Thập mục ngưu đồ dùng để diễn tả tiến trình tu tập theo Thiền tông. Có 2 loại Thập mục ngưu đồ: Thập mục ngưu đồ của Thiền Tông và Thập mục ngưu đồ của Đại Thừa. Phật giáo Nguyên thủy không có Thập mục ngưu đồ. Chỉ có bài Kinh Đức Phật dạy cách chăn bò so sánh với việc tu hành thôi. Thập mục ngưu đồ đại khái ví việc tu tập như việc chăn trâu qua quá trình như sau:

1. Tìm trâu có thể so sánh với niệm thân

2. Thấy dấu có thể so sánh với niệm thọ

3. Thấy trâu có thể so sánh với tuệ thấy danh sắc

4. Bắt trâu có thể so sánh với tuệ thấy tâm sinh

5. Chăn trâu có thể so sánh với tuệ thấy tâm sinh diệt

6. Cưỡi trâu về nhà có thể so sánh với tuệ thấy tâm diệt

7. Quên trâu còn người có thể so sánh với tri kiến tịnh

8. Người, trâu đều quên có thể so sánh với tuệ xả thứ 11

9. Trở về nguồn cội có thể so sánh với tuệ thấy Thánh đế

10. Thõng tay vào chợ có thể so sánh với trở về tục đế vô ngại.

...