Gościem 29. odcinka „Dawno, dawno czemu” jest prof. Maciej Górny, autor książki „Polska bez cudów. Historia dla dorosłych”.
Kajakarz górski, siedmiokrotny mistrz Polski, trzykrotny medalista mistrzostw świata, wicemistrz Europy (2017) i Olimpijczyk z Pekinu (2008): Dariusz Popiela. Dlaczego sportowiec zaangażował się w przywracanie pamięci o nowosądeckich Żydach? W drugiej części programu do Dariusza Popieli dołączy dr Karolina Panz, bez której pomocy merytorycznej nie byłoby to możliwe.
Niech sobie nie myślą, że jesteśmy kolaborantami. Protektorat Czech i Moraw, 1939-1945” - w 27. „Dawno, dawno czemu” prof. Piotr M. Majewski i jego nowa książka.
Kiedy anegdoty o gruszkach czy babci prasującej bez żelazka zamieniają się w historyczną narrację? I „skoro ta wojna była taka straszna, to czy nie lepiej o niej zapomnieć, po co w kółko o niej tyle gadać”? Odpowiada Katarzyna Surmiak-Domańska, autorka „Czystki”.
Paulina Siegień zabierze nas do „Miasta bajki”, czyli opowie wiele historii Kaliningradu. Z reguły nasza wiedza o jego historii kończy się na legendzie: Orzeł Biały. Badacze z Uniwersytetu Łódzkiego wydali właśnie trzy tomy źródeł do historii polskiego orła w XIX i XX wieku. Co z nich wynika? O tym dr Ilona Florczak, Instytut Historii UŁ i Andrzej Ludwik Włoszyński. Jest ich 600: archiwa społeczne. Jak się dostać do zasobów np. Archiwum Polskiego Jazzu? Jak założyć archiwum społeczne? Odpowiada Katarzyna Ziętal, dyrektorka Centrum Archiwistyki Społecznej.
Kaszub, czyli kto? Odpowiada Tomasz Słomczyński, autor książki „Kaszëbë”. Sprawę Grzegorza Przemyka aparat władzy PRL tuszował, bo był tak wszechpotężny czy dlatego, że był już bardzo słaby? Z Cezarym Łazarewiczem rozmawiamy o jego książce „Żeby nie było śladów”, na postawie której film nakręcił Jan Matuszyński.
👨💼 Kiedy wybuchła wojna miał 13 lat: swoją historię opowie Leon Weintraub, więzień łódzkiego getta, Ocalały z Auschwitz, ofiara antysemickiego marca '68.
❓ Dzieli, czy wszyscy ją kochamy? W przededniu rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych o pamięci „Solidarności” opowie dr Jacek Kołtan z ECS w Gdańsku.
⚔ W przededniu 101. rocznicy Bitwy Warszawskiej prof. Grzegorz Nowik opowie o tym, jak polscy kryptolodzy pokonali bolszewików. Chyba wszyscy wiedzą, że dawno, dawno temu lord Edgar d'Abernon uznał Bitwę Warszawską za 18. decydującą w dziejach? Ale wciąż równie powszechna nie jest wiedza o tym, że zwycięstwo Polsce dała praca kryptologów. Opowie o niej historyk, któremu zawdzięczamy tę wiedzę: prof. Grzegorz Nowik.
Które muzea historyczne warto zwiedzić? I jaka jest dziś ich rola? Na te pytania odpowie prof. Krzysztof Ruchniewicz. Marta Śmietana z Muzeum Miejsce Pamięci KL Plaszow opowie o przywracaniu pamięci o więźniach obozu.
🏰 Na temat odbudowy Pałacu Saskiego dyskutować będą prof. Marta Leśniakowska i Piotr Gursztyn
👩💼 O działalności kobiet w opozycji demokratycznej opowie dr Natalia Jarska.
Laureatka nagrody „Polityki”, dr Katarzyna Rembacka z IPN, o skomplikowanej postaci Leonarda Borkowicza, „człowieka straconej szansy”. W drugiej godzinie programu o tym, co wydarzyło się na Wołyniu i sporach o historię opowiada prof. Grzegorz Motyka.
👨💼💼 Kasacja wyroku Wincentego Witosa i pozostałych skazanych w tzw. procesie brzeskim (1931-1932), to jedna z historycznych spraw, którymi zajął się RPO Adam Bodnar podczas swojej kadencji. O tym i innych wyzwaniach podjętych w obszarze przeszłości opowie w „Dawno, dawno czemu”.
🤔🌾 Po co w majątkach I Rzeczpospolitej stały szubienice? Historię pańszczyźniaków opowie antropolog dr hab. Kacper Pobłocki, autor książki „Chamstwo” (Czarne, 2021).
Albo jest jej za mało albo za dużo: miejsca dla historii w debacie publicznej poszukamy z prof. Krzysztofem Ruchniewiczem. Książka "Cięcia. Mówiona historia transformacji” otrzymała właśnie Nagrodę Historyczną Polityki. Jej autorki - Aleksandra Leyk i dr. hab. Joanna Wawrzyniak - opowiedzą o tym, czy istnieje jeden obraz reform, które zostały przeprowadzone w Polsce po 1989 roku.
👩⚖️⚖ O rozliczaniu zbrodni przeciwko ludzkości dyskutować będą prof. Patrycja Grzebyk, dr Tomasz Lachowski i dr Krzysztof Persak.
🧭🏝 "Wyspy odzyskane. Wolin i nieznany archipelag” odkryje przed nami dr Piotr Oleksy.
◻ Katarzyna Kobylarczyk opowie o dziewczynach z Nowej Huty.
◻ Fascynującą postać powojennego śledczego Jana Sehna przybliży dr Filip Gańczak.
Nową Hutę budowali nie tylko murarze, ale też murarki. W jakich warunkach pracowały? O dziewczynach, które kładły cegły i przerzucały węgiel, opowie Katarzyna Kobylarczyk, autorka nominowanego do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego reportażu „Kobiety Nowej Huty. Cegły, perły i petardy”. Mógłby stać się bohaterem serialu Netflixa. To zresztą marzenie dr. Filipa Gańczaka, który wydobywa jego postać z zapomnienia. Jan Sehn: śledczy, który zaraz po wojnie poszukiwał i przesłuchiwał nazistów. Książka historyka IPN poświęcona postaci prawnika znalazła się w finale Nagrody Historycznej Polityki.
Czy zanim wynaleziono internet, koty rozczulały nas tak samo? Co o społeczeństwie II Rzeczpospolitej, mówi jego stosunek do kotów? Odpowie prod. Anna Landau-Czajka, autorka książki „Koty w społeczeństwie II Rzeczeposplitej”.
Jedni kiedy umarł odmawiali picia wódki, inni kpili, że wypełnił wolę Moskwy. „Kiedy partia była bogiem” - o Bierucie i jego czasach opowie autor jego biografii Piotr Lipiński.
👩🏭👨🔧 O wkładzie socjalistów w polską niepodległość opowie prof. Andrzej Friszke.
🧪👩🔬 Jak wyglądała droga Marii Skłodowskiej-Curie na Sorbonę? Odpowie Anna Kowalczyk.
☢ Sowiecka propaganda, a katastrofa w Czarnobylu - dr Kamil Dworaczek, IPN.
✡ Rafał Hetman o (nie)pamięci żydowskiej Izbicy
🏭 O ocaleniu wspomnień z okresu PRL i transformacji pracowników łódzkich zakładów dr Agata Zysiak, UŁ i Ewa Kamińska-Bużałek, Łódzki Szlak Kobiet.