Bạn có biết phúc thiện và các hoạt động từ thiện gắn liền với sự ra đời và phát triển của chủ nghĩa tư bản, đặc biệt ở các nước Anglo-Saxon?

Có gì chung giữa chủ nghĩa tư bản nhân ái ở Mỹ và các hoạt động tình nguyện của sinh viên ngày nay?

Lý thuyết về phúc thiện trên thế giới  giúp chúng ta nghĩ về sự hình thành và phát triển của các hoạt động phúc thiện tại Việt Nam hiện nay như thế nào?

Không chỉ đánh dấu một mốc quan trọng cho mùa 2 này, với riêng những người thực hiện podcast, tập 4 của Bàn Chữ S còn vô cùng ấn tượng bởi chủ đề và cách tiếp cận. Nếu ở 3 tập trước chúng ta đã được lắng nghe những suy tư từ những người đã và đang trực tiếp tham gia các hoạt động phúc thiện thì tập cuối sẽ lần dấu phúc thiện từ góc độ học thuật.

Là một nốt kết không thể tuyệt vời hơn, tập 4 rất vui khi có sự đồng hành của vị khách mời:

TS. Phùng Hà Thanh

Chị hiện là giảng viên tổ Quốc tế học, phó trưởng khoa Ngôn ngữ và Văn hóa các nước nói tiếng Anh, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, một người làm giáo dục có đóng góp vào việc làm mới chương trình đào tạo ở bậc đại học theo hướng đặt trọng ý thức xã hội. Hiện chị đang cùng với càng đồng nghiệp ở khoa đưa ra chương trình Văn hóa và Truyền thông xuyên quốc gia (Transnational Cultural and Media Studies) với điểm nhấn là tư duy phê bình, văn hóa-truyền thông xã hội.

Liệu việc tốt có thể hình dung như một đoạn thẳng mà trên đó tồn tại hai đầu tách biệt cho và nhận? Ở hai số đầu của mùa 2, Bàn Chữ S đã từng bước đi vào câu chuyện làm việc thiện và phức tạp hóa mối quan hệ cho - nhận ấy. Tiếp nối chuỗi thảo luận đó, tập 3 sẽ bóc tách một công việc, một vai trò thường đứng ở giữa bên cho và bên nhận, có phần ẩn mình khi nhắc đến làm việc tốt.

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) có lẽ không còn là khái niệm xa lạ dù bạn có làm việc trong khối kinh doanh hay không. Trong một số trường hợp, có nhiều người bày tỏ những mối nghi ngại về khái niệm này, rằng chúng có thể chỉ mang tính hình thức, hoặc rốt cục thì chúng cũng chỉ là một trong những chiêu trò đánh bóng tên tuổi mình của các doanh nghiệp.

Tập 2 mùa 2 của Bàn Chữ S sẽ không dành nhiều thời gian cho đưa ra định nghĩa chính xác về CSR và dùng nó làm thang đo đánh giá các doanh nghiệp đã làm đúng hay sai. Thay vào đó, chúng mình sẽ lần dấu những bối cảnh mà CSR được đặt vào, nói cách khác là "hệ sinh thái" với những nhân tố khác bao quanh một doanh nghiệp, để tìm cách hiểu tại sao có những doanh nghiệp làm (được) điều này và có những doanh nghiệp thì không.

Nếu xã hội đang đối diện với muôn vàn biến động và thay đổi, khái niệm CSR cũng phải liên tục mở rộng và làm mới mình. Không chỉ làm từ thiện hay cứu trợ khẩn cấp, doanh nghiệp giờ đây có rất nhiều lối vào để thể hiện trách nhiệm với xã hội của mình một cách bền vững

Đọc “từ thiện” theo cách chiết tự, “từ” là lòng yêu thương với con người xuất phát từ bên trong, “thiện” là việc tốt có tác động đến đời sống của người khác bản thân mình. Nhưng với chúng mình, từ “từ” đến “thiện” nên có nhiều hơn chỉ là lòng thương và sự nhân từ, và cũng là chủ đích của chúng mình khi mượn đến lối chơi chữ, từ thiện nên cần từ từ.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhìn vào địa hạt văn hóa nghệ thuật, nhiều người cho rằng lợi thế của nghệ sĩ Việt Nam chính là căn tính Việt. Tuy nhiên, với cá nhân người nghệ sĩ, có lẽ việc tìm một lối đi riêng và có được căn tính sáng tạo cá nhân lại được đề cao hơn cả. Vậy, đối với những khán giả không thực hành nghệ thuật, chúng ta có thể có những kỳ vọng gì đối với người nghệ sĩ về hành trình sáng tạo và phát triển văn hóa nghệ thuật cho dân tộc? Với niềm tin rằng căn tính dân tộc luôn luôn nằm trong mỗi cá thể của cộng đồng, quá trình sáng tạo của người nghệ sĩ luôn phản ánh được tư duy, lý tưởng thẩm mĩ, hành trình trăn trở và cố gắng trả lời bằng thứ ngôn ngữ riêng trong thế giới của người nghệ sĩ. Dù là có ý thức hay vô ý thức trong mục đích đại diện cho cộng đồng, căn tính cá nhân của người nghệ sĩ luôn là một tấm gương để ta soi chiếu trải nghiệm căn tính Việt của chính bản thân, để thấy được những cái chung và cả những cái riêng khác biệt.

Đi du học về có "mất chất Việt" là một câu hỏi thỉnh thoảng các bạn du học sinh được nghe, đặc biệt với những người dành thời gian ở nước ngoài lâu. Đôi khi đó là một câu đùa nhưng có lúc, người hỏi thực sự nghiêm túc cùng trăn trở về việc liệu người Việt trẻ có bị "hòa tan bản sắc" khi ra nước ngoài sống và học tập một thời gian dài?

Sống trong môi trường đòi hỏi kĩ năng hòa nhập nhất định, liệu người Việt trẻ có vô thức đánh mất "chất Việt" không? Hay có lẽ, việc phải tiếp xúc với nhiều sự khác biệt lại là động lực để họ bảo tồn và duy trì những giá trị văn hóa đã nuôi dưỡng họ? Để nối tiếp câu chuyện căn tính Việt, trong tập 7, Bàn chữ S đã cùng trò chuyện với hai du học sinh - Hà Linh và Phương Thảo (Alex). Nhận lời đến với chương trình để chia sẻ suy nghĩ về căn tính cũng như các trải nghiệm trong những năm tháng ở nước ngoài, dù còn nhiều hồi hộp và lo lắng về việc liệu những chia sẻ ấy có đủ hay, có giá trị đối với người nghe hay không, hai khách mời đã cùng chúng mình thực sự tận hưởng cuộc đối thoại sâu lắng và cũng không kém phần vui vẻ này.

Đã từ lâu, áo dài được xem như quốc phục của Việt Nam, được đem đi chinh chiến trong các cuộc thi sắc đẹp quốc tế để giới thiệu về 1 vẻ đẹp rất "thuần Việt". Vẻ đẹp của chiếc áo dài được tôn vinh là bộc lộ chiều sâu văn hóa cùng phẩm cách của con người Việt Nam. Mang chiếc áo dài Việt ra thế giới là những cơ hội để đánh dấu và làm sống động vẻ đẹp mang đậm hồn dân tộc ấy. Tuy nhiên nói tà áo dài là vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam, vậy người Dao, người Ê Đê, người Mông, người Ba Na… có biết tới tà áo dài ấy không? Có một căn tính Việt tồn tại xuyên suốt, nhưng đấy là cái nhìn hiện tại, trong quá khứ người ta có nhìn như vậy không?

