İstanbul’un Dünya Miras Listesi'ndeki alanlarının koruma sorunlarına ilişkin UNESCO’nun tespitlerini Prof. Dr. İclal Dinçer ile ele alıyoruz.  

Konuklarımız Dr. Aysel Arslan ve Doç. Dr. Özgün Özçakır ile NIT–Hollanda Araştırma Enstitüsü ve ODTÜ işbirliğiyle yürütülen, Frigya Yaylası’nda kırsal mirasın korunması ve geleceğe uyarlanmasına odaklanan “Yazılıkaya Living Lab: Kırsal Miras için Uyarlanabilir Gelecekler” programını konuşuyoruz. 

İstanbul’un UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girişinin 40. yılı vesilesiyle, 1985’te yapılan başvurunun nasıl hazırlandığını ve neden sadece dört alanı kapsadığını konuğumuz Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ile ele alırken; ayrıca Sultanahmet, Süleymaniye, Zeyrek ve Kara Surları bölgelerinin seçilme gerekçelerini, 40 yılda bu alanlarda yaşanan değişimleri ve 'Üstün Evrensel Değer'lerin korunmasında gelinen noktaları konuşuyoruz.  

Kültürel Mirası Koruma Derneği'nin 18. İstanbul Bienali Paralel Etkinlikleri kapsamında yer aldığı etkinliklerden KırılgAN projesinde gösterilecek "EnstANtane: Bir Fotoğraftan Göç Belgeseli"nin yönetmeni Hakan Aytekin ve yapımcısı Özcan Geçer ile Süryani topluluğunun kültürel mirasıyla göç arasındaki bağı üzerine konuştuk. 

Konuğumuz WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) İklim ve Enerji Programı Lideri Tanyeli Behiç Sabuncu. Tanyeli Sabuncu ile 24 Temmuz’da yürürlüğe giren “süper izin düzenlemesi” diye adlandırılan 7554 sayılı yasayı ele alıyoruz. WWF Türkiye bu kanunu sadece zeytinlikleri değil “meraları, tarihi, doğal ve kültürel alanları madencilik faaliyetlerine açan” yasa olarak tarif etti. Sabuncu’ya bütün bu korunması gereken alanların madencilik yatırımlarına ve de yenilenilebilir enerji yatırımları karşısında nasıl zayıflatıldığını soruyoruz. Zeytinlik alanları söz konusu olduğunda yasa “Zeytin Ağacı Taşınır” argümanına yaslanıyor, oysa WWF Türkiye (ve de birçok çevre STK’ları ve uzmanlar) taşıma argümanının doğru olmadığına, zeytin ağaçlarının ekosistemlerin bütünlüğü ve hizmet ettikleri işlevler çerçevesinde ele alınması gerektiğine işaret ediyor. Yasa’da koordinatlar verilerek belirli bir zeytinlik alanının madenciliğe açılması da düzenlendi, üstelik burada söz konusu olan kömür madenciliği. Emisyonlarımızı net sıfıra indireceğiz denilen bir dönemde kömür madenciliğini bu şekilde, yasal düzenlemelerle, teşvik eden politikayı nasıl yorumlamalıyız, Tanyeli Sabuncu ile konuşuyoruz.

Yıkılan ve hayatımızdan ayrılan Antalya Arkeoloji Müzesi’nin ardından müze için bir anma çalışması sunuyor ve bu süreçte gerçekleştirdiğimiz altı programda konuşanların söylediklerini derliyoruz.  

Europa Nostra Türkiye Derneği Yönetim Kurulu başkanı Yiğit Ozar ve derneğin üyesi Barış Altan ile Europa Nostra Türkiye’nin 'Büyükada Rum Yetimhanesi’nin Geleceğine Dair Görüş' başlığını taşıyan basın duyurusunu ele alıyoruz. 

Konuğumuz uzmanlık alanı zemin mekaniği olan Akdeniz Üniversitesi İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Dipova ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Deprem Performans Analizi Raporu kararı ile yıkılmak istenen Antalya Arkeoloji Müzesi'nin önünde bulunan lahdin çevresini kapatan inşaat perdelerinin dört yüzünü de bu raporun sayfaları ile kaplamasını ele alıyor; 'afişe' edilen rapor sayfalarından ne anlayabileceğimizi, raporun hazırlanış ve onaylanma süreçlerini, böyle bir rapor için ne tür ve hangi kapsamda bilimsel analizlerin yapılması gerektiğini ve bu rapor ile yıkım kararı verilip verilemeyeceğini konuşuyoruz.  

Safranbolu Dünya Miras Alanlarını, Kültürel Değerlerini Koruma, Yaşatma ve Tanıtma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Baki Duvan ile 1994’te Dünya Miras Listesi’ne giren Safranbolu'nun son yıllarda tarihi alanını çevreleyen doğal sit alanının statüsünde yapılan değişikliklerle imar hareketleri tehlikesini irdeliyoruz.  

1994 yılında ICOMOS Ahşap Komitesi’nin daveti ile İstanbul’a gelerek Büyükada Rum Yetimhanesi'nin yapısal analizini David Yeomans ile birlikte gerçekleştiren ahşap yapıların korunması ve restorasyonu uzmanı David Michelmore ile bir araya geliyoruz.  

Konuğumuz İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi ve Yapı Fiziği Derneği Başkanı Doç. Dr. Nuri Serteser ile tarihi ahşap yapıları ve özellikle bakımsız kalmış olanlarını yangın riskine karşı korumak için özel ne tür önlemler almak gerektiğini, mevcut Yangın Yönetmeliği'nin tarihi yapılara ilişkin özel maddeler içerip içermediğini, hangi idari yapıların denetim ve uygulamalardan sorumlu olduğunu ve Büyükada Rum Yetimhanesi için önleyici ve koruyucu tedbirlerin neler olduğunu masaya yatırıyoruz.  

Büyükada Rum Yetimhanesi’nin yıkılarak rekonstrüksiyonla otel olarak inşa edileceği kararını turizm yatırımı açısından konuğumuz Halim Bulutoğlu ile ele alıyoruz. İnşaası tamamlandığından beri Büyükada Rum Yetimhanesi binası ile ilgili otel fikirleri başarılı olamamış. Günümüzde turizm trendleri bağlamında baktığımızda ve binanın restorasyon ve rekonstrüksiyon maliyetinin bir hayli yükselmiş olduğu da göz önüne alındığında Büyükada’da bu çapta bir binanın bir otel olarak kendisini döndürmesi ne kadar gerçekçi, konuğumuz Halim Bulutoğlu’na soruyoruz.

Konuğumuz Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Elemanları Derneği YK üyesi, Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) üyesi ve Antalya Müzesi Müze Çalışma Grubu üyesi Prof. Dr. Gül Işın ile sahip olduğu arkeolojik koleksiyonuyla Antalya Müzesi‘ni konuşuyoruz.  

Konuğumuz İnşaat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Başkanı Soner Akdoğan ile Antalya Arkeoloji Müzesi'nin çok kötü durumda ve depreme karşı dayanıksız olduğu argümanının bilimsel temellerini soruyor, yıkım kararının dayanmış olduğunu varsaydığımız deprem performans analizi gibi bilimsel çalışmaları İnşaat Mühendisleri Odası olarak inceleme şansı bulup bulamadıklarını konuşuyoruz.  

Konuğumuz “Marmara Denizi ve Adalar” Özel Çevre Koruma Bölgesi Kararının iptali istemiyle açılan davanın Avukatı Pervin Çelik ile Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun aldığı Adaların karasal alanlarının Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırlarına dahil edilmesi kararını ele alıyoruz.  

Konuklarımız Türkiye Barolar Birliği, Çevre ve Kent Komisyonu üyesi ve aynı zamanda Antalya Barosu Çevre ve İmar Kurulu’nda 2000'den beri çalışmakta olan Avukat Tuncay Koç ve Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümü öğretim üyesi, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Elemanları Derneği YK üyesi, Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) üyesi ve Antalya Arkeoloji Müzesi Müze Çalışma Grubu üyesi Prof. Dr. Gül Işın ile bakanlığın Antalya Arkeoloji Müzesi’ne ilişkin kararını nasıl duyduklarını, bakanlığın bu kararı kamuoyu ile paylaşıp paylaşmadığını, sürecin ne kadar şeffaf ilerlediğini konuşuyor; müzenin yıkılacağının duyulması ardından ANKA’nın girişimi ile kurulan ve Antalya’dan çok sayıda STK’nın katılımı ile büyüyen ‘Müze Çalışma Grubu’nun Müzenin neden yıkılmaması gerektiğine dair argümanlarını ele alıyoruz. 

2023 depremlerinde yerle bir olan tarihi şehir Antakya’nın Dünya Anıtlar Fonu İzleme Listesi’ne alınmasını sağlayanlardan Kültür Mirasını Koruma Derneği (KMKD) üyesi mimar Buse Ceren Gül ile depremle tamamen yıkılmış olan Antakya Ortodoks Kilisesi’nde Dünya Anıtlar Fonu tarafından başlatılan çalışmaları konuşuyoruz. Depremin yası sürerken, yıkıntılar arasında sürdürülen restorasyon çalışmalarını motive eden iyileşme arzusunu Buse Ceren Gül’den dinliyoruz.

22 Haziran’da Dünya Anıtlar Fonu (WMF) İzleme Günü (World Monuments Watch Day) etkinliğinin konser programını tasarlayan ve icra eden müzisyen ve müzik terapisti Renan Koen ile hem Antakya’da Ortodoks Kilisesinin kalıntıları arasında gerçekleştirdiği konseri, hem de yürüttüğü 'Antakya Ses Hafızası' projesini ele alıyoruz.  

ICOMOS -Uluslarlarası Anıtlar ve Sitler Konseyi -Türkiye Milli Komitesi 11 Haziran’da “Edirne Selimiye Camii Ana Kubbe Kalemişleri Üzerinde Yürütülmekte Olan Müdahale Sürecine İlişkin Bilimsel Görüş ve Uyarılar” başlıklı bir görüş yazısı yayınladı. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi, 16.yüzyılda inşa edilmiş, Osmanlı klasik dönem mimarisinin en önemli örneklerinden , Mimar Sinan’ın kendisinin de “ustalık eserim” dediği bir yapı ve UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alıyor. Konuğumuz Prof .Dr. Can Binan hem Selimiye Camii Restorasyon uygulamaları Bilim Kurulunda görev yapıyor, hem de ICOMOS Milli Komitesi yönetim kurulu üyesi. Kendisiyle Selimiye Camii’nin kalemişlerine yapılması önerilen uygulamanın bu görüş yazısında belirtilen sakıncalarının neler olduğunu konuşuyor, burada yapılmak istenen işin ulusal ve uluslararası ilkesel belgelere referansla evrensel koruma ilkeleriyle nasıl çeliştiğini ve bir Dünya Mirası Alanı'nın üstün evrensel değerini nasıl etkileyeceğini ele alıyoruz 

İstanbul Rum Patrikhanesi tarafından Büyükada Rum Yetimhanesi için verilen “turizm” ile işlevlendirme kararını ele alıyoruz. 

Büyükada Rum Yetimhanesi’nin otel yapılması ilk olarak 1990’lı yılların başında gündeme geliyor. Yetimhane’nin 49 yıllığına bir özel girişime kiralanarak lüks bir otele dönüştürülmesi girişimi çok büyük bir tepki ve sivil toplumun itirazı ile karşılaşıyor. O günlerden bu yana Emine Erdoğmuş’un öncülüğünde, Ulusal Ahşap Birliği’nin sürdürdüğü, dünyanın ikinci en büyük ahşap konstrüksiyonlu yapısı olarak bilinen yapının koruma mücadelesinin tarihini ele alıyoruz. 

2021 yılında Büyükada Rum Yetimhanesi ile ilgili olarak Açık Radyo’da yaptığımız programımızın başlığını 'Büyükada Rum Yetimhanesi Geleceğe Ne Söyleyecek?' diye koymuştuk. 2025’teyiz ve 'Turizme devredilmesi planlanan Büyükada Rum Yetimhanesi kültür varlığı geleceğe ne söyleyebilecek?' diye tekrar sorumuzu soruyoruz. Bu son girişim ile 30 yılı aşmış koruma mücadelesiyle inşa edilmiş olan toplumsal sahipleniş karşılığını bulacak mı, Yetimhane’nin kültürel miras değerleri nasıl ve ne kadar gözetilecek bu sorularının yanıtlarını da arayacağız.