Czym jest smartfica? Kto to kliktywista? Czy językoznawczynię razi „Akademia Paznokcia”?
 
W nowym podcaście z cyklu „Przystanek Nauka UŚ” dr hab. Katarzyna Wyrwas, prof. UŚ z Instytutu Językoznawstwa UŚ opowiada o swojej książce „Krótko mówiąc. Szkice o polszczyźnie”, która ukazała się niedawno nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego.
 
Podcast został zrealizowany przez Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.
 
Książka „Krótko mówiąc. Szkice o polszczyźnie” została wydana dzięki funduszom z programu Inicjatywy Doskonałości Badawczej UŚ w związku z obchodami Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024.

Czy wiecie, że katowiccy studenci już pół wieku temu eksperymentowali ze sztuką wideo?  

W połowie lat 70. XX wieku młodzi artyści skupieni wokół Laboratorium Technik Prezentacyjnych prowadzili poszukiwania łączące nowe technologie, obraz i dźwięk. Zapomniane dziedzictwo kulturalne regionu stało się przedmiotem zainteresowania dr hab. Anna Maj, prof. UŚ z Instytutu Nauk o Kulturze UŚ. W nowym podcaście badaczka przywołuje nazwiska i dokonania śląskich pionierów. Opowiada o specyficznym genius loci Katowic – miasta, które oddziałuje na wyobraźnię artystów – a także o swoich badaniach nad sztuczną inteligencją i sztuką kwantową. Wspomina również o działalności Centrum Badań Sztuki Nowych Mediów, Kultury i Technologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, którego jest dyrektorem.  

Podcast został zrealizowany przez Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

W latach 1950-1991 z Polski do RFN wyjechało prawie półtora miliona ludzi. Dlaczego wyjeżdżali? Jakie perypetie się z tym wiązały? Ile straciliśmy na ich wyjeździe?

 
W nowym podcaście prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek z Instytutu Historii UŚ opowiada o swoich badaniach, których efektem jest książka Czy jestem Niemcem? Przesiedleńcy z Polski do RFN i NRD w latach 1950–1991 opublikowana niedawno przez Wydawnictwo Literackie. Jak podkreśla sam autor, w sposób szczególny interesowała go przede wszystkim sytuacja samych wyjeżdżających. – Starałem się odpowiedzieć na pytania: kim byli, jakie były motywy ich wyjazdów, jak wyglądała ich droga do Niemiec oraz jak przebiegała konfrontacja ich oczekiwań z rzeczywistością dnia codziennego na terenie RFN w pierwszych latach pobytu – czytamy we wstępie książki.

 
Podcast został zrealizowany przez Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

Był poliglotą: tłumaczył z angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego, francuskiego, jidysz i holenderskiego. Część spośród 145 przekładów jego autorstwa do dziś funkcjonuje w powszechnym obiegu. Zginął w getcie warszawskim. 

Dr Joanna Ryszka i dr Paweł Golda z Instytutu Językoznawstwa UŚ zajęli się życiem i dziełem Marcelego Tarnowskiego – tłumacza tyleż zasłużonego, co wymagającego rozpoznania i przypomnienia. Owocem ich zainteresowania jest artykuł O Marcelim Tarnowskim – tłumaczu, redaktorze, księgarzu, który został opublikowany w Academic Journal of Modern Philology.

Podcast został zrealizowany przez Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

Ten podcast wyjątkowo nie będzie o badaniach, ale za to poruszy ważny społecznie temat, jakim są patologie i kryzysy trapiące obecnie naukę i społeczność akademicką. 

O tym, dlaczego nawet posiadanie tytułu naukowego nie chroni przed pseudonauką i teoriami spiskowymi, jak uchronić się przed tzw. drapieżnymi czasopismami (predatory journals) i fabrykami artykułów naukowych (paper mills), a także szkodliwą i niewłaściwie prowadzoną komunikacją naukową opowiedział dr Dawid Surmik – paleontolog z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ zajmujący się badaniem patologii w tkankach wymarłych zwierząt.

Rozmowę prowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Materiał nagrał i zmontował Bartosz Solak.

Więcej o badaniach dr. Dawida Surmika można przeczytać w artykule „Dinozaury też chorowały” na stronie Przystanku Nauka UŚ. Warto też obejrzeć wywiad z naukowcem w ramach Sceny Premier Naukowych UŚ.

Komiksy to nie tylko rozrywka. Potrafią być też niezwykle cennym źródłem informacji o kulturze i społeczeństwie. Zwłaszcza, gdy odnoszą się do aktualnych problemów takich, jak zmiany klimatu czy zanieczyszczenie środowiska.

