با مرگ جلیل شهناز در سال ١٣٩٢، سپس درگذشت فرهنگ شریف در سال ١٣٩۵ و حالا مرگ هوشنگ ظریف – ١٧ اسفند ١٣٩٨- یکی از جریان‌های اصلی تارنوازی در ایران بدون استاد باقی می‌ماند. هرچند هوشنگ ظریف در مقام مدرس و استاد موسیقی فعالیت گسترده و طولانی داشت و آنقدر شاگرد تربیت کرده که شیوۀ ساز زدنش فراموش نشود، اما به هرحال این سبک و شیوه در حال حاضر چهرۀ بزرگی برای خود ندارد.

امسال کارناوال ونیز به خاطر نگرانی از شیوع ویروس کرونا چند روز زودتر از موعد مقرر به پایان رسید. در برزیل نیز  - شاید برای اولین بار - رئیس جمهوری از برگزاری کارناوال ریو انتقاد کرد و آنرا رسمی مذموم دانست. با اینحال کارناوال‌ها همیشه فرصتی بوده برای مردم تا نه تنها حکام و قدرتمندان، که حتی مرگ را به شوخی بگیرند.

سال ٢٠٢٠ را به مناسبت دویست و پنجاهمین سالگرد تولدش، "سال بتهوون" نامیده‌اند و قرار است که تا ماه دسامبر برنامه‌های زیادی در کشورهای مختلف، در ستایش آهنگساز نابغه برگزار گردد. لودویگ وان بتهوون که در ماه دسامبر سال ١٧٧٠ در شهر بُن به دنیا آمد و در ٢۶ مارس ١٨٢٧ در شهر وین از دنیا رفت، در آخرین سمفونی خود، برای نخستین بار در تاریخ موسیقی اروپا، از صدای انسان بهره گرفت. حاصل، "ستایش شادی" است که در قسمت آخر سمفونی نهم، با شعر شیلر شنیده می‌شود.

مراسم جوایز آمریکایی "گرَمی" امسال که در ٢۶ ژانویه ٢٠٢٠ در لس‌آنجلس برگزار شد، تماماً تحت تأثیر چهرۀ تازۀ موسیقی آمریکا بود: بیلی اِیلیش ١٨ ساله که از یک سال قبل خود را به اهل موسیقی شناسانده بود، با برنده شدن جوایز بهترین ترانه و بهترین آلبوم سال، پایه‌های شهرتی جهانی را برای خود ساخته است.

در گیر و دار ناآرامی‌های آبان‌ماه ١٣٩٨ در ایران و هنگامی که هنوز صحبت از آمار کشته‌شدگان این وقایع بود، دو ترانه در واکنشی سریع به شرایط ساخته شد:  سروش لشکری متخلص به "هیچکس" و محسن نامجو، دو واکنش متفاوت به موقعیت نشان دادند که شاید بتوان یکی را بدبینانه و دیگری را کمی خوش‌بینانه‌تر توصیف کرد.

سه سال بعد از مرگ لئونارد کوهن، صدا و اشعار او ما را به خود می‌آورد. در آلبومی که توسط پسر وی منتشر شده، صدای کم‌جان کوهن در آخرین ماه‌های بیماری، اشعاری را می‌خواند که گاه به وضوح خستگی و در عین حال آرامش انسانی را وصف می‌کند که با روشن‌بینی در انتظار مرگ نشسته است.

معمولاً در زمستان‌ها، یاد فروغ فرخزاد زنده‌تر می‌شود. او در ٨ دی‌ماه به دنیا آمد (١٣١٣) و در ٢۴ بهمن (١٣۴۵) از دنیا رفت. اما با گذشت نزدیک به ۵٣ سال از مرگ فروغ، و با اینکه سه شعر او بارها به ترانه درآمده، بخش اعظم آثار وی از موسیقی دور مانده است.

شیخ امام را بزرگ‌ترین خوانندۀ "معترض" مصر معاصر دانسته‌اند. او که از کودکی نابینا شده بود، بین ده تا پانزده سال از عمر ٧٧ سالۀ خود را در زندان‌های حکومت جمال عبدالناصر و سپس انور سادات گذراند. با اینکه او در اواخر عمر به شهرت بین‌المللی دست یافته بود و به پایتخت‌های بزرگ اروپایی دعوت می‌شد، اما هیچگاه آثارش را به طور جدی ضبط نکرد. با اینحال، امروزه، ترانه‌های تاریخی او مثل "نیکسون بابا" نه فقط در مصر که در تمامی جهان عرب بازخوانی می‌شود.

شمار خوانندگان زن عرب‌زبان طی ده سال اخیر به شکلی خیره‌کننده افزایش یافته است. اما گذشته از چهره‌های عامه‌پسند، خوانندگان و ترانه‌سازانی که برای ارائۀ آثاری عمیق‌تر و ماندنی‌تر تلاش می‌کنند دیگر استثناء به حساب نمی‌آیند. بسیاری از این هنرمندان جهان عرب که کار خود را از "موسیقی زیرزمینی" شروع کرده بودند، اینک اعتبار بین‌المللی یافته‌اند.

از مشرق تا مغرب، جهان عرب‌زبان شاهد جوششی فرهنگی و هنری است که از لبنان گرفته تا مراکش، در عرصۀ ادبیات، هنرهای تجسمی و موسیقی جریان دارد. در این میان، خوانندگان زن نقشی برجسته به عهده دارند و بسیاری از آنان، فراتر از چارچوب کشور خود، بر صحنه‌های بین‌المللی شاهد موفقیت‌های بزرگ‌اند.

