Czemu wymarzony komputer po dwóch latach wydaje się nam bezużytecznym, tandetnym złomem? Z jakiego powodu niektóre przedmioty stają się fetyszami, a inne archetypami? Co dziś jest prawdziwym luksusem: posiadanie pewnych rzeczy czy raczej rezygnacja z nich? Dlaczego dajemy się wciągać w obłędny trans konsumpcji? Na te, a także wiele innych pytań, odpowiada Deyan Sudjic.

Tajna misja Bena Ripleya i jego przyjaciół z Akademii Szpiegostwa CIA zapowiada się całkiem… przyjemnie. W końcu kto by nie chciał spędzić kilku dni na luksusowym wycieczkowcu i to pod fałszywym nazwiskiem? Niestety, zamiast wykwintnych kolacji, korzystania z parku wodnego i zabaw do północy ekipę nastoletnich szpiegów czekają nieprzewidziane skoki za burtę, rajdy motorówką na złamanie karku oraz pułapki w postaci kupy pelikana. 

W audycji "Weekend kulturalny" Maja Kluczyńska rozmawiała z wicedyrektorem Muzeum Powstania Warszawskiego Pawłem Ukielskim. Gość Polskiego Radia 24 mówił o akcji muzeum, która stara się zachować wspomnienia osób, które podczas powstania były dziećmi. 

- Patrząc na efekty Powstania Warszawskiego, nikt myślący logicznie nie może powiedzieć, że miało ono sens - powiedział w radowej Jedynce historyk Sebastian Pawlina. - Ale absolutnie rozumiem ludzi, którzy do powstania poszli. Po pięciu latach obserwowania egzekucji, łapanek i terroru, ono musiało wybuchnąć. Powstańcy oczywiście walczyli o wolność, ale chcieli też zemsty na Niemcach - dodał.

Kim był Krzysztof Sobieszczański "Kolumb", współbohater powieści Romana Bratnego, żołnierz podziemia, którego pseudonim dał nazwę całej generacji młodych, polskich patriotów? Czy można być dezerterem, rozrabiaką, złodziejem, gangsterem i bigamistą oraz bohaterem z pomnika? Jego postać w Polskim Radiu 24 przybliżył Emil Marat, autor książki "Sen Kolumba". 

Zapomniany adres Powstania. Historia z ul. Poznańskiej 11. Krystyna Wrońska i Jerzy Michalski mieszkają w kamienicy przy ul. Poznańskiej 11 w Warszawie, tej samej, w której spędzili dzieciństwo i niemal całe życie. Mało kto wie, że w czasie Powstania Warszawskiego działał tam punkt opatrunkowy, a piętro wyżej - szpital. Dziś historia tego miejsca niemal zniknęła z pamięci mieszkańców i książek. Aleksandra Fafius, córka powstańczej łączniczki, odkryła rodzinne wspomnienia, prowadząc kwiaciarnię w tym samym budynku. "Po drugiej stronie ulicy walczył Batalion Zaremba-Piorun" - mówi. Krystyna miała 11 lat, gdy 13 września 1944 roku bomba uderzyła w kamienicę. „Michalscy nie żyją” - usłyszałam spod gruzów. Ale żyliśmy. Tylko brat przestał mówić" - wspomina. To opowieść o dzieciństwie w cieniu wojny i miejscu, które wciąż milczy.

Niezwykła historia Marii Kowalskiej, która od pół wieku wraca do miejsca grozy. Od 50 lat co roku wraca do Muzeum Stutthof, miejsca, gdzie jesienią 1944 roku trafiła jako jedna z 40 uczestniczek Powstania Warszawskiego. Była sanitariuszką pułku "Baszta", a w obozie nazywano je "kobietami pistoletami" - symbolem odwagi. Miała zaledwie 14 lat, gdy wybuchła wojna. Do Armii Krajowej wstąpiła z siostrami bliźniaczkami, a Godzina "W" zastała ją u fryzjera. 1 sierpnia - rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego i 9 maja - rocznica wyzwolenia obozu Stutthof - to dla niej święta pamięci. Z grupy powstanek żyją już tylko dwie. W maju 2025 roku Antoni Rokicki towarzyszył Marii w podróży do Sztutowa. Tak powstał reportaż "Czarny sweter", poruszająca opowieść o bohaterstwie i pamięci w miejscu, gdzie zginęło 65 tysięcy ludzi.

Wspomnienia uczestnika Powstania Warszawskiego, które spisano po czterech dekadach, ale wydaje się, jakby minęło ledwie parę dni. O wyjątkowości książki decydują żywy język, umiejętne łączenie perspektywy uczestnika i obserwatora wydarzeń, a także – a może przede wszystkim – wyczulenie na tragiczny los cywilnej ludności Warszawy w czasie Powstania.

Zbliża się 81. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Już tradycyjnie obchodom towarzyszą różne wydarzenia artystyczne, wystawy, gry miejskie i spotkania z Powstańcami. O tym, co przygotowało Muzeum Powstania Warszawskiego w audycji "Weekend kulturalny" Maja Kluczyńska rozmawiała z Esterą Jakubik-Matulką i Natalią Gorgol, edukatorkami z Muzeum Powstania Warszawskiego. Gościem w audycji był też filmoznawca, dr Marcin Radomski, który opowiedział o  19. Festiwalu Filmów i Sztuki "Dwa Brzegi".

- Do tej pory, w poprzednich edycjach konkursu, przysłano nam ponad 17 tysięcy zdjęć. Dominującym motywem tych prac jest sam moment godziny "W" 1 sierpnia o godzinie 17.00 oraz fotografie dzieci osób uczestniczących w obchodach - powiedział w Polskim Radiu 24 Michał Komuda, koordynator projektu "Pamięć «W» kadrze" z Działu Edukacji Muzeum Powstania Warszawskiego.

Gościnią Krzysztofa Łoniewskiego była Irena Paśnik, pseudonim "Irka" i "Miła" - kobieta, której życie to opowieść o heroizmie i niezwykłej sile ducha. Była uczestniczką Powstania Warszawskiego i członkinią Armii Krajowej. Przez całe życie pielęgnowała pamięć o tamtych trudnych chwilach i swoich towarzyszach broni.

- Choć "Kris" Braun nie był zawodowym fotografem, w jego planach ruiny Warszawy zestawione były z ocalałymi fragmentami budynków, są malownicze, poetyckie i przerażające - powiedział w Polskim Radiu 24 kurator wystawy fotografii "Krisa" w Muzeum Warszawy Piotr Głogowski. - Chciał dać świadectwo losu, jaki spotkał Warszawę - podkreślił.

O kapitulacji Powstania mówią uczestnicy rozmów z Niemcami w Ożarowie – płk Kazimierz Iranek-Osmecki i tłumacz Alfred Sas-Korczyński. Dramatyczne loty z pomocą dla Warszawy wspominają piloci RAF. Gen. Tadeusz Bór-Komorowski po latach ocenia własne decyzje.

- Chciałam skupić się na wybraniu tych powstańców, którzy po wojnie postanowili wrócić do Warszawy i związać swoje losy z tym miejscem - mówi w Programie 1 Polskiego Radia Maria Eriksson, fotografka odpowiedzialna za projekt "Świadkowie_44". W Forcie Sokolnickiego można obejrzeć wystawę poświęconą mieszkańcom Warszawy, którzy walczyli o swój dom.

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie w wyjątkowy sposób włączyła się w upamiętnienie warszawskich powstańców. Na dziedzińcu uczelni można obejrzeć wystawę "ASP WAW’44", która opowiada o studentach i wykładowcach walczących 80 lat temu na ulicach Warszawy. Jedną z bohaterek wystawy jest Ewa Faryaszewska, która zrobiła zdjęcia zniszczonej Starówki.

Powstanie warszawskie było nie tylko frontem walki z okupantem, ale też z pospolitą przestępczością i bandytyzmem, z którymi musiała sobie radzić żandarmeria AK i 1000 funkcjonariuszy Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, czyli powstańczej policji. - AK założyła, że podczas powstania zwiększy się przestępczość w mieście. Powołano kilkanaście oddziałów policyjnych, służby policyjne wchodziły w skład poszczególnych oddziałów. Zdarzało im się aresztować przestępców i wykonywać wyroki - mówił w Polskim Radiu 24 Wojciech Lada, autor książki "Powstańczej Warszawy dzień powszedni".

W 1967 roku, ponad 20 lat po powstaniu warszawskim, Miron Białoszewski zaczął pisać pamiętnik z tego zrywu. "Poeta osobny", skupiony na codzienności, operujący, jak nikt dotąd w poezji, językiem mówionym, potocznym, opisał powstanie warszawskie z perspektywy zwykłego mieszkańca Warszawy.

Żołnierze batalionu Armii Krajowej "Parasol" (zgrupowanie "Radosław") bronili m.in. pałacyku Michlera. Niemcy zaciekle szturmowali budynek, chcąc odblokować arterię wolską łączącą ich przez most Kierbedzia z oddziałami walczącymi za Wisłą. Natrafili jednak na świetnie zorganizowaną obronę. 

Uczestnik powstania warszawskiego Zbigniew Grochowski 1 sierpnia 1944 roku miał niespełna 18 lat. W czasie okupacji działał w Szarych Szeregach. O swoim życiu opowiedział w rozmowie z Krzysztofem Łoniewskim. 

Dzieje walk na Woli i Starówce, ale też szczegóły dotyczące życia codziennego ludności cywilnej oraz rola kobiet w powstaniu warszawskim to, zdaniem historyka Sebastiana Pawlina, jedne z najbardziej jaskrawych białych plam w wiedzy na temat powstania 1944 roku. - Bardzo ważne jest też zrozumienie emocji związanych z powstaniem i po nim - podkreślał historyk w Polskim Radiu 24.