In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met Ruud Douma aka Dolly Bellefleur. Dolly is al decennialang een belangrijke stem in de Nederlandse lhbtiq+-gemeenschap en voor velen een ‘roze rots in de branding’.
We praten over zijn jeugd en zijn ruim 35-jarige carrière als Dolly Bellefleur.
Ruud werd geboren in 1961 en groeide op in Huizen in een liefdevol gezin. Als kind werd hij veel gepest omdat hij anders was. Troost en inspiratie vond hij in theater en muziek, zoals de lp van de musical Foxtrot. De Friese tegeltjeswijsheid uit zijn ouderlijk huis: ‘Doe je plicht en laat de mensen maar kletsen’ – werd zijn lijfspreuk. Toen hij als tiener uit de kast kwam als homo, kreeg hij onvoorwaardelijke steun van zijn ouders en familie.
In 1980 verhuisde Ruud naar Amsterdam, waar hij het bruisende homoleven ontdekte. Toen vlak daarna de aidscrisis uitbrak, barstte die roze zeepbel wreed uit elkaar. Hij verloor veel vrienden en beleefde een zwarte periode. Toch vond hij juist toen ook kracht in de solidariteit binnen de gemeenschap.
Rond zijn 28e kwam Dolly Bellefleur op zijn pad. Dolly is het flamboyante en scherpzinnige alter ego van Ruud, die vanaf haar debuut in het Anthony Theater uitgroeide tot een geliefd icoon. Dolly combineert humor en stijl met activisme en gebruikt haar podium om kwesties aan te kaarten, altijd met een knipoog maar met een serieuze boodschap. Gehuld in de prachtigste robes, strijdt ze tegen discriminatie en vóór diversiteit. In haar eigen woorden: ‘Ik ben een beauty with brains.’
In deze aflevering ga je luisteren naar het tweede deel van het gesprek van historicus Mark Bergsma met Glenn Helberg, een Curaçaos-Nederlandse transcultureel psychiater en activist.
Glenn vertelt over hoe hij samen met twee lesbische vriendinnen een meeroudergezin stichtte en daarmee een pioniersrol vervulde. Ook gaat het over zijn specialisatie in kinder- en jeugdpsychiatrie, zijn kritiek op de westerse blik op mentale gezondheid, en hoe dat leidde tot de oprichting van het Expertisecentrum Transculturele Therapie in 2014, waarin cultuur- en familiecontext centraal staan. Tot slot blikken we vooruit: Glenn geeft zijn visie op deze extreemrechtse tijden en deelt waarom het zo belangrijk is om als persoon helemaal jezelf te worden.
Wil je meer horen over de jeugd van Glenn, zijn coming-out en vroege activisme, luister dan naar deel 1 van dit gesprek.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met Glenn Helberg, een Curaçaos-Nederlandse transcultureel psychiater en activist.
Glenn werd geboren in 1955 in Willemstad, Curaçao. Zijn ouders waren van Surinaamse afkomst, maar zijn wortels reiken veel verder, met inheemse, Afrikaanse, Europese en Aziatische voorouders. Zoals hij zelf zegt: “Zie je mij als persoon, dan zie je het koloniaal verleden.” Glenn voelde al vroeg dat hij ‘anders’ was dan anderen, maar hij miste de woorden om te beschrijven wie hij werkelijk was. Zo begon een zoektocht naar zichzelf. Begin jaren zeventig vertrok hij naar Nederland om geneeskunde te studeren. Daar kreeg hij ook de ruimte om zijn homoseksualiteit verder te ontdekken. Een belangrijk bevrijdend moment was toen hij zijn vader vertelde dat hij homo was en hij hem niet afwees. Die acceptatie was voor Glenn een groot geschenk
In deze aflevering ga je luisteren naar het tweede deel van het gesprek met Anne Krul, een Ghanees-Nederlandse lesbische beeldend kunstenares, schrijfster, dichteres en activiste. Wil je meer horen over Anne’s jeugd, haar coming-out en haar vroege activisme, luister dan naar deel 1 van dit gesprek.
In dit vervolg spreekt historicus Mark Bergsma met Anne over haar ervaringen als biculturele queer vrouw binnen de witte feministische en homo/lesbische beweging. Ze deelt haar verhaal over hoe zij zich aansloot bij de Zwarte, Migranten- en Vluchtelingen Vrouwenbeweging (ZMV-beweging), onder meer via haar betrokkenheid bij organisaties als ZAMI en Flamboyant. Het gesprek duikt verder in haar pionierende rol binnen de internationale lesbische organisatie ILIS en het queer collectief Strange Fruit. Tot slot werpt Anne een blik op de huidige tijd en reflecteert ze op de boodschap die ze de nieuwe generatie activisten wil meegeven.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met Anne Krul. Zij is een Ghanees-Nederlands lesbisch beeldend kunstenares, schrijfster, dichteres en activiste.
Anne, geboren in 1958, heeft Ghanees-Nederlandse wortels en werd geadopteerd in een Nederlands katholiek gezin, waar ze samen met haar zus Dorothé (ook geadopteerd) opgroeide. Zoals ze later zelf omschreef, was ze een echte tomboy die graag voor genderverwarring zorgde.
Op haar achttiende verhuisde Anne naar Utrecht om sociale pedagogie te studeren. Via een vriendin kwam ze bij het COC terecht en beleefde ze een aha-moment: ze was lesbisch of ‘pot’, zoals ze het zelf liever noemt. Die ontdekking markeerde het begin van haar activisme.
