Presentator Inge Diepman praat met Douwe Jonkers (ministerie van LNV) en Chris van Naarden (ministerie van LNV) over de doelstellingen voor het veenweidegebied vanuit het Klimaatakkoord. Welke afspraken zijn er gemaakt, wat is de rol van de regionale veenweidestrategieën en hoe draagt het NOBV bij aan het halen van de doelstellingen? Daarnaast schuift onderzoeker Jan Peter Lesschen (WENR) aan om meer te vertellen het rapporteren van broeikasgasemissies aan de LULUCF. In de veldrapportages duikt Inge Diepman in Aldeboarn het veld in met onderzoeker Merit van den Berg (RUN/VU) en praat ze met melkveehouder Marten Dijkstra over bodemdaling en broeikasgasemissies.
www.nobveenweiden.nl
www.stowa.nl
www.veenweiden.nl
www.minlnv.nl
www.wur.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Ze zijn zo kenmerkend voor Nederland: de prachtige veenweidegebieden. Het open natte landschap met de ontelbare slootjes. Honderden jaren lang hebben we de waterstand in deze gebieden verlaagd, zodat het land geschikt werd voor wonen, werken en de landbouw. Maar de grond droogt uit. En droge veengrond breekt snel af en zakt in en met de afbraak van veen komen broeikasgassen vrij, en dat is een probleem. In het Klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van één megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al? En wat weten we nog niet? Het nationaal onderzoeksprogramma 'Broeikasgassen Veenweiden' zoekt het uit en wij zoeken mee, binnen aan tafel en buiten op reportage. Dit is een podcast serie over: meten, weten en voorspellen, over de fascinerende wereld van het veen, de passie van onderzoekers. En de weg naar minder uitstoot. Dit is: 'Studio Veenweide', met Inge Diepman.
00:01:08
Inge Diepman: In Zegveld, in een prachtig veenweidegebied in de provincie Utrecht, zijn we te gast bij het Veenweide Innovatiecentrum, mogelijk gemaakt door het Ministerie van LNV en door STOWA. Ik zit hier aan tafel met Douwe Jonkers programmamanager Veen, bij het Ministerie Landbouw- Natuur en Voedselkwaliteit.
00:01:25
Douwe Jonkers: Goedemiddag Inge.
00:01:26
Inge Diepman: Ja, je zit nog naar buiten te staren, dat komt niet zo vaak voor misschien dat je in dit gebied bent?
00:01:30
Douwe Jonkers: Ik kom een enkel keertje wel hier. We zijn hier onderzoek aan het uitvoeren en we vergaderen hier regelmatig, ook in deze zaal met de regiegroep Veenweiden. En het is voor mij op fietsafstand dus ik fiets ook nog weleens even door dit gebied en dat vind ik hartstikke leuk om te doen.
00:01:42
Inge Diepman: Ja, het is prachtig. Douwe, je hebt naast je zitten, Chris Van Naarden. Hartelijk welkom, Adviseur Veenweide en Innovatie op het boerenerf bij LNV. Welkom, ook voor jou bekend terrein!
00:01:51
Chris van Naarden: Zeker, ik werk op de Kennisafdeling van het Ministerie, dus ik kom regelmatig buiten bij diverse pilots die lopen in het veenweidegebied en mijn taak is eigenlijk om zo goed mogelijk die kennis te clusteren en daar een overzicht van te bieden en samen met de onderzoekers te gaan bepalen wat we de komende jaren gaan onderzoeken.
00:02:07
Inge Diepman: Waarom hebben we toch altijd het gevoel dat ambtenaren alleen maar op het ministerie zitten?
00:02:12
Chris van Naarden: Dat denk ik niet. Er zijn ook ambtenaren die bij de decentrale overheden werken, provincie, gemeente, waterschap.
00:02:16
Inge Diepman: Ja, ik heb het niet over het Rijk. Ik heb het over het ministerie.
00:02:20
Chris van Naarden: Mensen bij het Rijk werken over het algemeen bij het ministerie, dat klopt wel.
00:02:23
Inge Diepman: Ja.
00:02:24
Chris van Naarden: Wij willen heel graag naar buiten, dat proberen we zoveel mogelijk te doen.
00:02:29
Inge Diepman: We staan aan het begin van een prachtige serie. Dit is de eerste aflevering. We gaan er zes maken en we gaan ook nog zes colleges opnemen voor de prachtige serie 'Studio Veenweiden: de verdieping'. Maar even de poppetjes op het veld: we hebben LNV, we hebben STOWA, we hebben het NOBV. Hoe zit dat precies? Welke verhouding hebben deze drie?
00:02:49
Douwe Jonkers: Ja, LNV is het ministerie. Ons minister, die voelt zich verantwoordelijk voor het landelijk gebied en voor de landbouw en voor het veenweidegebied. Die heeft gezegd dat zij die trekkende rol wil gaan vervullen om de bodemdaling te verminderen en ook de emissie van broeikasgassen terug te dringen. Dus zij is ook vanuit die invalshoek betrokken bij het Klimaatakkoord. Wij hebben een programma Veen lopen bij het ministerie. Dat programma doen we met de andere overheden, provincie, waterschappen, gemeenten. Dat voeren we dus gezamenlijk uit. We hebben een taakstelling van een megaton broeikasgassen om te reduceren. En dat is toch een best wel behoorlijke opgave.
00:03:23
Inge Diepman: Ja, en hoe speelt het NOBV, wat nog vrij jong is, daar een rol in?
00:03:28
Douwe Jonkers: We proberen veel kennis op tafel te krijgen. De kern is dat we met maatregelen die broeikasgassen moeten terugdringen. Maar we weten nog niet precies wat het effect van die maatregelen is en ook nog niet precies wat eigenlijk in een normale omstandigheid, zoals dat nu buiten is, hoe groot die broeikasgas zijn. Dus wij proberen de feiten en de cijfers op tafel te krijgen met dat NOBV Onderzoek. De achtergrond belasting, de emissies naar de lucht, maar ook de effecten van de verschillende maatregelen, die wij met elkaar onderzoek.
00:03:55
Inge Diepman: Ja, want die één megaton, Ivo de Wei had het erover in de intro, jij noemt het weer. Wat is de opdracht? Zet dat eens in perspectief.
00:04:02
Douwe Jonkers: Dat is ongeveer twee tot drie procent van de nationale uitstoot, dus dat is best wel een aanzienlijk deel. Wij maken dus onderdeel uit van de tafel Landbouw en Landgebruik onder leiding van Pieter van Geel. Dus wij zijn eigenlijk een onderdeel ook binnen een groter klimaatprogramma van het ministerie van LNV.
00:04:17
Inge Diepman: Ja, maar als je nu eens vergelijkt met de uitstoot van de industrie.
00:04:20
Douwe Jonkers: Dat is ongeveer, als we de cijfers van 2019 pakken, de industrie stoot ongeveer 57 megaton uit. En zij hebben een opgave met het Klimaatakkoord om vijftien megaton te realiseren. Daar komt bovenop de vijf megaton die ze vanzelf, de komende jaren op basis van bestaand beleid gaan doen. Dus ongeveer 20 megaton van de 57, pak en beet, 40 procent. Zet je de landbouw daar tegenover die heeft een uitstoot van 26 megaton en we hebben een opgave van drieënhalf dus het lijkt een heel stuk minder. En die drieënhalf megaton daar zitten één megaton veen in. Maar dat is ook wel verklaarbaar. En aan de industrie is op zich heel veel te doen. Veel industrie kan via elektrificeren bijvoorbeeld, aan broeikasgassen werken. Maar de landbouw, die gronden, die liggen er, de koeien lopen buiten, die stoten methaan uit. Daar is niet heel snel wat aan te doen. Dus de opgave voor de landbouw is best wel veel ingewikkelder om dat te realiseren.
00:05:11
Inge Diepman: Nu hebben we deze podcast serie min of meer ingedeeld naar het 'zes M model', en dat zijn de M's van: meten, mechanisme, modelleren, MKBA's, maatregelen en monitor. Dat model is jou bekend, Chris. Waarom is dit een model, wat jullie als het ware omarmd hebben om die bodemdaling en die uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan?
00:05:34
Chris van Naarden: Dat model laat, denk ik, heel duidelijk zien hoe die verschillende M's allemaal met elkaar te maken hebben en dat het ene ook invloed heeft op het ander. En we willen natuurlijk gewoon het hele onderzoek en dat hele programma heel pragmatisch aanpakken, en daar helpt dit model eigenlijk heel goed bij om te kijken hoe alles samenhangt en ook dat het ene invloed heeft op het ander.
00:05:51
Inge Diepman: Ja, Gilles Erkens, dat is de expert op het gebied van bodemdaling, werkzaam voor onder andere Deltaris. Hij heeft dit model op de agenda gezet, uitgewerkt als tool, als methode om die bodemdaling aan te pakken en die broeikasgas in veenweidegebieden tegen te gaan. Wat hij doet in deze serie, is in elke aflevering die M even uiteenzet en de achtergrond daarvan, en dat is dus in deze eerste aflevering.
00:06:15
Ivo de Wijs: De M van: meten.
00:06:18
Gilles Erkens: Eerst moeten we vaststellen of we daadwerkelijk te maken hebben met bodemdaling en broeikasgasuitstoot, anders weet je ook niet of je wat moet doen. En dat doen we door meten, het goed vaststellen wat er nu eigenlijk aan de hand is. Eén van de voorbeelden waarbij meten het verschil vormde, was in Jakarta, waar in 2007 een grote overstroming was. Eerst dachten ze dat dat kwam door de zeespiegelstijging maar later bleek dat dat kwam door bodemdaling in de periode daarvoor, en daarna konden ze pas maatregelen gaan nemen. Als je niet weet wat er aan de hand is, kan je ook niet ingrijpen. En voor broeikasgasuitstoot en bodemdaling in Nederland geldt dat hetzelfde, we moeten eerst goed weten wat er nu aan de hand is, voordat we met goede maatregelen kunnen komen.
00:06:54
Ivo de Wijs: Dit is: Studio Veenwei.
00:06:57
Inge Diepman: Meten, meten, meten, Chris. Het begint met meten. Hoeveel meet plots heeft het NOBV?
00:07:02
Chris van Naarden: Er zijn verschillende soorten, maar er zijn eigenlijk acht locaties waar we continu meten. Dus daar wordt eigenlijk door automatische kamers of E...