O ekokomiksach i sposobie ich analizowania, o wykorzystaniu komiksów w edukacji, ale i w propagandzie, opowiada dr Matylda Sęk-Iwanek – kulturoznawczyni z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zajmującą się badaniami nad komiksem. Naukowczyni realizowała w ramach „Swobody badań” (Inicjatywa Doskonałości Badawczej) projekt „Ekokrytyka w dobie antropocenu – badania wątków ekologicznego zaangażowania w komiksach”, o którym wspomina również w podcaście.

Rozmowę prowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Nagranie zrealizował Bartłomiej Stelmach, a montaż Bartosz Solak z CKM UŚ.

3 czerwca 2025 roku w Korei Południowej wybrano nowego prezydenta Lee Jae-myunga z Partii Demokratycznej Korei. Wybory te były nietypowe i zorganizowane zostały po tym, jak odsunięto poprzedniego prezydenta Yoon Suk-yeola z Partii Władzy Ludowej za nieudaną próbę zamachu stanu.

O tym, jak wygląda obecny krajobraz polityczny Korei Południowej, jak wyglądała kampania wyborcza i kim byli kandydaci, a także o oczekiwaniach obywateli i perspektywach dla kraju opowiedział w rozmowie dr Chang Il You językoznawca z Wydziału Humanistycznego UŚ oraz kierownik Centrum Współpracy Polska-Korea Południowa UŚ.

Rozmowę prowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Nagranie i montaż zrealizował Bartosz Solak z CKM UŚ.

Działania w ramach Centrum można śledzić na profilach na Facebooku, LinkedInie i Instagramie. Więcej o nowym kierunku koreanistyka można przeczytać na stronie dla kandydatów na studia.

Rosyjska Flota Cieni i nowy wymiar wojny hybrydowej Czym jest tajemnicza „Flota Cieni”? Jak Rosja wykorzystuje statki do obchodzenia sankcji, prowadzenia operacji wywiadowczych i wywierania presji na Zachód – bez wypowiedzenia wojny? W tym odcinku rozmawiamy o nowoczesnych narzędziach wojny hybrydowej, które coraz częściej pojawiają się nie tylko na granicach, ale i na morzu.

Naszym gościem jest dr hab. Robert Rajczyk, prof. UŚ, ekspert w dziedzinie mediów, dezinformacji i bezpieczeństwa międzynarodowego. Analizujemy głośny incydent z 12 maja u wybrzeży Estonii, ale patrzymy szerzej: na Bałtyk, Polskę i przyszłość konfliktów, które toczą się poza nagłówkami.
Rozmowę prowadził Przemysław Kowal z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

Generatywna sztuczna inteligencja coraz lepiej radzi sobie z tworzeniem obrazów, filmów czy melodii. Opiera się jednak na tym, czym została nakarmiona. Rzadko jednak twórcy oryginalnych prac bywają pytani o zgodę na takie wykorzystanie ich treści.

Jak zatem wygląda kwestia praw autorskich w kontekście rewolucji AI? Czy styl artystyczny może być objęty taką ochroną? Jak w kontekście prawa interpretować niedawny wysyp w internecie obrazków, które ChatGPT wygenerował na wzór prac ze Studia Ghibli?

Na te inne pytania odpowiada prof. dr hab. Katarzyna Grzybczyk z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowiach – specjalistka w zakresie ochrony własności intelektualnej, zwłaszcza w prawie autorskim.
Rozmowę prowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

„Jest lekko przesunięty wobec oryginału, a jednocześnie nie mamy najmniejszych wątpliwości, że oto Dylan się przed nami zmaterializował – w ruchu, w geście, w grymasie twarzy …” – tak prof. dr hab. Ryszard Koziołek komentuje grę aktorską Timothée Chalameta w „A Complete Unknown”. Film w reżyserii Jamesa Mangolda to doskonały pretekst do rozmowy o twórczości Boba Dylana – muzyka rodem z Minnesoty, który zmienił oblicze piosenki.  

W jaki sposób zaczęła się przygoda prof. R. Koziołka z muzyką Dylana? Co w utworach Dylana jest szczególnie interesujące dla literaturoznawcy? Czy twórcom filmu „A Complete Unknown” udało się uchwycić fenomen przyszłego noblisty?   W podcaście prof. R. Koziołek odpowiada na powyższe pytania. Mówi też o swoich pierwszych akordach gitarowych, tłumaczeniu pieśni „A Hard Rain’s A-Gonna Fall”, a nawet o pewnym westernie…  

Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Nagranie i montaż: Bartłomiej Stelmach (Centrum Komunikacji Medialnej UŚ).

Co łączy lorda Byrona, Marilyn Monroe, Zendayę, Prince’a i Michelle Yeoh? Wszystkich możemy nazwać celebrytami. Łączy ich sława, oddani fani oraz tłumy zainteresowane ich życiem prywatnym.

Czy sława ma datę ważności? Jak płeć decyduje o czyjejś popularności i czy może ona być integralną częścią kreacji celebryty? Kto kogo tak naprawdę potrzebuje: my celebrytów, czy oni nas?

Na te i inne pytania odpowiada w podcaście dr Nina Augustynowicz – anglistka i literaturoznawczyni z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka realizowała w ramach konkursu Swoboda badań (Inicjatywa Doskonałości Badawczej) projekt pn. „Celebrytka, aktywistka, feministka – płeć a sława jako kategoria dyskursywna”.

Rozmowę prowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

Fake newsy, współczesne mity na temat medycyny, a także badania terenowe w różnych częściach świata. Zainteresowania badawcze dr Ewa Kozik zaprowadziły ją niedawno na Wyspy Owcze, lecz wcześniej zajmowała się też m.in. kulturami azjatyckimi.  

W rozmowie nagranej z okazji Ogólnopolskiego Dnia Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej (9 lutego) naukowczyni z Instytutu Nauk o Kulturze UŚ opowiada o specyfice swojej dyscypliny i prowadzonych przez siebie badaniach. Podcast został zrealizowany przez pracowników Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz, a za nagranie i montaż odpowiedzialny jest Daniel Zimoch.

Studia z dziejów migracji rycerstwa śląskiego do Królestwa Polskiego (zwłaszcza na Ruś Czerwoną
w XIV–XV wieku)  to tytuł najnowszej książki prof. dr. hab. Jerzego Sperki, dyrektora Instytutu Historii na Wydziale Humanistycznym UŚ. 

W rozmowie z Tomaszem Płosą z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ prof. Jerzy Sperka przypomina, dlaczego w przypadku rycerstwa śląskiego mówimy o zarobkowej migracji zewnętrznej, tłumaczy, dlaczego to właśnie tereny Rusi Czerwonej (która zaczyna się bliżej niż wielu z nas sądzi) były tak popularnym kierunkiem dla rycerzy wywodzących się ze Śląska, a także jak liczną grupę stanowili
i w jaki sposób ustalił to czołowy śląski mediewista. Zarówno w książce, jak i w rozmowie ważne miejsce zajmują władczy polscy tacy jak Kazimierz Wielki czy Władysław Jagiełło, królowie czescy,
w tym Zygmunt Luksemburski, oraz książę Władysław Opolczyk – postać tyleż kontrowersyjna,
co fascynująca, godna poświęcenia mu osobnego podcastu.

Książka ukazała się w listopadzie 2024 roku nakładem krakowskiego wydawnictwa Avalon, a rolę inżyniera dźwięku podczas nagrania pełnił Bartosz Solak z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

To pierwsza w historii infrastruktura poza granicami Polski, której właścicielem jest Uniwersytet Śląski, a także pierwsza od kilkudziesięciu lat nowa polska infrastruktura w Arktyce – tymi słowami dr Dariusz
Ignatiuk z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ, przewodniczący Centrum Studiów Polarnych zapowiada otwarcie Centrum Logistyczno–Naukowe na Svalbardzie BERA.

O lodowcach cielących się, „wysokim sezonie” w Arktyce, spotkaniach z niedźwiedziami polarnymi
i innych ciekawych aspektach życia za kołem podbiegunowym naukowiec z UŚ opowiada w rozmowie z CentrumKomunikacji Medialnej UŚ. Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz, a za nagranie
i montaż odpowiedzialny jest Przemysław Kowal.

„Ludzie mają dziś mało czasu na wielkie uczucia; zrywają się rano, chłepczą swoje zupki w barach mlecznych, tłoczą się w tramwajach, kupują tandetne meble w domach towarowych na raty, kłócą się z konduktorami o pięć groszy i tak dalej” – mówił jeden z bohaterów opowiadania Marka Hłaski pt. „Ósmy dzień tygodnia”. Czy ta diagnoza sprzed prawie 70 lat jest dziś nadal aktualna? 

