Τίτλος πρωτότυπου: Friedrich Heinrich Karl de la Motte Fouqué "Undine" (1811)

Ουντίνε είναι νουβέλα του Φρίντριχ ντε λα Μοτ Φουκέ που δημοσιεύτηκε το 1811. Η υπόθεση αναφέρεται στο υδάτινο πνεύμα Ουντίνε και τον έρωτά της με έναν ιππότη. Ουντίνες είναι υδάτινα πνεύματα της γερμανικής μυθολογίας, που σε αντίθεση με τις γοργόνες δεν ζούσαν στη θάλασσα, αλλά στα βάθη των ποταμών και των λιμνών. Η ιστορία είναι γραμμένη σαν παραμύθι με απλές τοποθεσίες και χαρακτήρες, το δάσος, η καλύβα του ψαρά, το κάστρο του ιππότη, ο ιππότης, η νύφη και η αντίζηλη. Διαδραματίζεται στον Μεσαίωνα κάπου στη Σουαβία.

Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τα έργα του αποκρυφιστή Παράκελσου ο οποίος στο βιβλίο του για τις Νύμφες αναφέρει ότι οι Ουντίνες μπορούν να αποκτήσουν αθάνατη ψυχή εάν παντρευτούν έναν άνθρωπο. Οι μύθοι τους συνδέονται με τον γαλλικό μύθο της Μελουζίν, στον οποίο ένα υδάτινο πνεύμα παντρεύεται έναν ιππότη με την προϋπόθεση ότι δεν θα τη δει ποτέ τα Σάββατα, οπότε ξαναβρίσκει το σχήμα της γοργόνας. Σχετική είναι και η γερμανική μυθιστορία Πέτερ φον Στάουφενμπεργκ (1310), στην οποία μια νεράιδα σκοτώνει τον εραστή της όταν αυτός παντρεύεται μια γυναίκα. Ο Fouqué μπορεί να επηρεάστηκε πιο άμεσα από το Comte de Gabalis, ένα μυθιστόρημα των Ροζικρουσιανών που διασκεύαζε τις ιδέες του Paracelsus. Ένα άλλο πρότυπο ήταν πιθανώς η όπερα του 1798 Das Donauweibchen, η οποία —όπως και η Undine— διαδραματίζεται γύρω από τον Δούναβη και παρουσιάζει ένα ερωτικό τρίγωνο μεταξύ ενός άνδρα, μιας γυναίκας και μιας νύμφης του νερού.

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το βιβλίο ήταν πολύ δημοφιλές. Ο George MacDonald θεωρούσε το Undine «το πιο όμορφο» από όλα τα παραμύθια, ενώ ο Lafcadio Hearn αναφερόταν στο Undine ως «εξαιρετική γερμανική ιστορία» στο δοκίμιό του «Η αξία του υπερφυσικού στη μυθοπλασία». Οι αναφορές στην Undine σε έργα όπως το The Daisy Chain της Charlotte Mary Yonge και το Little Women της Louisa Alcott δείχνουν ότι ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία για πολλά παιδιά του 19ου αιώνα.

Είναι χαρακτηριστικό του γερμανικού ρομαντισμού, ένα από τα σημαντικότερα αυτής της εποχής και επηρέασε πολλά μουσικά, λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά έργα. Η πρώτη διασκευή της Undine ήταν η όπερα του E. T. A. Hoffmann το 1816. Ήταν μια συνεργασία μεταξύ του Hoffmann, ο οποίος συνέθεσε τη μουσική, και του Fouqué, ο οποίος διασκεύασε το δικό του έργο σε λιμπρέτο. Η όπερα αποδείχθηκε πολύ επιτυχημένη και ο Carl Maria von Weber την εξήρε στην κριτική του ως το είδος της σύνθεσης που επιθυμούν οι Γερμανοί.

Στη δεκαετία του 1830, η νουβέλα μεταφράστηκε σε δακτυλικό εξάμετρο από τον ρομαντικό ποιητή Βασίλι Ζουκόφσκι. Αυτή η μετάφραση σε στίχους έγινε κλασική από μόνη της και αργότερα αποτέλεσε τη βάση για το λιμπρέτο της οπερατικής διασκευής του Τσαϊκόφσκι, της οποίας αποσπάσματα παρουσιάστηκαν στη Μόσχα το 1870. Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν επηρεάστηκε από την απεικόνιση των ψυχών στο Undine ενώ έγραφε το «Η Μικρή Γοργόνα».

Κινηματογραφικές διασκευές:

2009, Ondine, μια ιρλανδική ρομαντική δραματική ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Neil Jordan, με πρωταγωνιστές τους Colin Farrell και Alicja Bachleda. Η ταινία γυρίστηκε στο Castletownbere και αναφέρεται στην πιθανή ύπαρξη του μυθικού selkie που φέρνει ελπίδα και αγάπη στην ανθρωπότητα.

2020, Undine, μια γερμανό-γαλλική ρομαντική φανταστική ταινία σε σκηνοθεσία του Christian Petzold. Έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στις 23 Φεβρουαρίου 2020 στο 70ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, όπου επιλέχθηκε για να διαγωνιστεί για το Χρυσό Αρκούδα στην ενότητα του διαγωνισμού. Η Paula Beer κέρδισε την Ασημένια Άρκτο για την Καλύτερη Ηθοποιό.

Εικόνα: John William Waterhouse - Undine (1872)

Το έργο υπάρχει ελευθέρα διαθέσιμο εδώ: https://www.projekt-gutenberg.org/fouque/undine/undine.html

Μετάφραση και ανάγνωση Γρηγόριος Καλογιάννης

Η ηχογράφηση δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση και ενσωμάτωση, με αναφορά στην πηγή και τους δημιουργούς.