ប្រើ​សេរីភាព​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ ហិចហើរ​ ដើរ ​ជក់ ឈរ អង្គុយ​ តម្រូវ​ឱ្យ​គោរព​សិទ្ធ​អ្នក​ដទៃ​ផង​។ ជក់​បារី​ ជា​ទង្វើ​ដ៏ចង្រៃ​មួយ ដែល​ប៉ះពាល់​ដល់​សិទ្ធ​អ្នក​នៅ​ជិត​ខាង​ខ្លួន​​។ ព្រឹត្តបត្រ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ​២០២០​ ឆាយ ហុកផេង ធ្វើ​អធិប្បាយក្រោម​ប្រធានបទ «ហាមជក់បារី»។ 

បើគេប្រើពាក្យគន្លាស់ពី ចៅក្រម គឺ ចំក្រៅ។ ប៉ុន្តែ ចៅក្រម ជាអ្នកដែលវិនិច្ឆ័យសេចក្តីឱ្យចំកណ្តាលអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ ទើបសាលក្រមក្លាយទៅជា«ទ្រនំ»នៃច្បាប់បាន។ ព្រឹត្តបត្រ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ​២០២០​ ឆាយ ហុកផេង អធិប្បាយអំពី «សាលក្រមស៊ីជម្រៅ »។ 

នៅលើដងវិថី​ខ្លះ គេ​ឃើញ​មាន​ភូមិគ្រឹះ​ល្អប្រណីត​ ដិត​ជាប់​ដោយ​រថយន្ត​ទំនើប​តូច​ធំ​ ចត​ក្នុងទីធ្លា។​​ រីឯ​ រចនាបទនយោបាយ​ ដែល​ជា​ផ្នត់​គំនិត​របស់​មនុស្ស​ គេ​មិន​អាច​ឃើញ​ ដោយ​ងាយៗ​ឡើយ។ ព្រឹត្តបត្រ​ថ្ងៃនេះ ឆាយ ហុកផេង ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​អំពី «រចនាបទ​នយោបាយ» ឬ Design Politique។

មនុស្ស​ត្រូវការ​ពន្លឺ អ្នក​ជំងឺ​ត្រូវការ​ថ្នាំ។ ទាំងពីរមុខ​នេះ បើ​គេប្រើ​ខុស​របៀប​ វា​នឹង​នាំមក​នូវ​សេចក្តីវិនាស​ទៅវិញ។ ព្រឹត្តបត្រ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បត្តិ៍ ទី​១០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ​២០២០ ឆាយ ហុក​ផេង លើកយក​ប្រធានបទ«ពន្លឺបរមាណូ » មក​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ។ ​

បើ​យើង​លេខ​ ៥ បូក​នឹង ​៤ គ្មាន​លេខ​អ្វី​បង្ហាញ​លទ្ធផល​នៃ​ការ​បូកលេខ​នេះទេ។​ ត្បិតអី គេ​និយាយ ៥បូក​នឹង​៤ គឺ​៥/៤ ប្រាំបួន។ បើ​គេ​សរសេរ​លេខ​ ៥ និង​លេខ ​៤ ជាប់គ្នា គេ​អាច​មើល​ថា ៥៤។ ព្រឹត្តបត្រ​នេះ បណ្ឌិត ឆាយ ហុក​ផេង ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​អំពី «លេខ​ពិត​ គឺ​គិត​ត្រូវ»។

មិន​ចំពោះ​កាលៈទេសៈទេ សន្តិភាព​ឬសង្គ្រាម​ក្តៅត្រជាក់​ ប្រទេស​នានា​ មាន​អធិការ​ដ្ឋាន​ចារកម្ម​ប្រចាំ​គ្រប់​វិស័យ​ ស៊ីវិល​និង​យោធា​។ ព្រឹត្តបត្រ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ ទី​១៣សីហា បណ្ឌិត​ ឆាយ​ ហុក​ផេង បកស្រាយ​អំពី«កាំបិតមុខពីរនៃវិធីយកការណ៍សម្ងាត់​» ។

វិធានការណាមួយ​ដែល​រលូន​ពី​ដើម​ដល់​ចប់ គឺ​ប្រៀប​បាន​ទៅនឹង​បុណ្យ​ដែល​បុគ្គល​កសាង​បាន​ល្អ នឹង​ត្រូវ​ទទួល​ផល​ល្អ​ពេញ​​បរិបូណ៌​។ រីឯ​អំពើ​ណាមួយ​ដែល​ខ្ទាស់​បុណ្យ​ធ្វើ​ឱ្យ​កំពប់​ គេគប្បី​ចៀសវាង​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​នោះ។ ព្រឹត្តបត្រ«ខ្ញុំ​និយាយពីរភាសា» នា​​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ បណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង  នឹង​បរិយាយ​អំពី​«បុណ្យ​មួយ​សំពៅ ទោស​មួយ​ចូល​ទៅ រលាយសូន្យ​សុង​»។

ប្រទេស​ មាន​ជាតិ​ ដូច​ជា​ ជាតិ​ចិន ចាម ជ្វា ជាអាទិ៍។​ មនុស្ស​ មាន​សាសន៍​ ដូចជា​សាសន៍ ​ខ្មែរ មន ឥណ្ឌូ​អឺរ៉ូប៉េអៀង (Indo-Européen) និង​សាសន៍​ កូកាស្ស៊ីយៀង (caucasien) ។ល។ ព្រឹត្តបត្រ​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​១៦កក្កដានេះ បណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង ចាប់​យក​ប្រធានបទ​មួយ ​ថា «សូម​ខមាទោស ពីព្រោះ ខ្ញុំ​ជាតិ​សាសន៍​បារាំង​និងខ្មែរ»។

ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ​ពិត​ជា​ខាន​មិន​បានចំពោះ​សត្វ​លោក​ទាំងឡាយ​។ អ្វីដែល​ខាន​មិន​បានមួយ​ទៀត ​គឺ​ស្នូល​នៃ​អាជីព​ ដែល​គេ​ត្រូវតែ​រក្សា​ការពារ​ឱ្យ​បាន​គង់វង្ស។ ព្រឹត្តបត្រថ្ងៃទី​២ខែកក្កដានេះ ឆាយ​ ហុកផេង ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​អំពី​ «ស្នូល​នៃ​អាជីព»ជាទូទៅ។​

ការដោះស្រាយ​បញ្ហា​សង្គម តម្រូវ​ឱ្យ​ប្រើ​មធ្យោបាយ​សមស្រប​នឹង​គោល​ដៅ ជាពិសេស​ក្នុង​ករណី​បទល្មើស​ជាក់​ស្តែង​។  ព្រឹត្តបត្រ «នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា» ថ្ងៃទី១៨មិថុនានេះ បណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង ធ្វើអត្តាធិប្បាយ ស្តីអំពី «ចាប់ចោរ ឬអញ្ជើញចោរឱ្យចូលពន្ធនាគារ?»

ការតស៊ូគ្រប់ប្រភេទក្នុងជីវិត ឈរលើទឹកចិត្តនិងការព្យាយាម ហើយមានការរត់ចូលព្រៃធ្វើជាទាហានឆ្មក់ ក៏ជាការតស៊ូមួយបែប នាកាលសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ និងនៅគ្រាដែលកម្ពុជាទាមទារឯករាជ្យ ពីអាណានិគមបារាំង។ ព្រឹត្តបត្រ «នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា» ថ្ងៃទី៤មិថុនា ឆាយ ហុកផេង អត្ថាធិប្បាយ ស្តីអំពី «ការរឹងមិនចុះចាញ់»។

នៅ​សហភាព​អឺរ៉ុប តើ​អំណាច​ពិត​ប្រាកដ​ស្ថិត​នៅក្នុង​ដៃ​នរណា ឬក្រុម​ណា? ថ្ងៃ​ទី២១ ខែឧសភា ២០២០នេះ ឆាយ ហុកផេង លើកយក​ប្រធានបទ​ស្តីពី​«ប្រជាធិបតេយ្យសម័យ​ពិភពលុយ» មក​បកស្រាយ​ក្នុងព្រឹត្តបត្រ​ខ្ញុំ​និយាយពីរភាសា។

ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ មេទ័ព ឃ្លាំង មឿង ធ្វើអត្តឃាតដើម្បីទៅកែន (កេណ្ឌ) ពលខ្មោច។ បច្ចុប្បន្ននេះ តើយើងត្រូវកេណ្ឌកម្លាំងណាខ្លះ ដើម្បីឱ្យបានឈ្នះ មេរោគកូរ៉ូណា? ព្រឹត្តបត្រនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា នៅថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ ឆាយ ហុកផេង អធិប្បាយអំពី «កេណ្ឌកម្លាំង និងគាំងមិនកម្រើក ក្នុងករីណកូវីដ១៩»។

តើ​គេអាច​ប្រៀបធៀប​បានទេ​រវាង​ព្រឹត្តិការណ៍​ពីរ ឬក៏​គប្បី​ពិនិត្យ​ហេតុ​ការណ៍​ទាំង​នេះ​ស្របគ្នា​ ដូចជា​ខ្សែ​ស្របពីរ​ទន្ទឹម​គ្នា គឺ​មួយ​មាន​ចរន្ត​កូវីដ​១៩ (Covid-19) មួយ​ទៀត​មាន​មេរោគ​ខ្មែរ​ក្រហម​១៧មេសា? ព្រឹត្តបត្ររបស់​ ឆាយ ហុកផេង ប្រចាំនៅ​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣មេសា ស្តីអំពី​ «ខ្សែស្រប​ពីរ​៖ កូរ៉ូណា និង ១៧មេសា»

លេខ​១៩ ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​កូរ៉ូណាវីរុស រីឯ​លេខ​១៤ ស្ងួន​ចិត្ត​ស្នេហ៍​ខែ​កុម្ភៈ ម្នាក់​ៗ​រមែង​រលឹក​នឹក​ឃើញ​ថ្ងៃ​មួយ​នេះ ដែល​ ឆាយ​ ហុកផេង លើក​យក​មកបកស្រាយ​ដូច​តទៅ។​

អ្នក​កាសែត​ប្រភេទ​ណា​ដែល​ខុស​ប្លែក​ពី​អ្នក​យកការណ៍ ដើម្បី​បំភ្លឺ​មតិមហាជននៅគ្រាអាសន្ន​ ដូច​នៅ​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​ ដែល​កំពុង​ទទួល​រងគ្រោះ​ដោយ​ Virus Corona? ព្រឹត្តិបត្រ​ថ្ងៃនេះ ឆាយ ហុកផេង នឹង​ធ្វើអត្ថាធិប្បាយ​អំពី«ព័ត៌មាននិងភាពអាសន្ន »។

វិន័យ​នាំមកនូវ​ជោគជ័យ​ និងសេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរ​ក្នុង​សង្គម​។ «ព្រឹត្តិបត្រ​​ពីរភាសា»​របស់ ឆាយ ហុកផេង នៅថ្ងៃនេះ ​អធិប្បាយ​អំពី​វិន័យ​ក្នុង​សាលា​បឋមសិក្សា​វត្តបូព៌ នៅខេត្ត​សៀមរាម​។​

ក្នុង​ជីវិត​យើង​ តើ​មាន​ទ្រព្យ​អ្វី​ដេល​កណ្តៀរ​ក៏​មិន​កោរ​ កណ្តុរ​ក៏​មិន​កាត់​ធ្វើ​ឱ្យ​មិន​ខូត​ខាត​? ឆ្លើយ​ថា គ្មាន​អ្វី​ក្រៅអំពី​ចំណេះ​ដឹង​នោះទេ ដែល​សាស្ត្រាចារ្យ​​ចែក​ផ្ទេរ​តៗ​គ្នា​។ ការ​ចែក​រំលែក​នេះ​ គ្រូ​ត្រូវ​មា​នគរុកោសល្យ​​ ទើប​សិស្សានុសិស្ស​ អាច​ត្រង​ត្រាប់​ស្តាប់​កត់​ត្រា​យក​ជា​គំរូ​បាន​។ ​ព្រឹត្តិបត្រ​ពីរភាសា​ របស់​ ឆាយ ហុកផេង ថ្ងៃនេះ ​ស្តី​អំពី​គរុកោសល្យ។

ទី​វត្ត​អារាម​ក្តី ព្រះ​សង្ឃ​ក្តី​ ការ​ថែ​ទាំ​ព្រះ​វិហារ​ ឬ​សាលា​ឆាន់​ក្តី ជាសរុប​ គឺការ​គ្រប់​គ្រង​បរិវេណ​វត្តទាំងមូល​ ត្រូវ​ការ​ថវិកា​ដ៏ស្តុក​ស្តម្ភ​ មិន​សម​ស្រប​នឹង​ពុទ្ធ​ឱវាទ ដែល​ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​បា​នត្រាស់​បង្គាប់​ឱ្យ​យើង​សម្អាត​ចិត្ត​ សម្រួម​កាយ​ កុំ​ភ្លើត​ភ្លើន​នឹង​អច្ឆរិយភាព​ទាំងឡាយ។ ក៏ប៉ុន្តែ​ក៏​គួរ​តែ​កត់​សម្គាល់​ដែរ​ថា ទោះបី​វត្ត​មាន​អគារ​ កុដិ​ និង​ព្រះ​វិហារ​ដ៏​ស្កឹមស្កៃ​ក៏ដោយ ក៏​យើង​អាច​អនុគ្រោះ​ទទួល​បាន​ដែរ​ ពីព្រោះ​ទាំងអស់​នេះ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​អំពើ​ដ៏​ប្រពៃ​ដែល​លេច​ចេញ​មក​ជា​អគារ​ដ៏​ស្កឹម​ស្កៃ​។ រីឯ​វត្ត​អារាម​ដែល​នៅ​ដាច់​ស្រយាល​គ្មាន​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ជា​អ្នក​ឧបត្ថម្ភ ​ព្រះ​សង្ឃ​ទន្ទឹង​រង់ចាំ​តែ​រដូវ​បុណ្យ​ទាន​ ទើប​ឃើញ​មាន​ភោគផល​ចង្ហាន់​វន្ត​ជន្មបូរិបូណ៌។ ព្រឹត្តបត្រ​​នេះ ស្តីពីវត្តពីរ​ គឺវត្ត​សមាធិ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្រុង​កែប​ និង​វត្ត​សំពៅ​៥ លើ​ភ្នំបូកគោ ដែល​សុទ្ធ​សឹង​ជា​វត្ត​គ្មាន​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ប្រចាំ​ទៀត​ទាត់។ ពោល​គឺ​គ្មាន​ឧបដ្ឋាក​ និង​ឧបដ្ឋាយិកា​ ដែល​ព្រះ​គ្រូ​ចៅ​អធិការ​អាច​យក​ជា​បង្អែក​ជា​ទី​ពឹង​បា​ននោះឡើយ។​

នៅ​ក្នុងនាទី​ខ្ញុំ​និយាយ​ពីរភាសា​របស់​យើង នៅសប្តាហ៍​នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូម​អត្ថាធិប្បាយ​ ជុំវិញ​ប្រធានបទ​ថ្មី​មួយទៀត ស្តីអំពី "សំណងជំងឺចិត្ត" (Réparation des dommages)។