Enrique Dussel (Argentinië 1934 - Mexico 2023) is een pleitbezorger van bevrijdingsfilosofie. Deze filosofie bepleit een ethiek en politiek die zijn gebaseerd op ecologische denken en zorg voor elkaar. Het is een kritiek op kolonialisme, imperialisme en onrechtvaardigheid. Dussel maakt ons bewust van het gebruik van taal en toont ons dat alternatieve bestuursvormen mogelijk en noodzakelijk zijn. In gesprek met filosoof Wil Heeffer.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Van 1643 tot 1649 woonde Descartes in de Egmonden. Er is nog weinig aandacht besteed aan die periode in zijn leven. Was Descartes denken alleen maar dualistisch of zag hij meer verbondenheid dan we vaak horen. In deze podcast ga ik in gesprek met historicus Peter van den Berg, die het graf van de vriendin van Descartes, Helena Jans van der Storm, in de Slotkapel van Egmond ontdekte. En met filosoof en filmmaker Pierre Drouot die een film maakte over het leven van Descartes in deze periode en gefascineerd is door de briefwisseling van Descartes met prinses Elisabeth van de Palts, die bepalend was voor zijn boek 'Over de Passies van de Ziel.
Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer, Productie van: https://schoolvanstillestemmen.nl
Opgenomen in restaurant Zorgeloos in Egmond Binnen, één van de verblijfplaatsen van Descartes.
Ban Zhao (49? – c. 120? na Chr.) was een Chinese historicus, filosoof en politicus. Ze onderwees mannen en vrouwen aan het hof en van haar kunnen we leren over dienend leiderschap. Ze voltooide het werk van haar broer Ban Gu over de geschiedenis van de Westelijke Han-dynastie, namelijk het Boek van de Han. Ze schreef ook Nüjie(女誡, Vermaningen aan mijn dochters), een invloedrijk werk over het gedrag van vrouwen. Daarnaast had ze interesse in astronomie en wiskunde, en schreef ze gedichten, necrologieën, argumentaties, commentaren, essays en langer werk. Ze werd China's bekendste vrouwelijke geleerde en instructeur van taoïstische seksuele handelingen voor de keizerlijke familie.
In gesprek met filosoof Saskia van der Werff
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Hildegard van Bingen (1098 – 1179) was een Duitse benedictijnse abdis en geldt als eerste vertegenwoordigster van de Duitse middeleeuwse mystiek. Zij was onder meer actief op het gebied van religie, kosmologie, filosofie, compositie en muziekbeoefening, poëzie en plantkunde en was ecofilosofe avant la lettre. In gesprek met Felicia Dekkers. Lied: Caritas Abundat met als bonus aan het einde de voorgelezen tekst van het lied.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
In de late middeleeuwen waren vrouwen die toonden dat ze nadachten en die spirituele of mystieke gaven bezaten vaak gedoemd om het klooster in te gaan of ze werden vaak als ketter gezien. In deze podcast hebben we het over Hadewijch en Marguerite Porete (beiden 13e eeuw). Later, in tussen circa 1450 en 1750 vond grootschalige heksenvervolging plaats in met name West-Europa. Dit heeft vele tienduizenden slachtoffers geëist. De meeste schattingen lopen uiteen van 30.000 tot 60.000 geëxecuteerden, waarvan ongeveer 80% vrouwen. In deze podcast bespreekt ik met Felicia Dekkers en Rachel Felix de systemen die bij hebben gedragen aan het vergeten van veel vrouwelijke filosofen. Meer informatie over de heksenvervolging: https://atria.nl/nieuws-publicaties/geweld-tegen-vrouwen/europese-heksenvervolgingen/
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
In de periode rond 1800 in Jena vonden bekende Duitse filosofen en schrijvers elkaar en ontstond de romantiek. Bekende namen waren Fichte, de Schlegels, Novalis, Hegel, Schelling en natuurlijk Schiller en Goethe. Centrum van deze kring was Caroline Böhmer-Schlegel-Schelling. Zij was een autonome vrij-denkende vrouw die niet alleen aan de geboorte van de romantiek stond, maar die ook revolutionaire ideeën uit Frankrijk in Duitsland introduceerde. Waarom horen we zo weinig van haar. Filosoof Joris Verheijen vertelt het in deze podcast. Het hele verhaal is te lezen in zijn boek Revolutie in de Schoolgang dat voorjaar 2025 bij Amsterdam University Press verschijnt.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Georg Forster was in zijn tijd een van de meest gelezen schrijvers en denkers, vriend van Goethe en wereldberoemd omdat hij met James Cook om de wereld was gezeild, maar nu kent niemand hem meer. De reden dat hij in veel cultuurgeschiedenissen ontbreekt is simpel: Bildung moest volgens Forster hand in hand gaan met radicale maatschappelijke verandering en met het een einde van de standenstaat. Op grond van zijn filosofie steunde hij de Franse Revolutie, raakte hij zelfs betrokken bij een kortdurende revolutie in Mainz en trok hij naar Parijs, redenen waarom nog bij zijn leven werd gezegd dat zijn naam vergeten moest worden. In gesprek met filosoof Joris Verheijen. Het hele verhaal is te lezen in zijn boek Revolutie in de Schoolgang dat voorjaar 2025 bij Amsterdam University Press verschijnt.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Over de rechten van zwarte mensen in Europa
Anton Wilhelm Amo Afer was een Ghanees filosoof en docent in de wijsbegeerte aan de universiteiten van Halle en Jena in Duitsland (rond 1700). Voor zover bekend was hij de eerste Afrikaanse docent en filosoof, die aan een Europese universiteit verbonden was. Hij was kritisch op het werk van Descartes en komt op voor de rechten van zwarte mensen in Europa en zelfs voor dierenrechten. Racisme en anti-semitisme is van alle tijden, maar er waren ook altijd andere geluiden te horen. In gesprek met filosoof Henk Haenen.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
'God beveelt geen absurditeiten' is een bekende uitspraak van Zera Yacob (1599-1692). Deze Ethiopische filosoof daagt ons ook nu nog uit om gangbare conventies eens kritisch te bekijken. Daarvoor is wel lef nodig. Zera Yacob heeft door de politieke onrust in zijn tijd een paar jaar in ballingschap geleefd. Hij schreef in die periode de Hatata (1667). Het is de eerste autobiografie en het eerste filosofische essay in sub-sahara Afrika. Als methode gebruikt Yacob radicale twijfel, net zoals zijn tijdgenoot Descartes (1596-1650).
