To «Χίλιες και μία λέξεις» είναι το podcast που θα σας κάνει να αγαπήσετε λίγο περισσότερο την ελληνική γλώσσα․ Θα ανακαλύψετε τον θαυμαστό κόσμο των λέξεων και πώς πήραν τη σημασία τους․ Τι σχέση έχει το «περιβόλι» με το «βέλος», το «βουλιάζω», τον «διάολο» και το «εμβόλιο»; Και τι κοινό έχει άραγε η «αίθουσα» με την Αιθιοπία και τον Αίσωπο; Μετά από κάθε εκπομπή, δεν θα πιστεύετε τις διασυνδέσεις μεταξύ των λέξεων στη μαγική χώρα των ελληνικών․ Κι αν είναι να είστε περήφανοι για τη γλώσσα μας, τώρα θα ξέρετε για ποιον λόγο․
All content for Χίλιες και μία λέξεις, με τον Πάνο Δημάκη is the property of pod.gr and is served directly from their servers
with no modification, redirects, or rehosting. The podcast is not affiliated with or endorsed by Podjoint in any way.
To «Χίλιες και μία λέξεις» είναι το podcast που θα σας κάνει να αγαπήσετε λίγο περισσότερο την ελληνική γλώσσα․ Θα ανακαλύψετε τον θαυμαστό κόσμο των λέξεων και πώς πήραν τη σημασία τους․ Τι σχέση έχει το «περιβόλι» με το «βέλος», το «βουλιάζω», τον «διάολο» και το «εμβόλιο»; Και τι κοινό έχει άραγε η «αίθουσα» με την Αιθιοπία και τον Αίσωπο; Μετά από κάθε εκπομπή, δεν θα πιστεύετε τις διασυνδέσεις μεταξύ των λέξεων στη μαγική χώρα των ελληνικών․ Κι αν είναι να είστε περήφανοι για τη γλώσσα μας, τώρα θα ξέρετε για ποιον λόγο․
Συνεχίζουμε την περιδιάβασή μας στην Κρητική διάλεκτο. Από πού βγήκε ο παράωρος, ο κουζουλός, το ίντα και το επαέ; Μια βουτιά στη ζωντανή γλώσσα του Κορνάρου και του Χορτάτζη, σε μαντινάδες και σε φοβερές λέξεις όπως ξανοίγω, γλακώ, μιαολιά, ρίφι και γιάντα!
Ένα διαφορετικό επεισόδιο, αφού περιδιαβαίνουμε την Κρητική διάλεκτο μαζί με την αγαπημένη ηθοποιό Βάσω Γουλιελμάκη. Με υπέροχη προφορά διαβάζει μια κρητική ιστορία και μαζί ανακαλύπτουμε τη μαγεία της γλώσσας της Κρήτης. Γιατί το "πράμα" κατέληξε να σημαίνει "τίποτα" και πολλές άλλες αγαπημένες λέξεις από τη Μεγαλόνησο.
Ένα επεισόδιο για τη μάθηση: τα γράφω, διαβάζω, μαθαίνω και διδάσκω μάς αποκαλύπτουν τα μυστικά τους. Πως από το διαβιβάζω πήραμε το διαβάζω και πώς βγήκε η φράση "τύπος και υπογραμμός"; Τι είναι ο αρτιμαθής και τι οι προγραφές και από ποια λέξη πήραμε τη γόμα αλλά και το τετράδιο;
Ένα επεισόδιο που θα φέρει τα άνω κάτω! Αφιερωμένο στην έννοια της μείξης, του ανακατέματος. Τι σχέση έχει το κρασί με τον κρατήρα των ηφαιστείων; Από πού κι ως πού συνδέεται η θερμοκρασία με την ιδιοσυγκρασία; Τι ήταν οι μιξοβάρβαροι και πώς ο κυκεώνας, ένα ποτό, πήρε την έννοια του μπερδέματος;
Αυτό το επεισόδιο μας μιλάει για την έννοια του σπάζω. Τι σχέση έχει το ρήγμα με το ραγδαίος και γιατί είναι τόσο δύσκολο ρήμα το εκρήγνυμαι; Μάθετε τη σχέση μεταξύ του αντιπερισπασμού και της περισπωμένης και εκπλαγείτε με την ετυμολογία των λέξεων κάταγμα ναυάγιο, αμφότερα από το άγνυμι. Όσο για το τρυφερός, ξέρατε ότι είναι από την ίδια ρίζα με το θρύψαλο, ε;
Πάλι, άγχι, τήλε, ομού, αεί, αμφί, άγαν κι άλλες λεξούλες που αξίζουν το δικό τους επεισόδιο γιατί απλούστατα μας έχουν δώσει αναρίθμητες άλλες λέξεις. Τι σχέση έχει η συγγένεια εξ αγχιστείας με το άγχος και το απαγχονίζω και ποια είναι η ιστορία των λέξεων παλινωδία και πλημμέλημα που σχετίζονται και οι δύο με τη μουσική; Τι δουλειά έχει ο Αγαμέμνων με την αγανάκτηση και από πού κι ως πού το όμως είναι από την ίδια ρίζα με τον ομογενή;
Ξεκινάμε τη χρονιά με ένα από τα πιο σημαντικά ρήματα κάθε γλώσσας, το έχω. Θα εκπλαγείτε με την πληθώρα τον παραγώγων του, ίσως γιατί δεν έχει μόνο τη σημασία της κατοχής. Γιατί λέμε έτσι τους οίκους ανοχής, τι σχέση έχουν τα οχυρά με τα ενέχυρα και ποια ο ακάθεκτος με την Κατοχή; Πώς πήραν τη σημασία τους η εξοχή, η εποχή αλλά και η ευεξία; Έχετε τα μάτια (και τα αυτιά) σας δεκατέσσερα σε αυτό το επεισόδιο!
Ένα επεισόδιο αφιερωμένο στα ψάρια και τα θαλασσινά, το απαραίτητο συστατικό κάθε τραπεζιού ταβέρνας δίπλα στο κύμα! Τα μπαρμπούνια είναι όντως βαρβάτα; Πώς σχετίζονται τα μύδια με τα ποντικάκια και γιατί οι φάλαινες έχουν σόκιν ετυμολογία; Μάθετε για τη συγκλονιστική ετυμολογία της γόπας αλλά και για τη μάχη που έγινε για... ρέγγες!
Kαλοκαιράκι, ντάλα ο ήλιος, αλμύρα και δροσερές σαλάτες αλλά και νόστιμα λαδερά. Ένα επεισόδιο για τα αγαπημένα λαχανικά. Έχει σχέση το λάχανο με το λαχανιάζω; Είναι όντως αζτεκική η λέξη ντομάτα; Τα πράσα μάς έδωσαν το χρώμα πράσινο; Και τέλος, τι σχέση έχουν τα χόρτα με τον χορτάτο;
Μια από τις πιο ιδιαίτερες αισθήσεις είναι η αφή, δηλ. το άγγιγμα. Ένα επεισόδιο για τις λέξεις που σημαίνουν αγγίζω και πιάνω. Τι σχέση έχει ο αναπτήρας με την έξαψη αλλά και πώς συνδέεται ο θιγμένος με τον Τσιγγάνο; Ξέρατε ότι το δράττομαι της ευκαιρίας μας έδωσε και τη δραχμή; Κι ότι το χάδι είναι από την ίδια ρίζα με τον ήχο; Ήγγικεν η ώρα λοιπόν για τα ρήματα της αφής!
"Ντο ευτάς;" Έτσι ρωτάνε οι Πόντιοι το "Τι κάνεις;". Μια πανάρχαιη διάλεκτος μας φανερώνει τα μυστικά της. Η γλώσσα ενός περήφανου λαού με λέξεις που έρχονται με μικρές αλλαγές κατευθείαν από τα αρχαία Ελληνικά, όπως αθάλα, λελεύω, εξέγκα, ωτίν και αποτουνύ. Στο στούντιο ο Στάθης Κουρτίδης, γέννημα θρέμμα Πόντιος, με βοηθά να τις ανακαλύψω.
Τόσες λέξεις έχουμε που περιγράφουν τα μεγέθη, όπως μικρός, μεγάλος, κοντός και ψηλός. Ξέρατε ότι το μήκος έχει σχέση με τη Μακεδονία κι ότι ο κοντός έρχεται από το κοντάρι; Γνωρίζατε ότι η ευφράδεια λόγου είναι από την ίδια ρίζα με το φάρδος; Ή ότι ο λεπτός είναι αδερφάκι με τις λέξεις λεπρός, λέπι και λωποδύτης; Ένα επεισόδιο που αποδεικνύει περίτρανα ότι το μέγεθος της ελληνικής γλώσσας μετράει!
Με ευκαιρία τη Eurovision, πάμε να δούμε κάποιες λέξεις μεταφρασμένες από τους στίχους των τραγουδιών που έστειλε η Ελλάδα σε αγγλικό στίχο. My number one και τέτοια! Από πού βγαίνει το "Κούνα το" στο Shake it; Η Καλομοίρα τραγούδησε My secret combination, αλλά ποια η προέλευση της λέξης μυστικός; Μάθετε την ετυμολογία λέξεων όπως δίχως, νύχτα και θησαυρός με πολλή, πολλή μουσική.
Αυτή την περίοδο γίνονται πολλοί γάμοι κι έτσι είπαμε να κάνουμε ένα επεισόδιο για το μυστήριο του γάμου. Το ξέρατε ότι τα κουφέτα και η βέρα είναι ιταλικές λεξεις ενώ ο ελληνοπρεπέστατος εργένης είναι τουρκική λέξη; Και τι σχέση έχει η συννυφάδα με τη νυφίτσα; Όλα αυτά σε ένα γαμήλιο podcast!
Είτε κάνετε τον Κινέζο, είτε κάνετε σαματά, ξέρατε ότι αρχικά το κάνω ή κάμνω σήμαινε κοπιάζω και μας δίνει το μεροκάματο αλλά και τον αποκαμωμένο; Και τι σχέση έχει ο ποιητής με τον αρτοποιό ή ο πραγματικός με τον εισπράκτορα; Ένα podcast για τα ρήματα της πράξης!
Ήρθε πάλι η γιορτή του Πάσχα και είπα να μιλήσουμε για τις λέξεις της θρησκείας; Τι σχέση έχει η λέξη Θεός με τον Δία, αλλά και η εκκλησία με την κλήση που κόβει ο αστυνόμος; Γιατί η μισή Ελλάδα λέγεται Παπαδόπουλος και πώς συνδέεται ο τρούλος με το ρήμα τουρλώνω; Είναι αλήθεια ότι η λέξη παράδεισος είναι περσική; Αυτά και άλλα πολλά σε ένα θεϊκό επεισόδιο!
Ένα επεισόδιο αφιερωμένο στη μαγική αίσθηση της ακοής. Αφτιά, σκουλαρίκια και ακροάσεις! Πώς από το ους πήγαμε στο αφτί, πώς το ακροώμαι έγινε αφουγκράζομαι; Τείνατε ευήκοον ους και όπως είπε και ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς: «Έχουμε δύο αυτιά αλλά μόνο ένα στόμα, έτσι ώστε πιο πολύ να ακούμε παρά να μιλάμε!»
Ένας από τους πιο ιδιαίτερους μύθους της ελληνικής μυθολογίας είναι αυτός του Περσέα που σκότωσε τη γοργόνα Μέδουσα και έσωσε την Ανδρομέδα από το κήτος που θα την έτρωγε. Σήμερα θα μάθουμε για αυτόν τον μύθο αλλά με μια πιο διεστραμμένη ματιά, αφού θα τον τρολάρουμε λίγο και ταυτόχρονα θα μάθουμε για την απίστευτη ετυμολογία λέξεων και ονομάτων που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον μύθο.
204 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821... Ας δούμε μαζί την ετυμολογική ανάλυση ορόσημων του Αγώνα! Τι σχέση έχουν οι λέξεις έθνος και έθιμο και τι σημαίνουν σουλτάνος, πασάς και αγάς; Πώς πήρε το όνομα του ο Κολοκοτρώνης και ο Μιαούλης και τι είναι επιτέλους τα Δερβενάκια; Γιατί ονομάζουμε τους εαυτούς μας Ρωμιούς και πώς συνδέεται ο Ιερός Λόχος με τις λεχώνες; Χρόνια μας πολλά!
Η ουσία, η εξουσία και η συνουσία είναι όλες από το ίδιο ρήμα, το βασικότερο ίσως ρήμα σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Κι αυτό είναι το είμαι! Ένα επεισόδιο για τα όντα, τους απόντες και τους παρόντες. Βάλτε όλο σας το είναι στην ακρόαση αυτού του επεισοδίου και μάθετε μια από τις πιο πολύτιμες λέξεις της γλώσσας μας: την ευεστώ.
To «Χίλιες και μία λέξεις» είναι το podcast που θα σας κάνει να αγαπήσετε λίγο περισσότερο την ελληνική γλώσσα․ Θα ανακαλύψετε τον θαυμαστό κόσμο των λέξεων και πώς πήραν τη σημασία τους․ Τι σχέση έχει το «περιβόλι» με το «βέλος», το «βουλιάζω», τον «διάολο» και το «εμβόλιο»; Και τι κοινό έχει άραγε η «αίθουσα» με την Αιθιοπία και τον Αίσωπο; Μετά από κάθε εκπομπή, δεν θα πιστεύετε τις διασυνδέσεις μεταξύ των λέξεων στη μαγική χώρα των ελληνικών․ Κι αν είναι να είστε περήφανοι για τη γλώσσα μας, τώρα θα ξέρετε για ποιον λόγο․
