Historie bloków. Część 6: Wielki Mur Chiński – o osiedlu Krowodrza Górka z Beatą Chomątowską

Rozmawiają Beata Chomątowska i Dorota Jędruch

Witamy w kolejnym z serii podcastów Krakowskiego Szlaku Modernizmu towarzyszących projektowi Osiedla mieszkaniowe Krakowa – społeczna i architektoniczna historia miasta, realizowanego w ramach grantu Narodowego Centrum Kultury w programie Edukacja Kulturalna.

Osiedle Krowodrza Górka (dawniej XXX lecia PRL) realizowane było w latach 1968-1976 według projektu urbanistycznego Mieczysława Turskiego oraz architektonicznego Jerzego i Marii Chronowskich, Stefana Golonki i Krystyny Różyskiej Tołłoczko. Położone blisko centrum i świetnie z nim skomunikowane, uważane jest dziś za bardzo przyjazne miejsce zamieszkania w blokach z okresu PRL. Osią założenia pozostaje ciąg pieszy północ-południe w stronę śródmieścia Krakowa, w centrum założenia znajdują się pawilony handlowe ozdobione charakterystycznymi pergolami. Poza niewielkimi, 4 -kondygnacyjnymi blokami i wysokimi punktowcami, w kompozycji osiedla wyróżniają się dwa 11-piętrowe i 12-klatkowe budynki- deski. W jednym z takich właśnie budynków na 3 piętrze spędziła dzieciństwo nasza gościni Beata Chomątowska. Dzisiejszy podcast dotyczy jej prywatnej historii osiedla, dorastania w tej przestrzeni i odkrywania jej z perspektywy dziecka, ale także późniejszej refleksji, związanej z przygotowaniem materiału do książki Betonia – gdy tamto spojrzenie miało okazję zostać skonfrontowane z pracą badawczą i spotkaniami z projektantami zespołu.

Beata Chomątowska pisarka i dziennikarka, z wykształcenia antropolożka religii i europeistka, od 2024 doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW (na kierunku etnologia i antropologia kulturowa). Współpracowała m.in. z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Gazetą Wyborczą”, „Dziennikiem Polskim”, „Pulsem Biznesu” i „Rzeczpospolitą” . Założycielka Stowarzyszenia Stacja Muranów, autorka książki o tym osiedlu i współautorka (z Jackiem Leociakiem) scenariusza wystawy czasowej „Tu Muranów” w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Autorka książki Betonia. Dom dla każdego (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018) – opisującej fenomen wielkoskalowego osiedla mieszkaniowego w Polsce i na świecie, oraz wielu innych publikacji, jak Prawdziwych przyjaciół poznaje się w Bredzie (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013) Lachert i Szanajca. Architekci awangardy *Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014) a ostatnio głośnej książki • Miasto Dzieci Świata (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2024), poświęconej historii uzdrowiska w Rabce.

Odcinek podcastu powstał w ramach projektu OSIEDLA MIESZKANIOWE KRAKOWA. SPOŁECZNA I ARCHITEKTONICZNA HISTORIA MIASTA.

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne.

Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia.

Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski – czyli zespół Fundacji Instytut Architektury

Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski

Dżingiel: Justyna Stasiowska

Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio