Chớp thời cơ ngàn năm có một, nhân dân Việt Nam đã vùng lên giành chính quyền trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Không lâu sau, thực dân Pháp quay trở lại xâm lược. Cùng với “nạn ngoại xâm” là “nạn đói”, “nạn dốt” hoành hành, tình thế đất nước tựa như “Ngàn cân treo sợi tóc”.

Trung ương Đảng và Chính phủ đã thực hiện các biện pháp đấu tranh mềm dẻo nhằm giữ vững độc lập dân tộc và tranh thủ thời gian củng cố lực lượng kháng chiến nhưng “càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới”. “Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ”, lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được truyền đi. Áng hùng văn như lời hịch non sông, báo hiệu giờ cứu quốc đã điểm.