Anne sloot zich aan bij een nieuw initiatief binnen het COC. Zij zetten zich in om conversietherapie en andere vormen van gedwongen hulp aan queer-jongeren zichtbaar te maken. Vanuit haar christelijke achtergrond wilde ze juist geloofsgenoten binnen de queer gemeenschap bereiken. Met voorlichting en flyers ging ze de confrontatie aan met organisaties als Youth for Christ (YfC), die jongeren probeerden te bekeren via het evangelie.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met trans emancipatiepionier Thomas Wormgoor. Thomas werd in 1956 Amersfoort geboren als meisje, maar voelde zich altijd een jongen. Tussen mannen voelde hij zich het fijnst. Met een strategie van onzichtbaarheid en aanpassen leefde hij lange tijd zijn leven. Aanvankelijk zocht hij aansluiting bij de vrouwen- en homobeweging, maar vond daar geen verlossing. Pas eind jaren tachtig viel het kwartje echt, toen hij een interview met een trans man hoorde op de radio. Kort daarna startte hij zijn transitie. Na zijn eigen transitie zette Thomas zich onophoudelijk in voor andere trans personen. Vanaf 2005 werkte hij als ontwikkelingspsycholoog en jurist bij Humanitas, gericht op betere ondersteuning van gendervariante jongeren. Hij was betrokken bij de oprichting van Transgender Netwerk Nederland, Transvisie en Transvisie Zorg, en hielp bij het opstellen van de eerste kwaliteitsstandaard voor transgenderzorg.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met Miriam van der Have. Miriam is een pionier in de strijd voor intersekse mensenrechten. Boven alles pleit zij voor één recht: het recht om jezelf te zijn. Als medeoprichter van NNID (Nederlandse organisatie voor seksediversiteit) zet ze zich al jaren in voor zichtbaarheid, acceptatie en zelfbeschikking van mensen met een intersekse-ervaring. Intersekse gaat over de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet past binnen de het idee van man of vrouw zoals de maatschappij dat hanteert. Het onderwerp is lang omgeven door geheimhouding en stigma. Miriam weet uit eigen ervaring wat dat betekent. In 2003 doorbrak ze het aangeleerde zwijgen in het tv-programma Vinger aan de Pols. De uitzending bereikte bijna 900.000 kijkers en betekende een doorbraak in de zichtbaarheid van intersekse personen.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met journalist en onderzoeker Marty van Kerkhof. Marty was een van de oprichters van de Nijmeegse groep Rooie Flikkers die op ludieke wijze in actie kwamen tegen homofobie en een meer zelfbewustere homoman nastreefden. Ook was hij de leadzanger van de punkband ‘Tedje en de Flikkers’. Met provocerende, erotisch getinte teksten verspreidden de band hun boodschap met optredens door heel Nederland. Na zijn Rooie Flikker avontuur speelde Marty als journalist een belangrijke rol in het onderzoek naar hiv en aids. Hij werd onder andere redacteur voor Aids Info en deed onderzoek naar anale seks onder homomannen tijdens de aids epidemie.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met Corine van Dun. Corine was voorzitter van Transgender Netwerk Nederland. Tijdens haar voorzitterschap werd in 2014 de transgenderwet aangepast en kwam ze op voor de economische zelfstandigheid van trans personen. Al jong kwam Corine erachter dat ze in het verkeerde lichaam was geboren, maar het zou nog lang duren voordat ze in transitie kon. Deze transitie ging minder soepel dan verwacht, wat haar later heeft gesterkt om als ambassadeur van de trans gemeenschap te vechten voor de acceptatie en emancipatie van trans personen.
In deze aflevering spreekt historicus Mark Bergsma met psychotherapeut Lionel Jokhoe. In 1980 schreef hij zijn pionierende scriptie getiteld ‘Homofielen uit Suriname. Een vergeten groep in de Nederlandse samenleving?’. Hij voelde zich dubbel gediscrimineerd: door witte Nederlanders om zijn huidskleur en door Surinamers om zijn geaardheid. Hij was een van de eerste die hier in Nederland over publiceerde. Het was het startpunt van de werkgroep SUHO, die destijds meer bewustwording wilde creëren voor de positie van deze groep.
In deze aflevering hoor je een gesprek tussen host historicus Mark Bergsma en feminist en organisatiesocioloog Twie Tjoa. Ze is een icoon van de zwarte, migranten en vluchtelingen vrouwenbeweging (ZMV) en was tien jaar lang voorzitter van de stichting ZAMI, een stichting die vrouwen van kleur de kans geeft om hun sociale-economische positie te versterken. Daarnaast is ze sinds 2012 actief als bestuurslid bij Mil Colores, een platform dat een ontmoetingsplek creëert voor vrouwen, en in het bijzonder voor vrouwen met een lesbische en migratieachtergrond.
In deze eerste aflevering hoor je een gesprek tussen host historicus Mark Bergsma en neerlandica en literatuurwetenschapper Maaike Meijer. Maaike is een icoon van de feministische lesbische beweging die heteronormativiteit ter discussie stelde. Ze is een van de oprichtsters van de radicale actiegroep Paarse September en was een spil in de bloeiende lesbische subcultuur in de jaren zeventig en tachtig. Eind jaren negentig werd ze hoogleraar Genderstudies aan de Universiteit van Maastricht. In al haar publicaties blijven gender en diversiteit een onveranderlijk belangrijke plek innemen.
Content warning: in deze aflevering komt kindermisbruik ter sprake. Heb jij een nare seksuele ervaring meegemaakt? Heb je hulp nodig of zit je met vragen? Het Centrum Seksueel Geweld kan je helpen. Op centrumseksueelgeweld.nl kun je anoniem chatten met hulpverleners. Of je kunt, desgewenst anoniem, bellen naar 0800-0188.