Lội ngược dòng lịch sử về 60 năm trước, khi những khu nhà tập thể cao tầng lần đầu được xây cất quanh Hà Nội, nó đã trờ thành một biểu tượng của thời đại mới, hứa hẹn một tương lai tốt đẹp và thắp lửa ước mơ cống hiến, xây dựng đất nước của thế hệ thanh niên thời ấy. Giữa những không gian công cộng - riêng tư, giữa không gian sinh sống - không gian xã hội, quy hoạch - tự phát ấy, một thế hệ đã lớn lên và tiếp nhận những cái tên như Nam Đồng, Nguyễn Công Trứ, Giảng Võ, hay Trung Tự vào một phần căn tính của bản thân. Những câu chuyện thay đổi của đời sống và các yếu tố cấu thành đô thị trước và sau khi Hà Nội thuộc Pháp; cách chia sẻ, giàn xếp xã hội trong các không gian sống tập thể và không gian công cộng tại Hà Nội sẽ mở ra một phương diện mới để nhìn nhận về căn tính và cách mà nó được cấu thành.

Mặc dù một bộ phận của xã hội đương đại vẫn phê phán rằng LGBTI là một thứ văn hóa ngoại lai, du nhập từ Tây phương qua thời kì thực dân và sau khi mở cửa đất nước, nhưng trong lịch sử, LGBT vẫn luôn tồn tại và song hành cùng sự phát triển của xã hội Việt Nam. Số podcast này của Bàn chữ S sẽ chia sẻ với các bạn những câu chuyện lịch sử như thế.

Khi nào chúng ta coi một tác phẩm là văn học Việt Nam? Một tác giả Việt Nam - họ là ai? Internet đã mở biên văn chương như thế nào? Có điều gì chưa ổn với việc dạy văn và tiếp nhận văn chương? Những câu hỏi đó sẽ phần nào được trả lời trong tập 3 của "Bàn chữ S". Chúng tôi không nghĩ rằng một số podcast 45 phút có thể thay đổi bức tranh văn học Việt trong mỗi người nhưng hãy tin "Bàn chữ S" đi, bạn sẽ thấy bâng khuâng một chút, bồi hồi và cả hoài nghi (một cách tích cực) về cách bản thân đang tiếp cận, nghĩ về văn chương.

"Ngôn ngữ tình yêu trong tiếng Việt" đưa người nghe tới với 2 cuộc trò chuyện; một về những phương ngữ yêu thương giữa các vùng miền khác nhau, hai về câu chuyện "tiếng Việt" liệu có chỉ gói gọn trong ngôn ngữ của người Kinh? Đưa ra một chủ đề lớn, chúng tôi hiểu rằng hai câu chuyện trên chưa thể đại diện hết cho chủ đề tình yêu trong ngôn ngữ nhưng đâu đó, mọi người sẽ thấy gần gũi với những mẩu chuyện nho nhỏ chúng tôi kể lần này.

"Ngôn ngữ tình yêu trong tiếng Việt" đưa người nghe tới với 2 cuộc trò chuyện; một về những phương ngữ yêu thương giữa các vùng miền khác nhau, hai về câu chuyện "tiếng Việt" liệu có chỉ gói gọn trong ngôn ngữ của người Kinh? Đưa ra một chủ đề lớn, chúng tôi hiểu rằng hai câu chuyện trên chưa thể đại diện hết cho chủ đề tình yêu trong ngôn ngữ nhưng đâu đó, mọi người sẽ thấy gần gũi với những mẩu chuyện nho nhỏ chúng tôi kể lần này.

Trong hành trình đi tìm những câu hỏi về căn tính, chúng tôi có dịp trò chuyện với cô Bùi Trân Phượng: Tiến sĩ Lịch sử, Nhà khoa học và Quản lý giáo dục. Cùng lắng nghe những chia sẻ của cô Bùi Trân Phương và soi chiếu lại hành trình đi tìm “Tôi” trong căn tính Việt.

Những câu hỏi lớn lao thường khởi sinh từ điều bình dị. Nhìn cuộc sống xung quanh, đôi khi mỗi người tự hỏi: "Chúng ta biết mình là người Việt Nam từ khi nào?"