Dikran-Harutyun Dedeyan, 1832’de #İzmir’de, Mari Margosyan Azadents ile Hovhannes Dedeyan’ın oğulları olarak dünyaya gelmiş.
#Dedeyan Matbaası 1853 yılında henüz 21 yaşında olan Dikran-Harutyun Dedeyan tarafından kurulmuş.
Dikran-Harutyun, bu kadar genç yaşta matbaasını kurmayı #Mesropyan okul müdürü Papazyan’ın cesaretlendirmeleri ve babası ile iki kardeşi, Aram-Garabed ve Istepan’ın finansal desteği sayesinde başarabilmiş.
Hem #Ermeni toplumunu bilgilendirmek hem okuma-yazmayı sevdirmek gibi temel hedefleri varmış. Yayınların satışlarına, gelen okuyucu mektuplarına bakılırsa, hedeflerinde başarılı olmuşlar.
Dedeyan Matbaası, kimisi kısa kimisi uzun ömürlü, farklı temalarda olmak üzere birkaç ayda bir yayınlanan süreli yayınlar basmış. Reformist bakış açısıyla, kadınıntoplumdaki yerini de din adamlarının baskılarını da sorgulamışlar. Çocukların ilgisini çekecek ders kitapları da basmışlar.
Fakat en çok çeviriler dikkat çekmiş. Sefiller, Monte Kristo Kontu ve daha bir çok ünlü eserin çevirileri yapılmış…
1868’de Dikran-Harutyun’un genç yaşta ölümünden sonra kardeşleri, özellikle de Istepan, Dedeyan Matbaası’nın günlük idaresini devralmış. Ancak 1870’lerin sonunda,matbaanın hızı yavaşlamış, 1892’de basımıtamamen durdurmuş ve kısa bir süre sonra kapanmış.
Eğer yolunuz Gazi Bulvarına, #Basmane Meydanına düşerse, belki kulağınıza dedeyan matbaasının durdurak bilmeyen makinelerinin sesleri, burnunuza kağıt ve mürekkep kokusu gelir. Ömrü diğerlerinden daha kısa, genç bir adamı hatırlarsınız belki. Kim bilir.
Gökten üç elma düşmüş, Birisi benim başıma, birisi Dikran Harutyun Dedeyanın başına, diğeri Dedeyan Matbaasının bütün çevirmenlerinin başına.
Kaynak:
Manoukian, J. (12.08.2021).Dedeyan Matbaası,İzmir, 1853-1892. (Arlet İ. Çev.). Houshamadyan. https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/vilayet-of-aydinizmir/edebiat/baski.html(E.T.: 10.02.2025).