denken inhoudt, kom je ook meer te weten over wat wetenschap betrouwbaar maakt. In tijden van wetenschapsscepticisme, waar (soms gevaarlijke) pseudowetenschappelijke en complottheorieën welig tieren, is dat bijzonder belangrijk.Kritisch denken is geen kwestie van intellectuele voorkeur, of zelfs van eigenbelang (alhoewel je er zeker voordeel uithaalt). Het is in de eerste plaats een kwestie van morele en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Uit beter denken volgt een betere wereld. Met dit boek hoop ik daar een steentje aan bij te dragen en kan jij, beste student of lezer, dat ook doen!
Als wetenschapsfilosoof en docent aan de universiteit van Tilburg bestudeert Michael Vlerick de culturele evolutie van sociale instellingen en reflecteert hij over hoe we onze samenleving kunnen verbeteren. Zelf draagt de filosoof zijn steentje bij door zoveel mogelijk 'groene' vormen van transport te nemen, en door zijn kennis te delen met het publiek. Dit bijvoorbeeld via zijn boek 'De tweede vervreemding: het tijdperk van de wereldwijde samenwerking'.
Lees meer over De Gedachtestreep: https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.