Renate Schepen in gesprek met filosoof Marthe Kerkwijk.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
De Nigeriaanse Yoruba filosoof Sophie Oluwole (1935 - 2018) toont in haar werk de overeenkomsten en verschillen uit de klassieke filosofie van tijdgenoten Socrates en Yoruba filosoof Orunmila. Terwijl bij Socrates het denken zich ontwikkelt in oppositioneel denken, leidt het denken van Orunmila to complementariteit. Dit kan ons helpen in tijden van polarisatie.
Renate Schepen gaat in gesprek met filmmaker Juul van der Laan, met fragmenten uit het gesprek tussen Sophie Oluwole en Renate Schepen in haar huis in Lagos (18-09-2016). Mee te lezen via de website.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Germaine de Staël reisde begin 18de eeuw door Europa. Haar politieke en intellectuele invloed was zo groot dat ze door Napoleon verbannen werd. In deze aflevering ga ik in gesprek met Eveline Groot die op het politieke denken van De Staël promoveert aan de Erasmus Universiteit. De Staël heeft de diversiteit binnen Europese landen aan den lijve ervaren en beschreven en haar politieke inzichten zijn nu nog steeds relevant. Zij was abolitionist en feminist en legt uit hoe we in een samenleving ratio én gevoel nodig hebben en hoe politieke opinie gestuurd kan worden. In gesprek met filosoof Eveline Groot
Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer| Met ondersteuning van vrienden van de ISVW
Productie van de School van Stille Stemmen
Sor Juana koos al jong voor het klooster en kon daar als vrouw haar intellectuele passie een plaats geven, maar haar kritische blik op de eucharistie leidde tot verdeeldheid. Haar besef van een beperkte blik door onze lichamelijke gesitueerdheid en haar feministische teksten zijn nu nog steeds relevant. Kunstenaar Diny Pijpers verdiepte zich in het leven en werk van Sor Juana en relateert dit aan haar eigen leven.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
Sor Juana koos al jong voor het klooster en kon daar als vrouw haar intellectuele passie een plaats geven, maar haar kritische blik op de eucharistie leidde tot verdeeldheid. Haar besef van een beperkte blik door onze lichamelijke gesitueerdheid en haar feministische teksten zijn nu nog steeds relevant. El Sueño (de droom) is haar bekendste werk. Dit is vertaald en voorgedragen door Anneke van der Meer.
Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer
Productie van de School van Stille Stemmen
In de 16e en 17e eeuw beïnvloedde de Spaanse kolonisatie niet alleen het leven op het Latijns-Amerikaanse continent, maar was deze invloed ook vice versa. Sor Juana Inés de la Cruz, omschreef zichzelf als ‘de ergste non uit de geschiedenis’. Al jong koos ze voor het klooster en kon daar als vrouw haar intellectuele passie een plaats geven, maar haar kritische blik op de eucharistie leidde tot verdeeldheid. Haar hele leven zette ze zich in voor stemmen die niet gehoord werden (zoals van tot slaaf gemaakte mensen, vrouwen en de oorspronkelijke Mexicaanse bevolking). Haar besef van een beperkte blik door onze lichamelijke gesitueerdheid en haar feministische teksten zijn nu nog steeds relevant.
Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer| Ondersteuning van Vrienden van de ISVW
Terwijl filosofen vaak bekend zijn met het werk van Simone de Beauvoir en Hannah Arendt is het werk van hun tijdgenoot María Zambrano in Europa bijna onbekend. Zambrano was een Spaanse filosofe die tijdens het regime van Franco 40 jaar in ballingschap leefde. Haar werk wordt gekenmerkt door burgerlijke betrokkenheid en poëtische reflectie. Zij introduceerde de term poëtische rede als alternatief voor een rede die alleen met abstracte concepten werkt en losstaat van de concrete praktijk.
Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer
