Ngày còn bé, chúng ta rất hồn nhiên, trong sáng và thánh thiện. Không có mặc cảm, thù hận, phân biệt chủng tộc và cố chấp niềm tin gì cả. Nhưng khi lớn lên, bao nhiêu mặc cảm, phân biệt, thù hận và cố chấp kéo về. Cái trong sáng, hồn nhiên và thánh thiện của chúng ta bị bóp méo bởi những giá trị, niềm tin, nhận thức và trải nghiệm sống. Trong môi trường nào ta lớn lên, giá trị, niềm tin, nhận thức và trải nghiệm sống của môi trường đó tự nhiên trở thành cái tôi cá nhân và cái tôi tập thể của ta. Tư duy và hành động của ta cũng tự nhiên bị dẫn dắt bởi cái tôi cá nhân và tập thể đó. Mặc cảm về gia cảnh, nhân tướng, giáo dục, tôn giáo, quốc gia, sắc tộc lớn lên trong ta. Những hồn nhiên, trong sáng, thánh thiện bị thay thế bởi những mặc cảm. Dòng sông mặc cảm hơn, kém, bằng; đẹp, xấu; có giáo dục, không giáo dục; có tín ngưỡng, không tín ngưỡng; giàu, nghèo; văn minh, không văn minh, như bão lũ kéo qua đời ta, nhận chìm ta trong thù hận, cực đoan, kiêu ngạo và tự khổ.