Historie bloków. Część 4: Bloki, bloki, szałowa jazda ... czyli blokowiska w USA
Rozmawiają: Dorota Jędruch i Michał Wiśniewski
Czy Stany Zjednoczone są krajem blokowisk? Ten rodzaj zabudowy nie kojarzy się ze stereotypowym obrazem kraju podmiejskich domków z popularnych komedii. Ten rodzaj programu (mieszkania socjalne i komunalne) nie kojarzy się z wolnorynkowym mitem Ameryki. A jednocześnie zadekretowana przez Charlesa Jencksa śmierć modernizmu, Karty Ateńskiej i po prostu blokowiska, miała miejsce w St. Louis w stanie Missouri 15 lipca 1972 roku, o godzinie 15.32 (mniej więcej). Zacytujmy Charlesa Jencksa: Architektura modernistyczna umarła w St. Louis w stanie Missouri 15 lipca 1972 roku, o godzinie 15.32 (mniej więcej), kiedy to niesławne osiedle Pruitt‑Igoe, a raczej kilka jego wielkopłytowych bloków, otrzymało końcowy coup de grâce za pomocą dynamitu. Czarni mieszkańcy tych bloków rozwalali, niszczyli i psuli, co się tyko dało. Nic nie pomogło pakowanie milionów dolarów w utrzymanie (malowanie, wstawianie nowych szyb i naprawianie wind) i w końcu położono kres nieszczęsnym budynkom. Bum, bum, bum.)
Nie pytajmy tylko, czemu osiedle tam właśnie umarło, ale skąd się tam w ogóle wzięło?
Czy USA to kraj blokowisk? Jaka jest historia amerykańskich programów budowanictwa socjalnego? Jaką rolę zespoły wielkoskalowych bloków pełnią w pejzażu amerykańskich miast? Jaka jest ich specyfika? Na czym polegała ich krytyka i jak postrzegane są dziś?
Odcinek podcastu powstał w ramach projektu OSIEDLA MIESZKANIOWE KRAKOWA. SPOŁECZNA I ARCHITEKTONICZNA HISTORIA MIASTA.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Literatura:
Robert A. Caro, The Power Broker. Robert Moses and the Fall of New York, Knopf 1974.
Jane Jacobs, Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, przekład Łukasz Mojsak, Centrum Architektury 2014.
Dorota Jędruch, Bum, Bum, Bum! Śmierć modernimzu, Autoportret, 3 [50] 2015, https://www.autoportret.pl/artykuly/bum-bum-bum-smierc-modernizmu/
Reinier de Graaf, Cztery ściany i dach. Złożona natura prostej profesji, przekład Grzegorz Piątek, Instytut Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki 2019;
Pierre Christin, Olivier Balez, Robert Moses. Ukryty władca Nowego Jorku – komiks, przekład Tomasz Swoboda, Centrum Architektury 2020;
Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia.
Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski – czyli zespół Fundacji Instytut Architektury
Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski
Dżingiel: Justyna Stasiowska
Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio