سنتحدث في هذه الحلقة عن قضية معقدة جداً ليس فقط من الجانب العاطفي، إنما أيضاً لكيفية الحكم عليها في الحوار المهني ومن منظور المجتمع – الاعتداء النفسي للأطفال. من الصعب جداً الكشف عن الأطفال الذين يتعرضون للاعتداء النفسي وبالأخص لأنها لا تترك أي أثر جسدي على الطفل. في حال تحدث الأهل بهذه الطريقة مع أطفالهم فهذا يخصهم وحدهم ولا يجب علينا أن نتدخل في ذلك. لكن، نحن نعلم بأن ”الكلمات وحدها” يمكن أن تكون مدمرة في بعض الأحيان، بل وأكثر من الاعتداءات الأخرى. وحان الوقت للتكلم عن ذلك في مجتمعنا العربي! ميادة قرجولي تتحاور مع ضيفتنا لهذه الحلقة الدكتورة نادية مصاروة - أخصائية نفسية تربوية، متخصصة بموضوع الصدمات النفسية والاعتداء بالأطفال، معالجة وباحثة.

للأطر التعليمية والتربوية دور مهم في حماية الأطفال من الأذى. حول هذا الموضوع ميادة قرجولي تتحاور مع ضيفنا لهذه الحلقة سمير مريح - أختصاصي نفسي اكلينيكي، محاضر ومرشد لوائي في مجال منع الانتحار في وزارة التربية، طالب لقب ثالث في مجال صدمات الطفولة وعلاقتها بسلوكيات ايذاء النفس لدى المراهقين في جامعة حيفا.

المجتمع، وهو جزء أساسي من النظام غير الرسمي الذي يحيط بالطفل، يتحمل مسؤولية كبيرة في منع السلوكيات المسيئة تجاه الأطفال ذكوراً وإناثاً. وعن الشيء – ميادة قرجولي تتحاور مع ضيفتنا لهذه الحلقة الدكتورة سهى ضو - محاضرة، باحثة وموجهة بالاستشارة التربوية والتطور البشري. تسلط الضوء في أبحاثها على التطور الجنسي والاعتداءات الجنسية على الأطفال والمراهقين. محاضرة في كلية أورانيم وكلية تل-حاي.

يواجه المهنيون والمهنيات الذين يعملون مع الأطفال وعائلاتهم في كل يوم الحاجة إلى تكييف وملائمة أساليب تدخلهم مع خصائص، سياق وثقافة المجتمع الموجودين فيه. ماذا يعني ذلك في الواقع؟ وكيف يظهر وكيف نراه في المجتمع العربي في البلاد؟ عن هذه الأمور، ميادة قرجولي تتحاور مع ضيفتنا لهذه الحلقة يافا كريم حيدر - أخصائية نفسية تربوية ومعالجة نفسية بأساليب تعزز الحضور الواعي.

הזנחת ילדים היא תופעה חמקמקה ובעייתית ביותר להגדרה, היות והיא תלויה במידה רבה בערכים ובתפיסות תרבותיות שונות. על אף שכיחותה הגבוהה היא נותרת תופעה מוזנחת יחסית, הן בשדה הטיפול והמחקר והן בשיח הציבורי. בפרק זה פרופ’ כרמית כץ משוחחת עם ד”ר דפנה גרוס מנוס, חברת סגל בבית ספר לעבודה סוציאלית במכללת תל חי, על הזנחת ילדים מנקודת מבט שעד כה כמעט ולא נלקחה בחשבון: נקודת המבט של הנוער.

לפני 36 שנה נחקקה בישראל ’חובת הדיווח’ בעקבות מותה של מורן דנמיאס בת ה-3 מטבריה. בצד חובת הדיווח יצר המחוקק את ועדות הפטור מחובת דיווח, להן נקדיש את הפרק. פרופ’ כרמית כץ משוחחת עם עו”ד אושרת שהם, מנהלת מחלקה בפרקליטות מחוז ירושלים, ראש פורום עבירות מין בפרקליטות, על תפקידן של ועדות הפטור, מדוע יצרו אותן, כיצד הן פועלות, האם הן מעודדות דיווח ועוד?

פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם פרופ’ יוחאי נדן, עו”ס, חוקר, ומטפל על תפקידה של ’גישה מודעת הקשר’ בהבנה ובהתייחסות למושגים כמו ילדים בסיכון ומוגנות של ילדים. איך אפשר להבין את מערכת הקשרים המורכבת שבין תרבות והקשר לסיכון, הזנחה והתעללות?

שפה ותקשורת הן הבסיס ליכולת שלנו להבין את העולם. לפעמים אנו לוקחים כמובן מאליו את היכולת של ילדים לדבר ולתקשר. איך טראומה כמו התעללות בילדות משפיעה על יכולות שפה ותקשורת של ילד? פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם תמר צ’רקה, קלינאית תקשורת במרפאת חרוב לילדים, על הקשר שבין התעללות בילדים ובין ליקויים בהתפתחות השפתית-תקשורתית של ילדים נפגעים.

פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם עו”ס אורנה טאוס, מנהלת תחום טיפול במפעל להכשרת ילדי ישראל, על נושא רב משמעות אך כמעט בלתי נראה בשדה המחקר והפרקטיקה – השמה וליווי של אחאים במסגרות חוץ ביתיות.

יש לנו כחברה וכאנשי מקצוע אחריות גדולה כלפי ילדים וילדות המוצאים מביתם. אנו הופכים להיות המבוגרים המשמעותיים בחייהם, אחראים שיהיה להם מקום שירגישו בו בטוחים ואהובים ושיעניק להם כלים לחיים. פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם יחיעם שרלו, מנהל פנימית ”אמונה – נווה מיכאל” על איך דואגים שהמסגרת תהיה מיטיבה?

פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם עו”ס נעמי גוטמן, מנהלת אגף פרוייקטים ופיתוח במכון חרוב ומהיוזמות של פרויקט צוותי מוגנות יישובית, על התמודדות קהילתית עם חזרה של פוגע בגיר לקהילה. מה תפקידה של הקהילה? אלו כלים יש לצוותי המוגנות? ומה הם אבני הדרך והעקרונות לעבודה?

פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם שרון בר-אל תמיר, מומחית מניסיון חיים שעברה התעללות מצד אביה, על המפגש בין טראומה אישית של בוגרים ובוגרות שעברו התעללות בילדות לבין טראומה קולקטיבית, בעיקר זו שבאה בעקבות אירועי ה-7 באוקטובר.

הטבח האכזרי שהתרחש ב־7 באוקטובר פגע אנושות במשפחות ובילדים ביישובי עוטף עזה. בפרק זה פרופ’ כרמית כץ בשיחה עם ד”ר חניתה קושר על התמודדות בני נוער עם אובדן חברים וקשרים עם קבוצת השווים בעקבות מלחמת חרבות ברזל.

ميادة قرجولي في حوار مع روزان شحادة، الخبيرة من تجربة الحياة، في حديث عن قصتها في التعامل مع التنكيل الأسري الذي تعرضت له في طفولتها. صوت روزان سيساعدنا لفهم كيفية حدوث الإساءة، من رأى ومن لم يرَ، لأي مساعدةٍ كانت بحاجتها من المختصين، وما هي العوامل التي تميز الانكسار والنهوض من بعد الصدمة.

في الكثيرٍ من حالات التنكيل بالأطفال، هناك من يرى ويسمع، وفي الكثير من الأحيان هنالك من يفضل التزام الصمت. ميادة قرجولي في حوار مع الأخصائي الاجتماعي صالح يوسف، مسؤول عن مكتب تحقيقات الأطفال لمنطقة القدس، للحديث عن قانون واجب التبليغ، لماذا يصعب علينا التبليغ؟ وعن معوقات وصعوبات التبليغ في المجتمع العربي، وما الذي يتوجب علينا فعله من أجل زيادة نسبة التبليغ.

ميادة قرجولي في حوار عن الصدمة مع يعاد غنادري حكيم، أخصائية نفسية إكلينيكية. ما هي الصدمة، ما هو أثرها على الأطفال والطفولة، وما الذي يساعد الطفل في التعامل مع الأحداث الصادمة.

ميادة قرجولي تحاور الدكتورة حنين مرضي، أخصائية اجتماعية، معالجة، محاضرة وباحثة في مجال ظاهرة التنكيل بالأطفال في البلاد. ما الذي يعتبر تنكيلاً؟ ما هي عواقبه على الأطفال؟ وكيف يمكننا فهم وتعلم الظاهرة ضمن إطارٍ ومنظورٍ مجتمعي وثقافي؟

פרופ’ כרמית כץ משוחחת עם פרופ’ דפנה טנר על המורכבות וההשלכות של פגיעות מיניות בין אחאים על הנפגעים, הפוגעים, המשפחה ואנשי המקצוע.

פרופ’ כרמית כץ משוחחת עם ד”ר הדס יחיעם, רופאה בכירה במיון ילדים במרכז הרפואי מאיר, על התפקיד והאחריות של אנשי מקצועות הבריאות באיתור ובטיפול בילדים נפגעי התעללות והזנחה. מה הידע והמיומנות שחסרים לצוותי רפואה? מדוע יש תת דיווח מצד המערכת הרפואית? ואיך עובד הממשק עם עולם העבודה הסוציאלית והרווחה?

פרופ’ כרמית כץ משוחחת עם עו”ד לידיה רבינוביץ’, ממונה ארצית – ייצוג קטינים בסיוע המשפטי במשרד המשפטים, על איך ילדים וילדות רואים וחווים את מערכת המשפט ואיך אנחנו כמבוגרים יכולים לסייע להם להשיג צדק.