Aanleiding voor de aflevering van vandaag is een boek van Aitmatov, een Kirgizische schrijver. Het verhaal voert je mee naar de steppen in het noorden van Kirgizië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Kirgizië maakt onderdeel uit van Sovjet-Unie. Alle volwassen mannen zijn naar het front gestuurd. De overgebleven vrouwen werken in de kolchoz - een landbouwcoöperatie - en wat er aan graan wordt geproduceerd gaat rechtstreeks naar Moskou en het front. Daar op die steppe krijgen we het verhaal te horen van Djamilja, een liefdesverhaal.
In NRC stond onlangs een interview met Jibek Akimbaeva, een jonge vrouw afkomstig uit Kirgizië. Ze is als student naar Nederland gekomen en door werk en de liefde gebleven. Nu is ze al vijf jaar hier. Wat weten we over Kirgizië? Volgens Akimbaeva mogen meisjes in Nederland veel meer dan in haar thuisland. De roman van Aitmatov laat zien dat er in Kirgizië vrouwen zijn die hun eigen weg gaan, vrouwen die doen wat ze willen. Akimbaeva zegt over haar eigen leven: “Ik heb geleerd: je kunt plannen wat je wilt, het kan anders lopen.”
In deze aflevering spreken we over verre landen, de pracht van sterrenhemels en de kracht van de liefde. Maar vooral over de vormende werking van boeken. Lezen geeft een bijzondere ervaring. In alle verhalen waar je binnentreedt en voor kortere of langere tijd vertoeft, neem je iets mee dat van jou wordt, waardoor je wordt gevormd wie je bent. Het boek van Aitmatov is lang geleden al in het Duits vertaald. De DDR had destijds een boekencentrum waar boeken uit alle windstreken van het Sovjet-rijk werden vertaald. Door dat boekencentrum ontstond er een groot aanbod aan boeken en een heuse leescultuur. Kunnen wij daar nog wat van leren?
interview met Jibek Akimbaeva in NRC
Tschingis Aitmatow: Dshamilja (Duits)
Chingiz Aitmatov: Jamilia (Engels)