در اروپا، اواسط پاییز فصل توزیع بسیاری از جوایز هنری و ادبی است. در حوزۀ موسیقی، نگاهی به برندگان این جایزه‌ها و آثارشان می‌تواند تصویر گویایی از جریان‌ها و سبک‌های رایج و گرایش‌های غالب بازار به دست دهد. با اینکه جایزه‌ها اروپایی‌اند، اما در میان آثار برتر، آنچه بیشتر جلب توجه می‌کند، کارهای خوانندگان جوان آمریکایی است.

روز سه‌شنبه ٢٣ مهرماه ١٣٩٨ خبر درگذشت حسین دهلوی منتشر شد. اگرچه او عمر درازی داشت اما بیست سال پایانی را بدون فعالیت حرفه‌ای و با بیماری آلزایمر گذراند. آن بخش از عمر او هم که می‌توانست در شرایطی مناسب‌تر، پربار باشد با سالهای بعد از انقلاب مصادف شد...

در پاییز ٢٠١٩، اروپاییان و بخصوص پرتغالی‌ها به مناسبت بیستمین سالگرد درگذشت آمالیا رودریگز کنسرت‌ها و برنامه‌های گوناگون برگزار کردند. اما مراسم گستردۀ بزرگداشت این صدای همیشگی پرتغال و نمایندۀ جهانی موسیقی "فادو"، در سال ٢٠٢٠، به مناسبت صدمین سالگرد تولد او برگزار خواهد شد...

امین‌الله رشیدی که متولد چهارم  اردیبهشت سال‌ ١٣٠۴ خورشیدی است، متعلق به نسلی استثنایی است که هنر زنده و خلاق ایران را طی دهه‌های ١٣٣٠ و ۴٠ بر دوش خود گرفت. رشیدی که گذشته از خوانندگی، موسیقیدان و آهنگساز است برخی اشعار ترانه‌هایش را نیز خود سروده است.

شعرهای نادر نادرپور (۱۳٧۸ - ۱۳۰۸) با اینکه تقریباً همگی موزون‌اند چندان به موسیقی درنیامده. شاید مشهورترین ترانه‌ای که با شعر نادرپور ساخته شده همان "کهن دیارا" باشد که با اجرای داریوش، یکی از شناخته‌شده‌ترین ترانه‌های تبعید به شمار می‌آید.

رابطۀ محمدحسین شهریار با موسیقی رابطۀ عجیبی است. فقط با به یاد آوردن عبارت "آمدی جانم به قربانت"، بلافاصله متوجه می‌شویم که شعر شهریار در موسیقی ایرانی در چه مقامی قرار گرفته است. با اینحال، شهریار که شاگردی صبا را کرده و سال‌ها سه‌تار نواخته بود، در اواخر جوانی از موسیقی فرار کرد. به گفتۀ او موسیقی یکی از "بُت"هایی بود که او در زندگی‌اش شکست تا به خدا برسد...

شعرهای فریدون مشیری (١٣٧٩-١٣٠۵) در دنیای موسیقی ایران فراوان خوانده شده است. مشیری که در سال‌های قبل از انقلاب یکی از مسئولان بررسی و ارزیابی موسیقی و شعر رادیو ایران بود، اشعار خود را نه تنها به موسیقی سنتی سپرده که در دنیای پاپ هم حضور دارد. گذشته از سادگی مفاهیم، وزن شعرهای مشیری نیز مسلماً تطبیق آن را با موسیقی تسهیل کرده است.

یک ترانۀ پانزده دقیقه‌ای که توسط گروهی از خوانندگان جوان ترکیه اجرا شده، حدود یک هفته بعد از انتشار، با استقبال بیش از بیست میلیون بازدیدکنندۀ اینترنتی مواجه شد. گذشته از لحن اعتراضی این منظومۀ طولانی، شکل و ساخت آن نیز حتماً در جلب توجه گستردۀ مردم بی‌تأثیر نبوده است. در عین حال این ترانه و کلیپ طولانی به تنهایی نسلی تازه از هنرمندان موسیقی ترکیه را به جهان معرفی می‌کند.

سرگئی راخمانینف یکی از چند آهنگسازی است که نام روسیه را به عنوان یکی از کشورهای پیشتاز موسیقی پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم نگاه داشته است. او که یکی از نوازندگان بزرگ پیانو محسوب می‌شود، در مجموعه‌ای از نوشته‌هایش، در عین تأکید بر اهمیت تکنیک در موسیقی، در نهایت نتیجه می‌گیرد که موسیقی امری قلبی و احساسی است.

طی سه چهار سال اخیر، شمار کتاب‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم به موسیقی و ترانه‌سرایی قبل از انقلاب می‌پردازند، زیاد شده است. چند ماه قبل در تهران، کتاب "واروژان"، نوشتۀ حسین عصاران به چاپ دوم رسید. کتاب دیگری نیز چند ماه پیش منتشر شده که به "زندگی و زمانه‌ی ایرج تیمورتاش"، ترانه‌سرای نه چندان شناخته‌شده اختصاص دارد. همچنین به تازگی، شاهرخ نادری تهیه‌کنندۀ پراهمیت رادیو در دوران پیش از انقلاب خاطرات خود را منتشر کرده است...