Na zakończenie Roku Marka Hłaski ⁠prof. dr hab. Marian Kisiel⁠ z ⁠Instytutu Polonistyki UŚ⁠ opowiada zarówno o błyskotliwym początku kariery pisarza, jak i o dramatycznych wydarzeniach z jego życia. Zastanawia się nad miejscem autora „Pięknych dwudziestoletnich” w historii polskiej literatury, a także odpowiada na pytanie, czy proza Hłaski ma szansę trafić do serc i umysłów dzisiejszej młodzieży. 

Podcast został zrealizowany przez pracowników Centrum Komunikacji Medialnej UŚ. Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz, fragmenty opowiadania Ósmy dzień tygodnia autorstwa Marka Hłaski przeczytała Katarzyna Suchańska, a za nagranie i montaż odpowiedzialny jest Daniel Zimoch.

Czy to samo zachowanie przez przedstawicieli jednej kultury może być odebrane jako przejaw dobrego wychowania, a przez drugiej za coś skrajnie obraźliwego? Jak odnaleźć się w zawiłościach obcego języka, nie znając dobrze jego kultury? Czy w ogóle da się pogodzić światy, które na pierwszy rzut oka wydają się być całkowicie od siebie różne?

O tym wszystkim opowiada dr Chang Il You –językoznawca z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, kierownik Centrum Języka i Kultury Koreańskiej UŚ, kierownik Centrum Współpracy Polska-Korea Południowa UŚ, związany również z Akademią Dyplomacji UŚ. Badacz pochodzi z Korei Południowej, ale od kilkunastu lat mieszka w Polsce i zajmuje
się badaniem grzeczności językowej. Poza działalnością na uniwersytecie pracuje także jako przewodnik w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz asystent konsularny na Górnym Śląsku w Ambasadzie Republiki Korei w Warszawie.

Z gościem rozmawiała Weronika Cygan-Adamczyk z
Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

5 listopada rozpoczną się wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, a spośród wszystkich kandydatów liczy się tylko Demokratka – Kamala Harris oraz Republikanin, były prezydent 2017–2021 Donald Trump.

Amerykanista z Wydziału Humanistycznego UŚ dr Marcin Sarnek wyjaśnia, jaki wpływ na decyzje wyborców mają celebryci i właściciele dużych korporacji. Badacz mówi również o zawiłościach amerykańskiego systemu wyborczego oraz zmianach, jakie zaszły w dyskursie polityczno-publicznym na przestrzeni ostatnich lat. Czy demokracja USA stoi przed obliczem kryzysu? Jaka w tym wszystkim jest rola rozsiewanych w internecie teorii spiskowych, którym niejednokrotnie poklask daje sam Donald Trump? Czy poparcie Taylor Swift, Beyonce i Leonardo diCaprio wystarczy, by wyścig do
Białego Domu wygrała Kamala Harris?

Na te i inne pytania ekspert odpowiada w rozmowie z redaktorką Weroniką Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej.

W najnowszym odcinku podcastu Przystanek Nauka UŚ fascynujący świat chemii zgłębiamy z prof. dr hab. Marzeną Dzidą – uznaną chemiczką z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych UŚ.Naukowczyni łączy naukę z pasją do popularyzacji wiedzy.

W rozmowie odkrywa, jak zrodził się pomysł na bajki dla dzieci, których głównym bohaterem jest pies Czupurek (również goszczący w studio!).Przedstawia również kulisy swoich badań m.in. nad cieczami jonowymi (które skrywają wiele fascynujących właściwości) czy innowacyjnymi narzędziami pomiarowymi.

Rozmowę z prof. Marzeną Dzidą przeprowadziła Weronika Cygan-Adamczyk z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.

Z okazji Międzynarodowego Dnia Tłumacza dr hab. Paweł Jędrzejko, prof. UŚ odpowiedział na kilka nurtujących nas pytań, w tym:

• czy bardziej czuje się tłumaczem pisemnym, czy ustnym?
• jak wielkim wyzwaniem dla tłumacza jest @Śląski Festiwal Nauki KATOWICE?
• czy zawód tłumacza jest zagrożony wyginięciem?

Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.Nagranie i montaż: Daniel Zimoch (Centrum Komunikacji Medialnej UŚ).

Czym jest dekonstrukcja, a czym nie jest?
Kim był twórca tego tyleż znanego, co często błędnie interpretowanego terminu?
Jakie były jego związki z Algierią, Francją oraz… Katowicami? 

Dr Aleksander Kopka z Instytutu Filozofii UŚ opowiada o życiu i twórczości Jacques’a Derridy – jednego z najbardziej wpływowych filozofów XX wieku.

Rozmowę przeprowadził Tomek Grząślewicz z Centrum Komunikacji Medialnej UŚ.